Silene reinholdii

Αττική, 28/02/2013

Cerinthe retorta

όρος Πατέρας, 24/02/2013
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Cerinthe retorta (Sm. 1806) είναι φυτό της ΝΔ Βαλκανικής και της ΒΔ Τουρκίας, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα. Ανακαλύφθηκε από την Sibthorp στην Πελοπόννησο

Βιότοπος: εποχιακά υγρές θέσεις, βραχώδεις τοποθεσίες, ελαιώνες, χαντάκια δρόμων, σε υψόμετρα 0-900 μ.

Μονοετές φυτό με βλαστούς 15-60 εκ.

Κατώτερα φύλλα αντωοειδή-σπατουλοειδή. Τα ανώτερα ωοειδή-λογχοειδή, καρδιοειδή στην βάση.

Άνθη κίτρινα ή δίχρωμα που περιβάλλονται από βράκτια βιολετιά

Ανθίζει από τα μέσα Φεβρουαρίου.

Ετυμολογία:

Cerinthe < κηρός (κερί) + άνθος ==> από το σχήμα των ανθέων - φυτά που επισκέπτονται ιδιαίτερα οι μέλισσες = Κηρίνθη.

retorta < retorqueo αντιστρέφω, μεταστρέφω // κάνω βόστρυχους την κόμη ==> αναφέρεται στα άνθη που μοιάζουν με βόστρυχους.

Tanacetum macrophyllum

Παγγαίο, 05/06/2010
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Το Tanacetum macrophyllum [(Waldst. & Kit.) Sch.Bip. 1844] είναι φυτό των Βαλκανίων, της Ανατολίας και του Καυκάσου.

Στην Ελλάδα φύεται στα βουνά της βόρειας χώρας.

Συνώνυμο: Chrysanthemum macrophyllum, Waldst. & Kit. 1802.

Βιότοπος: ορεινές περιοχές, δασικές εκτάσεις, θαμνώνες.

Πολυετές ριζωματώδες φυτό

Άνθη λευκά με καφεκίτρινο κέντρο σε πυκνή ταξιανθία.

Άνθιση: Ιούλιος - Αύγουστος

Ετυμολογία:

Tanacetum < tanazita (λέξη ύστερης λατινικής) < παραφθορά της ελληνικής λέξης «αθανασία» ==> αναφορά στην μεγάλη ανθεκτικότητα των ανθέων του, ακόμα και των αποξηραμένων.

macrophyllum < μακρός + φύλλο.

Ornithogalym collinum

Σχινιάς 20/02/2013

Romulea columnae

Τουρκοβούνια Αττικής, 10_02_2013 

Η Romulea columnae, Sebast. & Mauri 1818, είναι μεσογειακό φυτό, με εξάπλωση στην νότια και νησιωτική Ελλάδα.
Βιότοπος: εποχικά λιμνία, λιβάδια, φρύγανα, διάκενα κωνοφόρων δασών, σε υψόμετρα 0-900 μ.
Βολβώδες φυτό με μικρό βλαστό, ύψους 2-15 εκ. 
Άνθη μικρά σε χρώμα υπόλευκο ή χλωμό λιλά, με κίτρινο φάρυγγα και σκούρες κοκκινωπές νευρώσεις. Στίγματα ισομήκη με τους ανθήρες. 
Ανθίζει Φεβρουάριο - Απρίλιο.

Ετυμολογία:
Romulea > αφιερωμένο στον Romulus (Ρωμύλο), ιδρυτή της Ρώμης = Ρομουλέα.
columnae > αφιερωμένο στον Ναπολιτάνο βοτανικό Fabio Colonna (Fabius Columna, 1567-1650).

Urtica pilulifera

Ποικίλον όρος Αττικής, 16_02_2013

Bryonia cretica

Σχινιάς 20/02/2011

Η Βρυωνία η κρητική (Bryonia cretica L. 1753] είναι γεώφυτο της Ανατολικής Μεσογείου, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα, ενώ παραδόξως δεν αναφέρεται μόνον από την Θεσσαλία.
Φυτό δίοικο, τριχωτό, αναρριχώμενο με τη βοήθεια ελίκων παρόμοιων μ' αυτές του αμπελιού. 
Φύλλα παλαμόλοβα με λευκές νευρώσεις και την κάτω πλευρά πιο ανοιχτόχρωμη. 
Άνθη κιτρινοπράσινα με σκούρες νευρώσεις και καρπός ράγα κόκκινη. Στα θηλυκά φυτά οι ταξιανθίες δεν έχουν πάνω από 1-2 άνθη. 
Φυτό δηλητηριώδες που προτιμά φράχτες και θαμνώνες.
Ανθίζει από τον Φεβρουάριο

Ετυμολογία:
Bryonia > βρύω πληθαίνω, παράγω σε αφθονία - αναφέρεται στην ταχεία ανάπτυξη του φυτού = Βρυωνία (αναφέρεται από τον Διοσκουρίδη).
cretica > Κρήτη.

===>> Η Bryonia  dioica είναι φυτό πολύ παρόμοιο, αλλά ξεχωρίζει εύκολα από τα χωρίς λευκές νευρώσεις φύλλα.

Ο Διοσκουρίδης αναφέρει δύο είδη βρυωνίας και περιγράφει ως εξής:

*** «ἄμπελος λευκή· οἱ δὲ βρυωνίαν, οἱ δὲ ὀφιοστάφυλον, οἱ δὲ χελιδόνιον, οἱ δὲ ‹μάδον ἢ› μήλωθρον ἢ ψίλωθρον ἢ ἀρχέζωστιν ἢ ἄγρωστιν ἢ κέδρωστιν καλοῦσι. ταύτης τὰ κλήματα καὶ τὰ φύλλα καὶ αἱ ἕλικες ὅμοια τῇ ἡμέρῳ ἀμπέλῳ, δασύτερα δὲ πάντα· καὶ ἐμπλέκεται τοῖς παρακειμένοις θάμνοις ἐλλαμβανομένη ταῖς ἕλιξι· καρπὸν δὲ ἔχει βοτρυώδη, πυρρόν, ᾧ ψιλοῦται τὰ δέρματα. ταύτης οἱ ἀσπάραγοι κατὰ τὴν πρώτην ἐκβλάστησιν ἑφθοὶ ἐσθίονται, οὔρησιν καὶ κοιλίαν κινοῦντες».

*** «ἄμπελος μέλαινα, ἣν ἰδίως βρυωνίαν ὀνομάζουσί τινες, οἱ δὲ Χειρώνιον ἄμπελον· φύλλα ἐστὶ κισσῷ ὅμοια, μᾶλλον δὲ πρὸς τὰ τῆς μίλακος, καὶ οἱ καυλοὶ ‹δέ›· μείζονα δὲ ταῦτα. ἐλλαμβάνεται δὲ καὶ αὕτη τῶν δένδρων ταῖς ἕλιξι· καρπὸς δὲ βοτρυώδης, χλωρὸς κατ' ἀρχήν, πεπανθεὶς δὲ μέλας γίνεται· ῥίζα μέλαινα ἔξωθεν, ἔνδοδεν δὲ πυξοειδής».

Centaurea nervosa ssp promota

Οίτη 26/07/2008

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Centaurea promota [(E. Gamal-Eldin & Wagenitz) Strid] είναι ενδημικό φυτό της Ελλάδας με εξάπλωση στην Πίνδο και την Στερεά Ελλάδα.

Συνώνυμο: Centaurea nervosa subsp. promota.

Βιότοπος: λιβάδια, πετρώδεις πλαγιές σε υψόμετρα 1400-2200 μ.

Άνθιση καλοκαιρινή.

Ετυμολογία:

Centaurea < Centaurus < Κένταυρος (ο Κένταυρος Χείρων ήταν γιατρός και δάσκαλος του Ασκληπιού).

promota < promoveo προάγω, αναβαθμίζω, προβιβάζω.

nervosa < nérvus νεύρο ==> με νευρώσεις στα φύλλα.

Xeranthemum annuum

Βέρμιο 11/07/2009

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Το Xeranthemum annuum (L. 1753) είναι φυτό της Ανατολικής Ευρώπης, Βαλκανίων και Ανατολίας. Στην Ελλάδα κατανέμεται από την Ρούμελη και βορειότερα.

Βιότοπος: ξηρά λιβάδια, άκρες δρόμων, πετρώδεις θαμνότοποι.

Μονοετής πόα με ύψος 20-80 εκ.

Άνθη ρόδινα που διατηρούνται άριστα και αποξηραμένα.

Ανθίζει από τον Μάιο.

Ετυμολογία:

Xeranthemum < ξηρός + άνθεμον ==> επειδή θυμίζει αποξηραμένο άνθος.

annuum (λατιν.) = ετήσιο, μονοετές ==> αναφέρεται στην διάρκεια της περιόδου βλάστησης.

Prospero autumnale

Πάρνηθα 05/10/2008

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Το Prospero autumnale (Speta 1982) είναι μεσογειακό φυτό, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.

Συνώνυμο: Scilla autumnalis L.

Βιότοπος: βραχώδεις τοποθεσίες, πρανή, φρύγανα, άκρες δρόμων, λιβάδια, σε υψόμετρα 0-1200 (-1800) μ.

Πολυετές βολβώδες φυτό με βλαστό όρθιο. Φύλλα γραμμοειδή, λεία, όλα παράρριζα, που εμφανίζονται μετά την άνθιση.

Άνθη μικρά, ρόδινα, κυανά ή ιώδη, με μαύρους ανθήρες και λεπτούς ποδίσκους. Ταξιανθία σε πυραμιδοειδή βότρυ στην κορυφή του βλαστού.

Ανθίζει Αύγουστο - Οκτώβριο.

Ετυμολογία:

Prospero < προς + περάω (διέρχομαι, διεισδύω) ==> αναφέρεται στο ότι το γένος πλησιάζει το γένος Scilla.

autumnale < autumnus φθινόπωρο = φθινοπωρινό.

Urginea maritima σκιλλοκρεμμύδα

Αμοργός 27/09/2007

Η σκιλλοκρεμμύδα Urginea maritima (L.) Baker 1873 [συνώνυμο: Drimia maritima (L.) Stearn 1978)] αρχίζει να ανθίζει από τον Σεπτέμβριο. Είναι ένα πλατιά διεσπαρμένο φυτό και παρά το επιστημονικό της όνομα (maritima=παράλια) φυτρώνει και στα βουνά, σε μέσα υψόμετρα. Ο βολβός της σκιλλοκρεμμύδας είναι ογκώδης και φτάνει σε διάμετρο τα 15 εκατοστά. Τα φύλλα της είναι λεία, πλατιά και λογχοειδή. Βγαίνουν τον χειμώνα σε δέσμη αλλά το καλοκαίρι ξεραίνονται και πέφτουν, λίγο πριν από την φθινοπωρινή άνθηση. Ο ανθοφόρος βλαστός είναι όρθιος, λεπτός, άφυλλος και κοκκινωπός. Τα άνθη, που σχηματίζουν πυκνή και μακρόστενη ταξιανθία, έχουν τέπαλα λευκά με ρόδινο νεύρο.  Είναι φυτό δηλητηριώδες αλλά χρησιμοποιείται σε πολλές φαρμακευτικές εφαρμογές, ήδη από την αρχαιότητα.

Μερικές ακόμα πληροφορίες υπάρχουν στον σύνδεσμο:

http://nature-greec.blogspot.gr/2011/10/urginea-maritima.html

 Λαυρεωτική 11/10/2008

Αμοργός 01/09/2005

Αμοργός 23/11/2007

Cyclamen hederifolium

Πάρνηθα 18/10/2008

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Το Cyclamen hederifolium (Aiton 1789) subsp. hederifolium είναι μεσογειακό είδος, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.

Βιότοπος: υγρές θέσεις σε δάση, χαράδρες και ρεματιές γενικά σε σκιερές θέσεις και σε υψόμετρα 0-1300 μ.

Είδος συχνά καλλιεργούμενο.

Φύλλα παρόμοια μ΄ αυτά του κισσού (hedera) απ' όπου και το όνομα. Τα φύλλα εμφανίζονται μαζί με τα άνθη ή αμέσως μετά.

Κόνδυλος πολύ μεγάλος, πεπλατυσμένος, χωρίς χοντρές ρίζες.

Άνθη ανοιχτορόδινα, σκούρα με προεξοχές στη στεφάνη.

Ετυμολογία

Cyclamen < κυκλάμινος < κύκλος ==> από τους τέλειους κύκλους που κάνουν οι καρποφόροι βλαστοί και η στεφάνη.

hederifolium < hedera κισσός + folium φύλλο = κισσόφυλλο.

Biarum tenuifolium subsp. abbreviatum

Δελφοί 31/10/2009

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Το Biarum tenuifolium subsp. abbreviatum [(Schott) K.Richt. 1890] εξαπλώνεται στην Ελλάδα, Δυτικά Βαλκάνια, Ιταλία, Σικελία, Σαρδηνία.

Βιότοπος: θαμνώνες, πετρώδεις θέσεις, δάση κωνοφόρων, σε υψόμετρα 0 - 1.800 μέτρων.

Γεώφυτο με περίεργη εμφάνιση και με οσμή κοπριάς, η οποία προσελκύει μύγες για την επικονίαση. Φύλλα, 3-5, που εμφανίζονται την άνοιξη. Ο στενόμακρος σπάδικας, πάνω στον οποίο βγαίνουν τα άνθη, είναι πορφυρός. Η σπάθη (φυλλόμορφη κατασκευή που προστατεύει τον σπάδικα και τα άνθη) είναι ίση με τον σπάδικα και μυτερή.

Άνθη: πολύ μικρά κατά μήκος του σπάδικα.

Άνθιση: από τον Οκτώβριο.

Ετυμολογία:

Biarum < bis δις + arum άρον (Διοσκουρίδης) = Δίαρο.

tenuifolium < tenuis λεπτό + folium φύλλο = λεπτόφυλλο.

abbreviatum < abbrevio, abbreviare συντομεύω = με την έννοια του στενού, του στενόμακρου.

Πάρνηθα 01/10/2009

Aristolochia elongata

Παγγαίο 05/06/2010

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Aristolochia elongata [(Duch.) E. Nardi 1984] είναι βαλκανικό ενδημικό (Ελλάδα και Αλβανία). 

Βιότοπος: σκιερές βραχώδεις θέσει σε δασικές εκτάσεις και θαμνώνες σε υψόμετρα 0-1200 (-1800) μ.

Έχει ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα (εκτός των νησιών) και την Εύβοια. Ανθίζει από Μάρτιο μέχρι Ιούνιο.

Ετυμολογία:

Aristolochia < άριστος + λοχεία ==> επειδή οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι έχει φαρμακευτικές του ιδιότητες που διευκολύνει τον τοκετό και βοηθάει τα νεογνά.

elongata < elongo επιμηκύνω ==> επιμήκης (σε σχέση με ομοειδή είδη).

Aristolochia rotunda subsp. insularis

Ελικώνας 04/05/2012

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Aristolochia rotunda subsp. insularis [(Nardi & Arrigoni) Gamisans 1985] είναι μεσογειακό φυτό. Στην Ελλάδα κατανέμεται σε Πελοπόννησο, Ιόνιο, Στερεά Ελλάδα, Πίνδο, Εύβοια, Κυκλάδες.

Το τυπικό Aristolochia rotunda L. subsp. rotunda φύεται σε Ανατολική Μακεδονία, Θράκη και Βόρειο Αιγαίο.

Βιότοπος: σε ελαφρώς υγρές και σκιερές θέσεις σε λιβάδια, θαμνώνες και δασικές εκτάσεις, σε υψόμετρα 0-700 (-1300) μ.

Γεώφυτο με μεγάλα φύλλα που περιβάλλουν τον βλαστό.

Άνθιση: Απρίλιος - Ιούνιος.

Ετυμολογία:

Aristolochia < άριστος + λοχεία ==> επειδή οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι έχει φαρμακευτικές του ιδιότητες που διευκολύνει τον τοκετό και βοηθάει τα νεογνά.

rotunda < rota, τροχός, ρόδα = στρογγυλή.

insularis <  insula νησί = του νησιού, νησιωτική.

Νάξος 31/05/2009

φωτογραφία Γιάννης Γαβαλάς

Aristolochia hirta

Λέσβος 10/05/2009 

φωτογραφία Ζήσης Αντωνόπουλος

Η Aristolochia hirta (L. 1753) είναι φυτό της Ελλάδας και της Ανατολίας. Στην χώρα μας φύεται στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, από την Σύμη και βορειότερα έως την Σαμοθράκη και τον Έβρο.
Το όνομα της Αριστολόχιας είναι αρχαίο. Προέρχεται από τις λέξεις άριστη+λοχεία (γέννα), γιατί οι αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι η χρήση το φυτού από τις έγκυες γυναίκες διευκόλυνε τον τοκετό.
Βιότοπος: υγρές και σκιερές θέσεις μέσα σε χαράδρες, δάση, θαμνώνες, ελαιώνες σε υψόμετρα 0-800 μ.
Βλαστοί 15-40 (-60) εκ. απλοί ή με μεσαία διακλάδωση.
Φύλλα τριγωνικά-ωοειδή, γκριζοπράσινα.
Άνθη σε σχήμα κανάτας, κιτρινωπάα ή καφέ-ιώδη, με τραχιές τρίχες στην είσοδο.
Άνθιση Μάρτιος - Μάιος.

Ετυμολογία
Aristolochia < άριστη + λοχεία.
hirta = τραχιά, τριχωτή.

Aquilegia ottonis subsp. ottonis

Ύδατα Στυγός 12/06/2010

φωτογραφίες Γιάννης Κοφινάς

Τα φοβερά και τρομερά Ύδατα της Στυγός στον Χελμό, όπου η Θέτις έλουσε τον γιο της τον Αχιλλέα για να γίνει αθάνατος, αποτελούν έναν εκπληκτικό βιότοπο με πολλά σπάνια και ενδημικά φυτά. Η «κολομπίνα της Στυγός» (Aguilegia ottonis subsp. ottonis) είναι ένα από αυτά. Ανθίζει νωρίς το καλοκαίρι γύρω από την σπηλιά της Στυγός, για την οποία οι αρχαίοι πίστευαν ότι αποτελούσε μία από τις πύλες του Άδη.

Η Aquilegia ottonis (Boiss. 1859) subsp. ottonis είναι ενδημικό φυτό της Πελοποννήσου (Χελμός, Ύδατα Στυγός) και της Στερεάς Ελλάδας (Παρνασσός, Γκιώνα). Το φυτό πρωτοβρέθηκε από τον καθηγητή Θεόδωρο Ορφανίδη το 1852 στον Χελμό. Είναι ένα από τα τρία υποείδη της Aquilegia ottonis. Τo δεύτερο, επίσης ενδημικό, φύεται στον Ταΰγετο (subsp. taygetea) και το τρίτο στον Όλυμπο και το Βέρμιο (subsp. amaliae).

Βιότοπος: ασβεστολιθικοί βράχοι, πετρώδεις πλαγιές, ρεματιές, βραχώδη εδάφη σε υψόμετρα πάνω από 1100 μ.

Ανθίζει από τον Μάιο μέχρι το καλοκαίρι.

Ετυμολογία:

Aquilegia < áquila (από το πλήκτρο που θυμίζει το ράμφος του αετού ή αναφέρεται στους ορεινούς βιότοπους που ευδοκιμεί το φυτό.

ottonis < αφιερωμένη στο Βαυαρό βασιλιά της Ελλάδας (1832-1862) Όθωνα ή γερμανιστί Otto von Wittelsbach (1815-1867).

άποψη από το εσωτερικό της σπηλιάς της Στυγός

Dianthus tymphresteus

Βαρδούσια 30/05/2010

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Ο Dianthus tymphresteus [(Boiss. & Spruner) Boiss. 1859] είναι ελληνικό ενδημικό με εξάπλωση σε Στερεά Ελλάδα (Γκιώνα Βαρδούσια, Τυμφρηστό) και Πελοπόννησο (Χελμό, Ερύμανθο, Παναχαϊκό). Περιγράφηκε με υλικό από το Βελούχι, την υψηλότερη κορφή του Τυμφρηστού.

Βιότοπος: λιβάδια, ξηρά βοσκοτόπια, σε υψόμετρα 1700-2200 μ.

Στελέχη πολυάριθμα. μήκους 4-12 εκ.

Βασικά φύλλα γραμμικά-οριζόντια.

Ταξιανθία πυκνή με 1-3 άνθη ανά στέλεχος.

Πέταλα ρόδια με σκούρες μοβ κηλίδες στην βάση.

Ανθίζει Ιούνιο - Αύγουστο

Ετυμολογία:

Dianthus < Δίας + άνθος < Διόσανθος (Θεόφραστος)

tymphresteus < Τυμφρηστός, όρος της Ευρυτανίας.

Οίτη 10/08/2013
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Stachys spruneri

Πάρνηθα 08/05/2011

φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Ο Stachys spruneri (Boiss. 1848) είναι ενδημικό είδος της Ανατολικής Στερεάς Ελλάδας.

Βιότοπος: Πετρώδεις θέσεις και σχισμές βράχων, σε μεσαία υψόμετρα.

Πολυετής φρυγανώδης, πολύκλαδη πόα με ξυλώδη βάση και ανερχόμενους βλαστούς. Φύλλα μυτερά, οδοντωτά με αραιές τρίχες.

Άνθη: λευκά με πορφυρές γραμμώσεις.

Άνθιση: τέλη Μαΐου - Ιούνιος.

Ετυμολογία:

Stachys < στάχυς (από την διάταξη των ανθέων).

spruneri < προς τιμήν του Βαυαρού βοτανικού Wilhelm von Spuner (1805-1874).

Narcissus poeticus

Οίτη 29/05/2010

φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Ο Narcissus poeticus (L. 1753) φύεται σε υγρά ορεινά λιβάδια, σε υψόμετρα 1100-2400 μ. στην οροσειρά της Πίνδου και σε βουνά της Κεντρικής Ελλάδας και της Βόρειας Πελοποννήσου. 
Ευρωπαϊκό βολβώδες φυτό. 
Βολβός ωοειδής, έως 3,5 εκ.
Φύλλα ταινιοειδή γλαυκοπράσινα.
Άνθη ανά ένα, αρωματικά, μεγάλα μέχρι 7 εκ., με πέταλα αντωοειδή έως δισκοειδή, αλληλοκαλυπτόμενα. Παραστεφάνη κοντή και ανοιχτή, κίτρινη με χείλη κοκκινωπά.
Ανθίζει Απρίλιο - Μάιο.

*** Το υποείδος Narcissus poeticus subsp. radiiflorus (Salisb.) Baker 1888 φύεται σε βουνά της Μακεδονίας και της Ν. Πίνδου, Ανθίζει Απρίλιο - Ιούνιο.

Οίτη 29/05/2010