Asperula arvensis

Πατέρας 01/05.2014 Μικρό Βαθυχώρι

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Asperula arvensis (L. 1753) είναι ευρωμεσογειακό φυτό με εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα. 

Βιότοπος: χωράφια, αφού θεωρείται ζιζάνιο της παραδοσιακής γεωργίας. Περιστασιακά και σε ημιφυσικούς βιότοπους, σε υψόμετρα 0-1100 μ.

Φυτό με όρθιο λεπτό βλαστό ύψους 10-30 εκ. Φύλλα βλαστού γραμμικά λογχοειδή. Άνθη μπλε.

Άνθιση: Απρίλιος - Μάιος.

Ετυμολογία:

Asperula < asper, τραχύς, ακατέργαστος ==> αναφορά στα φύλλα.

arvensis < arvum, αγρός = αρουραία, των αγρών.

Vaccaria hispanica

Πατέρας 08/05/2014

φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Vaccaria hispanica [(Mill.) Rauschert 1965] είναι ζιζάνιο των σιταροχώραφων με ευρεία εξάπλωση στην Ευρώπη και την Ελλάδα. Περιστασιακά φύεται και σε λιβάδια. Με την μείωση της παραδοσιακής γεωργίας ο πληθυσμός του έχει μειωθεί πολύ.

Συνώνυμο: Saponaria hispanica Mill.

Ετήσιο είδος με ύψος 30-70 εκ.

Άνθιση: τέλη Απριλίου - Ιούλιος.

Ετυμολογία:

Vaccaria < vacca αγελάδα ==> επειδή πιστεύεται ότι τα φυτά αυτού του γένους αυξάνουν την παραγωγή γάλακτος.

hispanica < Ισπανία.

Linum capitatum subsp. capitatum

Φαλακρό 12/07/2009

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Το Linum capitatum (Schult. 1814) subsp. capitatum είναι βαλκανικό φυτό με εξάπλωση στην Μακεδονία και Θράκη.

Βιότοπος: υψηλή ορεινή  βλάστηση, λιβάδια, πετρώδεις πλαγιές σε υψόμετρα 1500-2500 μ..

Πολυετής θαμνίσκος. Βλαστοί όρθιοι, ξυλώδεις με ύψος 20-30 εκ. Βασικά φύλλα σε ρόδακες, επιμήκη, Φύλλα στελέχους στενά λογχοειδή.

Άνθη κίτρινα, μεγάλα περίπου 2,5 εκ.

Άνθιση καλοκαιρινή.

Linum < λίνον (λινάρι).

capitatum < cáput, γεν. cápitis, κεφαλή = κεφαλωτό.

Linum pubescens subsp. sibthorpianum

Ταΰγετος 02/05/2010

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Το Linum pubescens subsp. sibthorpianum [(Margot & Reut.) P.H. Davis 1957] είναι φυτό της Ελλάδας και της Αλβανίας. Στην Ελλάδα φύεται στο Ιόνιο, Στερεά Ελλάδα, Πελοπόννησο και Κρήτη. Περιγράφηκε με φυτά από την Ζάκυνθο.

Βιότοπος: φρύγανα, ελαιώνες, διάκενα δασών, αμμώδεις θέσεις σε υψόμετρα 0-900 μ.

Ετήσιο φυτό με όρθιο βλαστό ύψους 7-20 εκ. και απαλό χνούδι. Συχνά διακλαδίζεται από την βάση. Φύλλα λογχοειδή έως ελλειπτικά.

Άνθη σε θαμπό ροζ με μοβ γραμμές και μπλε ανθήρες.

Άνθιση: μέσα Απριλίου - αρχές Ιουνίου.

Ετυμολογία:

Linum < λίνον (λινάρι).

pubescens < pubes -is (εφηβαίο) = χνουδωτό.

sibthorpianum < αφιερωμένο στον Άγγλο βοτανικό John Sibthorp (1758-1796), δημιουργό της μνημειώδους έκδοσης Flora Graeca.

Digitalis laevigata subsp. graeca

Βέρμιο 11/07/2009

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Digitalis laevigata subsp. graeca [(Ivanina) Werner 1960] είναι βαλκανικό φυτό. Έχει ευρεία εξάπλωση στην ηπειρωτική Ελλάδα.

Βιότοπος: δασικές εκτάσεις και θαμνότοποι σε υψόμετρα 500-1200 μ.

Ποώδες, πολυετές φυτό με ινώδεις ρίζες και ύψος έως 1 μ. Δηλητηριώδες και φαρμακευτικό.

Φύλλα βάσης λογχοειδή σε ρόδακα. 

Ταξιανθία βότρυς με άνθη σε ανοιχτό καφέ, λευκό χείλος και σκούρες νευρώσεις

Άνθιση καλοκαιρινή.

Ετυμολογία:

Digitalis < dígitus δάχτυλο ==>  από το δακτυλιοειδές σχήμα τους άνθους = δακτυλίτιδα.

laevigata < levigo λειαίνω, γυαλίζω = λείος.

Veronica orsiniana subsp. orsiniana

Βόρας 04/06/2010

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Veronica orsiniana (Ten. 1826) subsp. orsiniana είναι ευρωμεσογειακό φυτό με εξάπλωση στην Δυτική Ελλάδα και την Πελοπόννησο.

Βιότοπος: βραχώδεις θέσεις, προεξοχές βράχων και αλπικά λιβάδια σε υψόμετρα 1300-2800 μ.

Άνθιση: Μάιος—Αύγουστος.

Ετυμολογία:

Veronica < από το όνομα Santa Veronica, επειδή είναι ένα μικρό λουλούδι που εμφανίζεται κοντά στην Μεγάλη Εβδομάδα που εορτάζει η αγία.

orsiniana < προς τιμήν του Ιταλού φαρμακοποιού και βοτανικού Antonio Orsini (1788-1880).

Linum hirsutum subsp. spathulatum

Όλυμπος 07/06/2010

φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Το Linum hirsutum subsp. spathulatum [(Halácsy & Bald.) Hayek 1925]

Βαλκανικό φυτό. Στην Ελλάδα φύεται στην Βόρεια Πίνδο και στην Μακεδονία (Όλυμπος, Βούρινος, Παγγαίο, Μενοίκιο, Όρβηλος, Φαλακρό).

Βιότοπος: πετρώδεις και χαλικώδεις πλαγιές σε υψόμετρα 1700-2650 μ.

Άνθιση: Ιούνιος - Αύγουστος.

Ετυμολογία:

Linum < λίνον (λινάρι).

hirsutum < irsuto τριχωτός ==> με πυκνό, δασύ τρίχωμα = δασύτριχο

spathulata < spathula ελαφρύ πλατύ σπαθί, σπάτουλα ==> με μέρη σε σχήμα σπαθιού.

Linum arboreum

φαράγγι Πρέβελη 14/01/2011 Κρήτη

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Το λίνο το δενδρώδες [Linum arboreum (L. 1753)] είναι ενδημικό του Νότιου Αιγαίου σε Κρήτη, Κάσο, Κάρπαθο, Ρόδο, Χάλκη, Σύμη και Αστυπάλαια ενώ υπάρχει και ένας πληθυσμός του στην Μαρμαρίδα της Μικράς Ασίας.

Βιότοπος: ρωγμές και προεξοχές ασβεστολιθικών βράχων σε υψόμετρα 0-900 (1900) μ.

Άνθιση: (Ιανουάριος) Μάρτιος - Μάιος.

Ετυμολογία:

Linum < λίνον (λινάρι).

arboreum < arbor δένδρο.

Κάρπαθος 28/03/2014

φωτογραφία Δαυΐδ Κουτσογιαννόπουλος

Allium dirphianum

Δίρφυς 03/08/2011

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Το Allium dirphianum {Brullo & al. 2003) είναι ενδημικό της όρους Δίρφυς στην Κεντρική Εύβοια.
Φύεται σε ασβεστολιθικά εδάφη, σε ανοίγματα δασών, συνήθως σε σκιερές θέσεις και σε υψόμετρα 1400 - 1500 μ.
Ανθίζει το καλοκαίρι.

Ετυμολογία:
Allium < allium (λατιν. Πλίνιος) > άγλις, -ίθος, η κεφαλή ή σκελίδα σκόρδου (σύμφωνα με τον Ottorino Pianigiani, 1845-1926, Ιταλό δικαστή, πολιτικό και γλωσσολόγο.
dirphianum < Δίρφυς

Silene sedoides

Βραυρώνα 22/04/2014 Αττική

Λεγραινά 05/03/2013 Αττική

Lotus corniculatus

Οίτη 10/08/2013

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Ο Lotus corniculatus (L. 1753) είναι ευρασιατικό φυτί με ευρεία εξάπλωση στην ηπειρωτική Ελλάδα.

Βιότοπος: ορεινή βλάστηση, λιβάδια σε υψόμετρα 500-2700 μ.

Έχει μεγάλη περίοδο άνθισης από την άνοιξη μέχρι και το φθινόπωρο.

Ετυμολογία:

Lotus < λατινική ονομασία ενός είδους τριφυλλιού που αναφέρεται από τον Βιργίλιο.

corniculatus < corniculus υποκοριστικό του cornus (κέρατο) ==> επειδή το σχήμα των σπερμάτων έχει μικρά κέρατα.

Linum elegans

Χελμός 12/06/2010

φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Το Linum elegans (Boiss 1854) είναι βαλκανικό φυτό με ευρεία εξάπλωση στην ηπειρωτική Ελλάδα.

Βιότοπος: βραχώδεις πλαγιές, ρωγμές βράχων σε υψόμετρα 200-2000 μ.

Πολυετές φυτό με ξυλώδεις βλαστούς. Ανθοφόρα στελέχη 5-20 εκ.

Άνθη κίτρινα. Άνθιση Μάιος - Ιούλιος.

Ετυμολογία:

Linum < λίνον (λινάρι).

elegans = κομψό.

Φαλακρό 12/07/2009

Ornithogalum prasinantherum

όρος Πατέρας 01/05/2014

φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Το Ornithogalum prasinantherum (Zahar. 1977) είναι βαλκανικό φυτό, με εξάπλωση στην δυτική και νότια Ελλάδα.

Βιότοπος: αγροί με δημητριακά, ακαλλιέργητα χωράφια, ελαιώνες, βραχώδεις πλαγιές με φρύγανα. σε υψόμετρα 0-1000 μ.

Γεώφυτο  με μεγάλο ωοειδή βολβό. Μοιάζει με το O. narbonense και διακρίνεται καλύτερα από την ωοθήκη, η οποία είναι στενά κωνική-ωοειδής. 

Ανθίζει Απρίλιο - Ιούνιο.

Ετυμολογία:

Ornithogalum <  Όρνις (πτηνό,  όρνιθα, κόττα) + γάλα ==> Αναφέρεται στην φράση «και του πουλιού το γάλα», λόγω του λευκού χρώματος των τεπάλων του.

prasinantherum < πράσινο + ανθήρας.

Astragalus thracicus subsp. cylleneus

Χελμός 12/06/2010

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Ο Astragalus thracicus (Griesb.) subsp. cylleneus [(Fisch.) Strid 1986] είναι ενδημικό φυτό της Πελοποννήσου.

Ανθίζει από τον Μάιο σε πετρώδεις θέσεις και θαμνότοπους από τα μέσα υψόμετρα και ψηλότερα.

Ετυμολογία:

Astragalus < αστράγαλος, το οστό του ταρσού που χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι για ζάρι ==> αναφορά στην γωνιακή μορφή των σπερμάτων // Σύμφωνα με τον A. Neill, η ονομασία του φυτού προέρχεται από αστήρ + γάλα για το σχήμα του άνθους και επειδή οι αρχαίοι πίστευαν ότι σαν τροφή μεγάλωνε την παραγωγή γάλακτος στα κατσίκια.

thracicus < Θράκη.

cylleneus < Κυλλήνη, το αρχαίο όνομα της Ζήρειας στην Κορινθία.

«ἀστράγαλος· θάμνος μικρὸς ἐπὶ γῆς φυόμενος, φύλλοις καὶ κλωνίοις ὅμοιος ἐρεβίνθῳ, ἄνθη πορφυρᾶ, μικρά· ῥίζα δ' ὕπεστι στρογγύλη ὥσπερ ῥάφανος εὐμεγέθης, παραφυάδας ἔχουσα στερεάς, μελαίνας, σκληροτάτας ὡς κέρατα ἀντεμπεπλεγμένας ἀλλήλαις, γευσαμένῳ στυπτικάς· φύεται ἐν εὐηνέμοις καὶ συσκίοις καὶ χιονιζομένοις τόποις, πολλὴ δ' ἐν Φενεῷ τῆς Ἀρκαδίας.» (Διοσκουρίδης).

Fritillaria messanensis subsp. gracilis

Λευκάδα 09/04/2011

φωτογραφίες Ζήσης Αντωνόπουλος

Η Fritillaria messanensis subsp. gracilis [(Ebel) Rix 1978 είναι φυτό των Βαλκανίων και της Ιταλία, γενικά στις παράκτιες περιοχές της Αδριατικής. Στην Ελλάδα εξαπλώνεται στο Ιόνιο και στα Ακαρνανικά όρη απέναντι από την Λευκάδα.

Βιότοπος: φρύγανα, ξηρά λιβάδια, θαμνώνες, ελαιώνες σε υψόμετρα 20-500 μ.

Πολύμορφο γεώφυτο, έχουν περιγραφεί τρία υποείδη.

Άνθιση ανοιξιάτικη.

Ετυμολογία:

Fritillaria < fritíllus κύπελλο με το οποίο έριχναν τα ζάρια οι Ρωμαίοι ==> για το σχήμα του άνθους.

messanensis < Messana (σήμερα Messina), η αρχαία ελληνική Μεσσήνη της Σικελίας ==> επειδή το τυπικό υποείδος περιγράφηκε από αυτή την περιοχή.

gracilis = λεπτή, απλή.

Thymus praecox subsp. jankae

Βόρας (Καμαϊκτσαλάν) 10/07/2009 

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Ο Thymus praecox subsp. jankae [(Čelak.) Jalas 1986] είναι φυτό των Βαλκανίων και της Ανατολίας. Στην Ελλάδα αναφέρεται από την Βόρεια Πίνδο και πολλά όρη της Μακεδονίας (Άσκιο - Σινιάτσικο, Βούρινος, Βόρας, Τζένα, Άθως, Παγγαίο, Βροντούς, Φαλακρό).

Βιότοπος: βραχώδεις θέσεις σε υψόμετρα 1800-2500 μ.

Χλοώδες φυτό με πυκνή ανθοφορία.

Άνθιση: Ιούνιος - Αύγουστος.

Ετυμολογία:

Thymus < θύμος < θύω ==> από την έντονη μυρωδιά, εξ ου και θυμίαμα = θυμάρι.

praecox = πρώιμος, ο πρώτος που ανθίζει.

jankae < προς τιμήν του Ούγγρου βοτανικού Viktor Janka (1837-1890) για τις βοτανικές του έρευνες στα Βαλκάνια.

Thymus thracicus

Φαλακρό 12/07/2009

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Ο Thymus thracicus (Velen. 1892) είναι μεσογειακό φυτό (Ιταλία, Βαλκάνια, Ανατολία) με εξάπλωση στην Βόρεια Ελλάδα.

Βιότοπος: λιβάδια, ανοιχτές πετρώδεις πλαγιές σε υψόμετρα 500-1800 (2200 μ.

Έρπον φυτό που σχηματίζει χαλάκι στο έδαφος. Φύλλα βλαστού ελλειπτικά.

Στεφάνη σε φωτεινό κοκκινωπό-μοβ χρώμα.

Άνθιση καλοκαιρινή

Ετυμολογία:

Thymus < θύμος < θύω ==> από την έντονη μυρωδιά, εξ ου και θυμίαμα.

thracicus < Θράκη.

Ajuga pyramidalis

Φαλακρό 12/07/2009

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Ajuga pyramidalis (L. 1753) είναι ευρωπαϊκό φυτό με παρουσία στην Ελλάδα στην Ανατολική Μακεδονία και την Ροδόπη.

Βιότοπος: δάση, ξέφωτα δασών σε υψόμετρα 900-2500 μ.

Πολυετές φυτό. Άνθη γαλάζια με σκούρες και λευκές γραμμές

Άνθιση: Απρίλιος - Ιούλιος.

Ετυμολογία:

Ajuga < στερητικό πρόθεμα -α + jugum ζυγός ==> αναφορά στην απουσία του άνω χείλους της στεφάνης.

pyramidalis < πυραμίς, πυραμίδος ==> επειδή η ταξιανθία έχει σχήμα πυραμίδας.

Moraea sisyrinchium

Αμοργός 07/04/2004

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Moraea sisyrinchium [(L.) Ker Gawl. 1804] είναι μεσογειακό φυτό, με εξάπλωση στην νότια και νησιωτική Ελλάδα.
Βιότοπος: φρύγανα, ξηρά λιβάδια, ελαιώνες, βραχώδεις περιοχές, σε υψόμετρα 0-600 (-1100) μ.
Συνώνυμο: Gynandriris sisyrinchium (L.) Parl. 1854
Πολυετές γεώφυτο.
Βλαστοί όρθιοι με 1-6 άνθη.
Φύλλα βελονοειδή, αυλακωτά με μήκος έως 50 εκ.
Άνθη γαλάζια, με διάμετρο έως 5 εκ. και μικρή διάρκεια ζωής. Τα εξωτερικά τμήματα του περιανθίου φέρουν λευκή κηλίδα με ιώδη στίγματα
Ανθίζει Φεβρουάριο - Μάιο.

Ετυμολογία:
Moraea < το 1758 ο Σκωτσέζος βοτανικός Philip Miller αφιέρωσε το όνομα του γένους Morea στον Robert More (1703-1780), Άγγλο ερασιτέχνη βοτανικό. Όμως ο Λινναίος (Linnaeus) αργότερα άλλαξε το όνομα σε Moraea, συσχετίζοντάς το με το επώνυμο του πεθερού του Johan Moraeus.
sisyrinchium < σισυρίγχιoν, όνομα φυτού με γλυκό βολβό που αναφέρεται από τον Θεόφραστο.
Gynandriris < γυνή + ανήρ ανδρός ==> επειδή τα θηλυκά και αρσενικά αναπαραγωγικά όργανα του φυτού είναι ενωμένα.

«ἴδιον δὲ τοῦ σισυριγχίου τὸ τῆς ῥίζης αὐξάνεσθαι τὸ κάτω πρῶτον, ὃ καλοῦσι...» Θεόφραστος

Melittis melissophyllum

Ζήρεια (Κυλλήνη) 31/05/2008

φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Το Melittis melissophyllum (L. 1753) eξαπλώνεται σε όλη την Ευρώπη και χωρίζεται σε διάφορα υποείδη. Στην Ελλάδα υπάρχει το υποείδος Melittis melissophyllum subsp. albida.

Οι κοινές του ονομασίες είναι μελισσόφυλλο, μελίτης και αγριοβάλσαμο. 

Tο Melittis melissophyllum (L.) subsp. albida [(Guss.) P. W. Ball 1971] είναι φυτό Ιταλίας, Βαλκανίων και βόρειας Ανατολίας.. Εξαπλώνεται σε όλη την ηπειρωτική Ελλάδα και από τα νησιά σε Εύβοια, Θάσο και Κέρκυρα.

Βιότοπος: υγρές και σκιερές θέσεις στον υπόροφο φυλλοβόλων και μικτών δασών. 

Πολυετές ριζωματώδες φυτό. Βλαστοί, όρθιοι ύψους 30-70 εκ.

Μελισσοτροφικό είναι και φαρμακευτικό φυτό (καταπραϋντικές, τονωτικές, υπνωτικές και εμμηναγωγές ιδιότητες).

 Έχει πολύ ωραία άνθη σε λευκορόδινες αποχρώσεις και γλυκό άρωμα μελιού, που λατρεύουν οι μέλισσες. Αρωματικά είναι και τα φύλλα του.

Άνθιση: τέλη Απριλίου - αρχές Ιουλίου.

Ετυμολογία:

Melittis < μέλιττα (ιων.) μέλισσα ==> επειδή συγκεντρώνει τις μέλισσες.

melissophyllum < Melissa (βοτανικό γένος) + φύλλο ==> με φύλλα σαν το γένος Melissa.

albida (λατιν.) = λευκός, υπόλευκη ==> για το λευκό-κιτρινωπό χρώμα των ανθέων.