Dianthus corymbosus

Όσσα (Κίσσαβος) 07/06/2010

φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Ο Dianthus corymbosus (Sm. 1809) είναι ενδημικό αγριογαρύφαλλο της Βορειοανατολικής Ελλάδας, από το Πήλιο και την Όσσα μέχρι τον Άθωνα και τα βουνά της Μακεδονίας και της Θράκης. 

Βιότοπος: ξηρές και πετρώδεις θέσεις σε υψόμετρα έως 1.400 μέτρα.

Κάλυκας μεγάλος, αδενωδώς τριχωτός. 

Ανθίζει από το τέλος της άνοιξης. 

Ετυμολογία:

Dianthus < Δίας + άνθος < Διόσανθος (Θεόφραστος)

corymbosus < κόρυμβος (κορυφή) ==>  επειδή τα άνθη, ανεξάρτητα από το ύψος των ποδίσκων, εμφανίζονται στο ίδιο επίπεδο.

Dactylorhiza cordigera subsp. cordigera

Βόρας 04/06/2010

φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Dactylorhiza cordigera [(Fr.) Soó 1962)] είναι βαλκανικό είδος. Στην Ελλάδα την βρίσκουμε στα βουνά της βόρειας χώρας, πάνω από τα 1.000 μέτρα. 

Στην Ελλάδα έχουν περιγραφεί 4 υποείδη ή ποικιλίες αυτής της Δακτυλόριζας. Από αυτά αναγνωρίζεται ως ξεχωριστό υποείδος η Dactylorhiza cordigera subsp. pindica [(B.Willing & E.Willing) H.Baumann & R.Lorenz 2005] η οποία ευδοκιμεί και πιο νότια σε Δ. Θεσσαλία και Στερεά Ελλάδα. (Vascular plants of Greece, an annotated checklist, 2013)

Βιότοπος: υγρές θέσεις, άκρες ρυακιών και υγρά λιβάδια.

Σχετικά μικρό αλλά εύρωστο φυτό, με ύψος μέχρι 40 εκατοστά. Τα φύλλα της έχουν μεγάλες, πυκνές, μελανές κηλίδες.

Άνθη  πορφυροϊώδη σε πυκνό στάχυ στην κορυφή του βλαστού.

Άνθιση από τον Μάιο μέχρι τα μέσα του καλοκαιριού.

Ετυμολογία:

Dactylorhiza < δάκτυλο + ρίζα = Δακτυλόριζα ==> από το σκληρό ρίζωμα που είναι χωρισμένο σαν τα δάκτυλα του χεριού.

cordigera < cor, córdis καρδιά + gero φέρω ==> από το σχέδιο που έχουν τα άνθη της και το οποίο μοιάζει με το σχήμα της καρδιάς.

Crepis incana

Πάρνηθα 22/07/2012

φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Crepis incana (Sm. 1813) είναι ενδημικό φυτό της Νοτιοανατολικής Ελλάδας (Πάρνηθα, Μαίναλο, Ερύμανθος, Χελμός, Παρνασσός) και της Εύβοιας.

Συλλέχτηκε από την Δίρφη της Εύβοιας τον Ιούλιο του 1787 κατά την διάρκεια της βοτανικής αποστολής του Sibthorp στην Ελλάδα. Υδατογραφία του Bayer περιλαμβάνεται στην μνημειώδη έκδοση Flora Graeca.

Πολυετής πόα με κοντούς βλαστούς, έως 20 εκ. και διχοτομικές διακλαδώσεις ιδιαίτερα κοντά στην βάση τους. Ρόδακες φύλλων που δημιουργούνται από ένα διακλαδισμένο υπόγειο σύστημα.

Φύλλα πτεροσχιδή, χνουδωτά με πυκνές κοντές γκρι ή άσπρες τρίχες, με λογχοειδή οδοντωτά πλάγια τμήματα.

Βιότοπος: ορεινές βραχώδεις θέσεις, σε υψόμετρα 1000-2400 μ. 

Άνθη ωοειδή, κωδωνοειδή, με γλωσσίδια ρόδινα. 

Άνθιση: Μάιος - Αύγουστος.

Ετυμολογία:

Crepis < κρηπίς - επειδή η ρίζα του φυτού εισχωρεί βαθιά και σχηματίζει βάση (κρηπίδα), όπως αναφέρει ο Θεόφραστος

incana = πολιά, γηραιά (λευκότριχη) ==> από τις άσπρες και γκρίζες τρίχες στα φύλλα που θυμίζουν το κεφάλι γηραιού ανθρώπου.

Η υδατογραφία του Bayer από την Flora Graeca

Crocus pelistericus

Βόρας 19/06/2011 

φωτογραφία Ζήσης Αντωνόπουλος

Ο Crocus pelistericus (Pulevic 1976) είναι ενδημικός των ορέων Βόρας, Βαρνούς και του πλησιόχωρου Πελπετζάκ (Pepeljak) της Severna Makedonija. Περιγράφτηκε σχετικά πρόσφατα, το 1976, από τον βοτανικό Πούλεβιτς, από το όρος της Severna Makedonija Πελιστέρ (σλαβική παραφθορά της λέξης «περιστέρι»), όπου και ευδοκιμεί.

Περιλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων & Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας 1995.

Βιότοπος: υγρά αλπικά λιβάδια, σε υψόμετρα 1900-2500 μ.

Οι χιτώνες του βολβού είναι νηματώδεις-δικτυωτοί. Φύλλα όρθια, 3 -4, συνάνθια, χωρίς μεσαία νεύρωση.

Περιάνθιο με χρώμα βαθύ μοβ. Το ίδιο χρώμα έχουν ο φάρυγγας και ο λαιμός. Ανθήρες κίτρινοι. Στύλος λευκός έως πορτοκαλί-κίτρινος, διαιρεμένος σε τρεις βραχίονες

Άνθιση: Μάιος – Ιούνιος.

Ετυμολογία:

Crocus <κρόκος < πιθανώς από την κρόκη (υφάδι) από τα γεννητικά όργανα (ανθήρες, κλπ) που έχουν παρόμοιο σχήμα με τα υφάδια.

pelistericus < Pelister Περιστέρι.

Βόρας 04/06/2010 

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Lavandula stoechas αγριολεβάντα

 Μονεμβασιά 01/05/2010

φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η αγριολεβάντα (Lavandula stoechas L. 1753) είναι μεσογειακό φυτό, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα εκτός της ΒΔ χώρας.

Είναι ένα από τα πιο γνωστά αρωματικά βότανα. Οι ηρεμιστικές και καταπραϋντικές του ιδιότητες την έκαναν πολύ αγαπητή ήδη από την αρχαιότητα. Παρασκεύαζαν μάλιστα και ένα κρασί αρωματισμένο μ’ αυτήν, τον στοιχαδίτη οίνο του Διοσκουρίδη. 

Οι χρήσεις της λεβάντας στην ιατρική την κοσμετολογία αλλά και στο σπίτι είναι άπειρες. Μικρά υφασμάτινα σακουλάκια με αποξηραμένα άνθη λεβάντας μπορούν να τοποθετηθούν στις ντουλάπες για να αρωματίζουν το χώρο και να απωθούν τα έντομα. 

Χρησιμοποιείται επίσης για να αρωματίσει γλυκά και ποτά ενώ ως αφέψημα ηρεμεί, χαλαρώνει και καταπραΰνει τους πόνους.

Είναι πολύ όμορφο φυτό για τον αρωματικό κήπο και μπορεί να φυτευτεί σε παρτέρια και μπορντούρες. Πολλαπλασιάζεται εύκολα με μοσχεύματα και πιο δύσκολα με σπόρο. Συλλέγονται τα άνθη όταν το φυτό είναι σε πλήρη άνθιση και στη συνέχεια αποξηραίνονται σε σκιερό μέρος.

Παλιότερα, από τη λεβάντα παρασκεύαζαν το καραμπάχι, ένα λάδι που οι πλανόδιοι έμποροι το πουλούσαν μαζί με το δαφνέλαιο στις νοικοκυρές. Έριχναν τα άνθη της λεβάντας στο λάδι και το εξέθεταν στον ήλιο. Στη συνέχεια το καθάριζαν με μια απλή διήθηση και το προϊόν ήταν έτοιμο. 

Βιότοπος: θαμνότοποι, φρύγανα, πετρώδεις τοποθεσίες, σε υψόμετρα 0-500 (-800) μ.

Πολύκλαδο φρύγανο, πολύ αρωματικό με φύλλα χνουδωτά, γραμμοειδή σε όλο το μήκος του βλαστού. 

Άνθη μικρά, χοανοειδή, σκούρα βιολετιά, σε πυκνό στάχυ στην κορυφή του οποίου αναπτύσσονται μεγάλα ρόδινα βράκτια με μήκος μέχρι 5 εκ.

Ανθίζει Μάρτιο - Μάιο.

Ετυμολογία:

Lavandula < υποκοριστικό του lavanda < lavo πλένω λούζω.

stoechas < Στοιχάδες νήσοι < στοιχώδες (σε μια σειρά, ευθυγραμμισμένο).

Muscari cycladicum subsp. subsessilis

Ηρακλειά 25/04/2011

φωτογραφία Γιάννης Γαβαλάς

Το Muscari cycladicum subsp. subsessilis [(Bentzer) Raus, 1996] είναι παρόμοιο με το τυπικό υποείδος Muscari cycladicum subsp. cycladicum. Διαφέρει σε ορισμένους ποσοτικούς χαρακτήρες.

Ετυμολογία:

Muscari < μόσχος (σχετίζεται με το περσικό mushka = γεννητικός αδένας), ελαιώδες, έντονα αρωματικό υγρό που βγαίνει από τον γεννετικό αδένα του ασιατικού ελαφιού «μόσχος ο μοσχοφόρος» (πρβ: μοσκοβολώ, μοσχοκάρυδο, μοσχοσάπουνο, μοσχοστάφυλο). Ίσως επειδή φυτά του γένους Muscari είναι πολύ αρωματικά.

cycladicum < Cyclades Κυκλάδες = κυκλαδικό.

subsessilis < sub υπό, σχεδόν + sessilis εδραίο ==> με σχεδόν εδραία βάση φύλλων.

Bellevalia ciliata

Δήλεσι 07/04/2012 Βοιωτία

φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Bellevalia ciliata [(Cirillo) T.Nees 1834] είναι βολβώδες φυτό, με εξάπλωση στην Ανατολική Μεσόγειο.

Φύλλα λογχοειδή, μικρότερα του βλαστού, τριχωτά, κυματοειδή.

Βιότοπος: ανοικτές θέσεις, αγροί και καλλιεργημένες περιοχές. Λόγω του περιορισμού των καλλιεργούμενων εκτάσεων, αρχίζει να σπανίζει

Άνθη: ταξιανθία κωνική και πυκνή, με 40-60 λευκωπά άνθη.

Άνθιση: Μάρτιος - Απρίλιος.

Ετυμολογία:

Bellevalia < γένος αφιερωμένο στον Richer de Belleval (1564-1602), ιδρυτή του Βοτανικού Κήπου του Μονπελιέ.

ciliata < cílium βλεφαρίδα, ματόκλαδο = βλεφαριδωτή.

Crocus laevigatus ανοιξιάτικος

Άνδρος 24/03/2012

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Ο Crocus laevigatus (Bory & Chaub. 1832) είναι ελληνικό ενδημικό είδος. 

Τον βρίσκουμε σε όλα τα βουνά της Αττικής, τη νότια Εύβοια, ανατολική και νοτιανατολική Πελοπόννησο, Κύθηρα, Κρήτη και σχεδόν σε όλα τα νησιά των Κυκλάδων.

Βιότοπος: πετρώδεις θέσεις, φρυγανότοποι σε υψόμετρα 0-1500 μ.

Βολβώδες φυτό. Ο βολβός του είναι εδώδιμος, με γεύση κάστανου. Φύλλα 3-4.

Άνθη: με χρωματική ποικιλομορφία και με μία έως τρεις ραβδώσεις στα τρία εξωτερικά τέπαλα. Λαιμός κίτρινος. 

Άνθιση από τον Οκτώβριο. Η ανθοφορία του διαρκεί μέχρι τα μέσα του χειμώνα, ιδίως στις Κυκλάδες. Στην Νάξο και την Άνδρο σε ορισμένες ορεινές θέσεις ανθίζει την άνοιξη.

Ετυμολογία:

Crocus < κρόκος (πιθανώς από την κρόκη, υφάδι).

laevigatus < levigo λειαίνω, γυαλίζω = λείος (από την μορφή του βολβού).

Tulipa undulatifolia

Δήλεσι 07/04/2012

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Tulipa undulatifolia (Boiss. 1844) είναι βαλκανικό φυτό. Την πρωτοβρήκε ο Χελδράϊχ στην Βοιωτία και της έδωσε το όνομα «βοιωτική» (boeotica) για να επέμβει ο Μπουασιέ και να της δώσει το όνομα undulatifolia (= με κυματιστά φύλλα).

Εξαπλώνεται στην Κεντρική Ελλάδα, Πελοπόννησο, Εύβοια, Χίο και Λέσβο.

Βιότοπος: σιταροχώραφα. Με τον περιορισμό των αγρών γίνεται όλο και πιο σπάνια.

Άνθος: μεγάλο, κόκκινο. Θεωρείται από τις ωραιότερες τουλίπες.

Άνθιση: Μάρτιος - Απρίλιος.

Ετυμολογία:

Tulipa < από τουρκική túlipand, τουρμπάνι.

undulatifolia < undula κυμάτιον, κυματάκι ( < unda κύμα)  + folium φύλλο = κυματόφυλλη

Ophrys aeoli

Αμοργός 03/04/2010

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Ophrys aeoli (P. Delforge 1997) είναι ενδημική ορχιδέα της Αμοργού και της Αστυπάλαιας. Περιγράφηκε το 1997 από τα Κατάπολα της Αμοργού.

Συνώνυμο: Ophrys holoserica subsp. aeoli.

Ξεχωρίζει με τα ωχρορόδινα σέπαλα, τα μικρά πέταλα και την πολύ σκούρα στιγματική κοιλότητα.

Φύεται σε ηλιόλουστες θέσεις, πετρώδεις τοποθεσίες και ξηρά εδάφη.

Ο επικονιαστής της είναι άγνωστος.

Για τις Κυκλάδες έχει σχετικά όψιμη άνθηση, από τον Απρίλιο μέχρι τον Μάιο.

Ετυμολογία:

Ophrys < Οφρύς (φρύδι). Δεν είναι ξεκάθαρο σε ποια χαρακτηριστικά του γένους Ophrys αναφέρεται το όνομα ενώ υπάρχει και το ενδεχόμενο γλωσσικής παρερμηνείας

aeoli < Αίολος, θεός του ανέμου.

Fritillaria ehrhartii

Άνδρος 24/03/2012

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Fritillaria ehrhartii (Boiss. & Orph., 1859) είναι ενδημική της Νότιας Εύβοιας, των Βόρειων Κυκλάδων (Άνδρος, Τήνος, Σύρος) και της Σκύρου. 

Βιότοπος: φρύγανα, ξηρά λιβάδια σε υψόμετρα έως 800 μ.

Τα φύλλα της βάσης είναι πλατιά και του βλαστού (ύψους έως 20 εκατοστά) γραμμοειδή. 

Τα άνθη είναι συνήθως 1 έως 2 (σπάνια μέχρι 5), έχουν χρώμα κόκκινο-καφέ και σκουραίνουν καθώς ωριμάζουν. Στο εσωτερικό τους έχουν χρώμα κιτρινοπράσινο. Η άκρη κάθε τεπάλου καταλήγει σε κίτρινη μύτη.

Ανθίζει Φεβρουάριο - Απρίλιο.

Στην Τήνο ευδοκιμεί μια ποικιλία με πρασινοκίτρινα άνθη, που περιγράφηκε από την Γ. Καμάρη (Fritillaria ehrhartii var. prasinantha, Kamari 1991).

Ετυμολογία:

Fritillaria < fritíllus κύπελλο με το οποίο έριχναν τα ζάρια οι Ρωμαίοι ==> από το σχήμα του άνθους.

ehrhartii < αφιερωμένη στον Γερμανό βοτανικό Jakob Friedrich Ehrhart (1742–1795), που πρώτος χρησιμοποίησε την βαθμίδα «υποείδος» στην βοτανική ταξινόμηση.

Onosma sangiasense

Σαγιάς 23/05/2010
φωτογραφία Γιάννης Κοφινάς

Το Onosma sangiasense (Teppner & Iatroú 1987) είναι τοπικό ενδημικό φυτό του όρους Σαγγιάς της Μάνης.

Βιότοπος: ανοιχτές πετρώδεις θέσεις χωρίς δενδρώδη βλάστηση, σε υψόμετρα (150) 350 - 1000 μ.

Πολυετές ημιξυλώδες είδος που σχηματίζει συστάδες.

Βλαστοί ανορθούμενοι έως όρθιοι, ύψους 7-23 εκ. Φύλλα ρόδακα και χαμηλότερα φύλλα βλαστού λογχοειδή έως αντωοειδή - σπατουλοειδή.

Ταξιανθία ακραία, σχετικά πυκνή. Άνθη λεμονοκίτρινα έως πορτοκαλοκίτρινα στην άκρη.

Ανθίζει από τα τέλη Απριλίου μέχρι τις αρχές Ιουνίου, με κύριο μήνα τον Μάιο.

Ετυμολογία:

Onosma < Όνος + οσμή ==> κατά την επικρατέστερη εκδοχή, επειδή η οσμή του προσελκύει τους όνους (γαϊδούρια).

sangiasense < Σαγγιάς.

Περιλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων & Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας (RDB 2009) με τον χαρακτηρισμό Σχεδόν Απειλούμενο (ΝΤ).

Origanum calcaratum

Αμοργός 27/04/2005

φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Το Ορίγανο το πληκτροφόρο (Origanum calcaratum, Juss. 1789) είναι ενδημικό του Νότιου Αιγαίου. 

Περιγράφηκε το 1789 από την Αμοργό και την ορθοπλαγιά της Μονής Χοζοβιώτισσας.

Από τότε έχει βρεθεί σε Κέρο, Αστυπάλαια, Ικαρία, Χάλκη, σε διάφορες νησίδες (Αμοργοπούλα, Οφειδούσα, Ζαφορά) και σε μία θέση στη Σητεία της Κρήτης το 1964.

Παλαιογεωγραφικό είδος, θεωρείται αρχέγονη μορφή του γένους Origanum και ο στενότερος συγγενής του είναι ο δίκταμος της Κρήτης.

Είναι πολυετές αρωματικό και φαρμακευτικό φυτό.

Φυτρώνει σε σχισμές βράχων και κρημνούς, σε υψόμετρα μέχρι 700 μ..

Φύλλα δερματώδη ωοειδή ή σχεδόν στρογγυλά.

Ανθίζει Μάιο - Αύγουστο.

Περιλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων & Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας (2009).με τον χαρακτηρισμό Τρωτό (VU).

Ετυμολογία

Origanum < όρος + γανώ (λάμπω, χαίρομαι), η χαρά τους βουνού - αναφορά στον φυσικό του βιότοπο. Ορίγανον, ρίγανη.

calcaratum < calcar, calcaris το πλήκτρο, το σπηρούνι του κόκκορα ==> από την απόληξη του άνθους = πληκτροφόρο.

Αμοργός 22/05/2006

Fritillaria davisii

Μάνη 17/04/2010

φωτογραφία Γιάννης Κοφινάς

Η Fritillaria davisii (Turrill, 1940) είναι ενδημική της Νότιας Πελοποννήσου. Περιγράφηκε από τη Μάνη και την περιοχή της Αερόπολης. Ενδημεί στη Μάνη στο όρος Σαγιάς και στη Μεσσηνιακή Μάνη. 

Τα φύλλα της βάσης είναι πλατιά και γυαλιστερά και ο γυμνός βλαστός έχει ύψος 9-16 εκ.

Άνθη 1-4. 

Ανθίζει από τον Φεβρουάριο

Ετυμολογία:

Fritillaria < fritíllus κύπελλο με το οποίο έριχναν τα ζάρια οι Ρωμαίοι ==> από το σχήμα του άνθους.

davisii < προς τιμήν του Άγγλου βοτανικού Peter Hadland Davis (1918-1992), που ερεύνησε την χλωρίδα της Τουρκίας και των νησιών του Αν. Αιγαίου.

Fritillaria rhodia

Ρόδος 26/03/2011
φωτογραφίες Ζήσης Αντωνόπουλος

Η Fritillaria rhodia (A. Hansen, 1969) είναι ενδημική της Ρόδου. Αν και είναι συχνή στο νησί, εντοπίστηκε μόλις το 1964 και περιγράφηκε επιστημονικά το 1969.

Βιότοπος: φρύγανα, διάκενα πευκοδασών σε υψόμετρα 0-500 μ.

Πολυετές βολβώδες φυτό. Βολβός διαμέτρου 10-15 εκ. Βλαστός λεπτός, φύλλα 4-12 επαλλάσσοντα.

Άνθη 1-2 πρασινωπά-κίτρινα όταν είναι νεαρά και αργότερα κίτρινα-λεμονί.

Άνθιση: Μάρτιος - Απρίλιος.

Ετυμολογία:

Fritillaria < fritíllus κύπελλο με το οποίο έριχναν τα ζάρια οι Ρωμαίοι ==> για το σχήμα του άνθους.

rhodia < Ρόδος.

Centaurea laconica subsp. lineariloba

Κέα 30 / 04 / 2011 

φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Centaurea laconica subsp. lineariloba [(Halácsy & Dörfl.) E. Gamal-Eldin & Wagenitz 1985] είναι ενδημική των Κυκλάδων σε Άνδρο, Κέα, Κύθνο, Πάρο, Σέριφο.

Συνώνυμο: Centaurea spruneri subsp. lineariloba (Halácsy & Dörfl.) Dostál

Βιότοπος: ξηρές θέσεις, αμμώδεις και πετρώδεις ακτές, σε υψόμετρα έως 400 μέτρα.

Ανθίζει Μάιο - Ιούνιο.

Ετυμολογία:

Centaurea < Centaurus > Κένταυρος (ο Κένταυρος Χείρων ήταν γιατρός και δάσκαλος του Ασκληπιού)

laconica < Λακωνία.

lineariloba < linearis (γραμμικός) + lobus (λοβός) ==> με μακριά και στενά φύλλα χωρισμένα σε λοβούς.

Silene succulenta

Ελαφονήσι 16/01/2011 Κρήτη

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Silene succulenta (Forssk. 1775) είναι μεσογειακό φυτό που εξαπλώνεται στην Ανατολική Μεσόγειο (Συροπαλαιστίνη, Κρήτη), την Βόρεια Αφρική (Αίγυπτος, Λιβύη, Τυνησία), την Σαρδηνία και την Κορσική.

Σπάνια στην Ελλάδα, φύεται μόνο στην Κρήτη σε ελάχιστες θέσεις, 2 στον νομό Χανίων, 2 στον νομό Ρεθύμνης, την νήσο Γαύδο και τις νησίδες Ελαφονήσι, Κουφονήσι και Χρυσή (Γαϊδουρονήσι).

Βιότοπος: παράκτιοι αμμόλοφοι με φρύγανα ή με συστάδες από κέδρους.

Πολυετές φυτό με τους βλαστούς του (15-40 εκατοστά) βυθισμένους στην παραθαλάσσια άμμο και σε αμμοθίνες σε υψόμετρα 0-30 μ. 

Έχει φύλλα κολλώδη, σαρκώδη, τριχωτά και χυμώδη. Συχνά ταξιανθία και φύλλα γεμάτα με άμμο.

Κάλυκας διογκωμένος με παράλληλες γραμμώσεις. 

Άνθη με πέταλα λευκά ή ρόδινα. 

Ανθίζει από τα μέσα Ιανουαρίου.

Ετυμολογία:

Silene < Silenus (λατιν.) < Σειληνός = Σιληνή.

succulenta < succus/sucus χυμός = χυμώδης ==> από τα φύλλα της

Crocus olivieri

Γεράνεια 24/01/2009

φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Ο Crocus olivieri (J. Gay 1831) είναι βαλκανικό είδος. Φύεται στα βουνά της ηπειρωτικής Ελλάδας και της Πελοποννήσου, στην Χίο και την Σάμο. 

Βιότοπος: αραιά δάση, ξέφωτα, ορεινά λιβάδια, θαμνότοποι σε υψόμετρα 200 – 1200 μέτρα. 

Βολβώδες φυτό. Βολβός ωοειδής, διαμέτρου 8-12 χιλ., με μεμβρανώδη χιτώνα που διαιρείται στην βάση με τριγωνικά δόντια ή παράλληλες ίνες.

Φύλλα 2-4 γυαλιστερά πράσινα με λευκή λωρίδα στη μέση, συνάνθια.

Άνθη χρυσοκίτρινα. Στίγματα κίτρινα ή πορτοκαλί, που χωρίζονται σε δύο λεπτούς βραχίονες. Ανθήρες κίτρινοι. 

Ανθίζει από Ιανουάριο έως Απρίλιο. 

Ετυμολογία:

Crocus < κρόκος < πιθανώς από την κρόκη (υφάδι) από τα γεννητικά όργανα (ανθήρες, κλπ) που έχουν παρόμοιο σχήμα με τα υφάδια.

olivieri < προς τιμήν του Γάλλου βοτανικού G. A. Olivier (1756-1814).

Γεράνεια 24/01/2009

Αρτεμίσιο 09/01/2010 

Γεράνεια 24/01/2009 

Narcissus tazetta subsp. italicus

Αμοργός 13/12/2005 Κυκλάδες

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Ο Narcissus tazetta subsp. italicus [(Ker Gawl.) Baker 1888] είναι μεσογειακό πολύμορφο φυτό , που χωρίζεται σε 3 υποείδη( tazetta, italicus και aureus).

Λαϊκά ονόματα στην Ελλάδα: μανουσάκι (Κρήτη, Ζάκυνθος), μαρτακούδι (Αμοργός), βούτσινο (Μεσολόγγι), ίτσο (Λαμία), τσαμπάκι, ζαμπάκι...

Ιδιαίτερα δημοφιλές φυτό για τα άνθη και το άρωμά τους, καλλιεργείται από την αρχαιότητα.

Είναι βολβώδες φυτό. Βλαστός ισχυρός, κυλινδρικός και φύλλα γλαυκά, γωνιώδη στη ράχη με μήκος ίσο μ’ αυτό του βλαστού. Περιάνθιο λευκό, διαμέτρου 3-4εκ. με εσωτερική στεφάνη κίτρινη, ύψους μέχρι 5χιλ. Άνθη πολύ αρωματικά μέχρι 12 κατανεύοντα.

Βιότοπος: ελαιώνες, θαμνώδεις περιοχές, φρυγανότοποι.

Άνθιση: χειμωνιάτικη, από τις αρχές Δεκεμβρίου.

Ετυμολογία:

Narcissus < νάρκισσος, όνομα φυτού από το νεολιθικό υπόστρωμα της ελληνικής γλώσσας. Ο Πλίνιος παρετυμολογεί από την «νάρκη» (λατ. narce) λόγω του μεθυστικού αρώματος των ανθέων. Νάρκισσος: μυθολογικός πανέμορφος νέος που πέθανε στον Ελικώνα της Βοιωτίας μένοντας να θαυμάζει το πρόσωπό του στο νερό μιας πηγής.

tazetta < tazza, δημοφιλές κύπελλο στην Βόρεια Ιταλία, το σχήμα του οποίου μοιάζει με την παραστεφάνη του άνθους.

Acanthus spinosus

Ηρακλειά 09/05/2008 Κυκλάδες

φωτογραφία Γιάννης Γαβαλάς

Ο Acanthus spinosus (L. 1753) είναι μεσογειακό φυτό. 

Προτιμά πετρώδεις τοποθεσίες, θαμνώνες και παλιά χωράφια σε υψόμετρα 0-800 μ. 

Πολυετής πόα με φύλλα αντίθετα, πτεροσχιδή με λοβούς αγκαθωτούς και προεξέχοντα νεύρα που είναι συγκεντρωμένα στη βάση του φυτού όπου σχηματίζουν πυκνό ρόδακα διαμέτρου σχεδόν 50 εκ. 

Τα άνθη με το λευκό χείλος και τον πορφυρό κάλυκα σχηματίζουν πυκνή ταξιανθία στην κορυφή του βλαστού. 

Ανθίζει Μάιο - Ιούνιο.

Με το όνομα «άκανθα» ο Θεόφραστος αναφέρει αρκετά φυτά, ανάμεσά τους και ξενικά, με κοινό χαρακτηριστικό τα αγκαθωτά φύλλα. Η Acanthus spinosusς πιθανολογείται ότι είναι η «Άκανθα Κεάνωνος» του Θεόφραστου. Ο Διοσκουρίδης αναφέρει το «ακάνθιον». Όπως έχει γίνει με πολλά φυτά, η αρχαία μυθολογία θέλει την νύμφη Άκανθα να είναι αγαπημένη του Απόλλωνα, ο οποίος την μεταμόρφωσε τελικά στο ομώνυμο φυτό.

Ετυμολογία:

Acanthus < άκανθος > άκανθα > άκανος, είδος αγκαθιού + άνθος > ρίζα ακ-, μυτερός, αιχμηρός. Φυτό με φύλλα ή άνθη αιχμηρά, βελονοειδή, ακανθώδη.

spinosus < spina (λατιν.), άκανθα, αγκάθι =  ακανθώδης.