Οι φίλοι του μπλοκ

Σάββατο 30 Σεπτεμβρίου 2017

Minuartia recurva subsp. condensata

Βόρας 10/07/2009
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Minuartia recurva [(All.) Schinz & Thell. 1907] είναι ευρωμεσογειακό φυτό. Περιγράφηκε από τις ιταλικές Άλπεις. Γενικά είναι ορεινό είδος και στην Ελλάδα φύεται στην βόρεια χώρα. Έχει ενδιαφέρον ότι βρέθηκε πρόσφατα (Biel & Tan, 2012) και στο νησί της Σαμοθράκης στις πλαγιές της κορυφογραμμής του όρους Σάος στα 1380-1580 μέτρα.
Βιότοπος: βραχώδεις και χαλικώδεις βουνοπλαγιές σε υψόμετρα (700-) 1700-2400 μ.
Πολυετής, πυκνά χλοώδης, μαξιλαρόμορφος θάμνος.
Φύλλα, 3-6 χιλ. γραμμικά.
Μη ανθοφόροι βλαστοί σε πυκνές δέσμες, γραμμοειδείς, συχνά δρεπανοειδείς. Ανθοφόροι βλαστοί, 2-8 εκ., χνουδωτοί.
Άνθη με λευκά πέταλα, που συνήθως υπερβαίνουν τα σέπαλα.
Ανθίζει Ιούνιο - Αύγουστο.
Η Minuartia recurva παρουσιάζει οικοτοπική διαφοροποίηση. Από τον Βόρα έχει περιγραφεί το υποείδος Minuartia recurva subsp. condensata [(C. Presl) Greuter & Burdet 1982], το οποίο ο Strid (1968) θεωρεί οικότυπο, έχει πιο συμπαγή-συμπυκνωμένη μορφή και εξαπλώνεται πολύ νοτιότερα σε όλη την στεριανή Ελλάδα.
Ετυμολογία:
Minuartia < γένος αφιερωμένο στον Juan Minuart (1693-1768), Ισπανό βοτανικό.
recurva = κυρτή, στριφτή (συνήθως αναφέρεται στα φύλλα ή τον βλαστό).
condensata < condenso συμπυκνώνω, γεμίζω.



Πέμπτη 28 Σεπτεμβρίου 2017

Marrubium peregrinum

Όλυμπος 10/07/2009
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης
 
Το Marrubium peregrinum (L. 1753) είναι φυτό των Βαλκανίων και της Ανατολικής Ευρώπης με ευρεία εξάπλωση στην ηπειρωτική Ελλάδα.
Βιότοπος: Ξηρά λιβάδια, θαμνότοποι, άκρες δρόμων σε υψόμετρα 0-800 μ.
Πολυετές ριζωματώδες είδος με ύψος 30-60 εκ. Ολόκληρο το φυτό έχει πυκνό γκρίζο τρίχωμα. Φύλλα ελλειπτικά οδοντωτά.
Άνθη λευκά.
Άνθιση: τέλη Μαΐου - Αύγουστος.

Ετυμολογία:
Marrubium  < [1] όνομα βοτάνου που αναφέρει ο Πλίνιος //  [2] από την πόλη Marruvium (< Maria Urbs, η πόλη των βάλτων).
peregrinum = ξένο, εξωτικό ==> με την έννοια της περιπλάνησης, κάτι που είναι εδώ κι εκεί.


Κυριακή 24 Σεπτεμβρίου 2017

Alcea heldreichii

Κερκίνη 06/06/2010
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Alcea heldreichii είναι είδος των Βαλκανίων και της Ανατολίας. Στην Ελλάδα εξαπλώνεται διάσπαρτα από την Ρούμελη και βορειότερα ενώ αναφέρεται και από το Ανατολικό Αιγαίο (Σύμη, Σάμος, Χίος, Λέσβος) και το Ιόνιο (Κέρκυρα).
Περιγράφηκε επιστημονικά από το όρος Χορτιάτης, κοντά στην Θεσσαλονίκη.
Βιότοπος: καλλιέργειες, ξηρά λιβάδια, άκρες δρόμων, αρχαιολογικοί χώροι σε υψόμετρα 0-1000 μ.
Άνθιση: Μάιος - Ιούλιος.

Ετυμολογία:
Alcea < αλκαία (φυτό που αναφέρει ο Διοσκουρίδης για ένα είδος μολόχας) // κατ' άλλη εκδοχή από θέμα «αλκ-» (δύναμη).
heldreichii < αφιερωμένη στον Θεόδωρο Χελδράιχ (Theodor Henrich Hermann von Heldreich, 1822-1902), διευθυντή του Βοτανικού Κήπου Αθηνών.

«ἀλκαία· καὶ αὕτη εἶδός ἐστιν ἀγρίας μολόχης, ἔχουσα φύλλα ἐπεσχισμένα πρὸς τὰ τῆς ἱερᾶς βοτάνης, καυλοὺς τρεῖς ἢ τέσσαρας, φλοιὸν ἔχοντας καννάβει παραπλήσιον, ἄνθος μικρόν, ἐμφερὲς ῥόδῳ, ῥίζας λευκάς, πλαγίας, πέντε ἢ ἕξ, ὅσον πήχεως, αἵτινες ἐν οἴνῳ ἢ ὕδατι πινόμεναι δυσεντερίαν καὶ ῥήγματα ἰῶνται.» (Διοσκουρίδης)

Παρασκευή 22 Σεπτεμβρίου 2017

Alcea biennis subsp. cretica

Μαίναλο 19/07/2008
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Alcea biennis subsp. cretica [Weinm.) Valdés 2011] είναι βαλκανικό είδος με ευρεία αν και διάσπαρτη εξάπλωση στην Ελλάδα.
Βιότοπος: ανοίγματα δασών, παρυφές δρόμων σε υψόμετρα 0-600 (-1200) μ.
Ψηλό διετές ή ελαφρά πολυετές φυτό. Βλαστό 1 έως 2 μ., με ελάχιστη διακλάδωση.
Άνθη με πέταλα σε φωτεινό ροζ ή μοβ.
Άνθιση: τέλη Απριλίου - Ιούλιος

Ετυμολογία:
Alcea < αλκαία (φυτό που αναφέρει ο Διοσκουρίδης για ένα είδος μολόχας) // κατ' άλλη εκδοχή από θέμα «αλκ-» (δύναμη).
biennis = διετής.
cretica < Creta Κρήτη.



Τετάρτη 20 Σεπτεμβρίου 2017

Lactuca acanthifolia

Αμοργός 15/11/2009
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Lactuca acanthifolia (Willd.) Boiss. 1875 είναι φυτό της Ανατολικής Μεσογείου με εξάπλωση στην νότια και νησιωτική Ελλάδα.
Συνώνυμο: Lactuca amorgina Halácsy 1899
Τυπικό πολυετές χασμόφυτο, που φύεται μέσα ρωγμές και προεξοχές ασβεστολιθικών βράχων, με έντονο ξυλώδες απόθεμα με φύλλα παραμένοντα.
Τα φύλλα της βάσης σχηματίζουν ρόδακα, είναι ελαφρώς σαρκώδη με οδοντωτούς λοβούς και αραχνοειδές τρίχωμα στην βάση των μίσχων.
Βλαστός έως 1 μέτρο, υπόλευκο.
Άνθη κίτρινα
Ανθίζει Ιούνιο - Σεπτέμβριο, ενίοτε μέχρι και τα μέσα του φθινόπωρου. 

Ετυμολογία:
Lactuca < lac, láctis, γάλα ==> για τον άφθονο λευκό χυμό που έχουν είδη του γένους (ελλ.: μαρούλι, θρίδαξ).
acanthifolia < άκανθα + folium φύλλο. 



Δευτέρα 18 Σεπτεμβρίου 2017

Convolvulus cantabrica

Παρνασσός 29/05/2010
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Ο Convolvulus cantabrica (L. 1753) είναι ευρωμεσογειακό φυτό με ευρεία εξάπλωση στη στεριανή Ελλάδα και ορισμένα νησιά.
Βιότοπος: βραχώδεις πλαγιές με φρύγανα, διάκενα δασών σε υψόμετρα 0-800 μ.
Πολυετές, ελαφρώς ξυλώδες στην βάση φυτό.
Άνθιση: τέλη Απριλίου -  αρχές Ιουλίου.

Ετυμολογία:
Convolvulus < convólvo (λατιν.) διαπλέκω ==>  για τα συχνά διαπλεκόμενα στελέχη πολλών ειδών αυτού του γένους.
cantabrica < Cantabria, περιοχή της βόρειας ακτής της Ισπανίας στα Πυρηναία.



Σάββατο 16 Σεπτεμβρίου 2017

Vicia tenuifolia subsp. tenuifolia

Οίτη 29/05/2010
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Vicia tenuifolia (Roth 1788) subsp. tenuifolia είναι ευρασιατικό φυτό με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Βιότοπος: δασικές εκτάσεις, θαμνώνες, λιβάδια, ορεινή βλάστηση σε υψόμετρα 0-700 (1100) μ.
Φυτό πολύ διακλαδισμένο, αραιά χνουδωτό με ύψος έως 1 μ. Φύλλα στενά λογχοειδή και φυλλάρια ελλειπτικά-επιμήκη.
Άνθη μοβ ή λιλά.
Άνθιση: Απρίλιος - Ιούνιος

Ετυμολογία:
Vicia < vicia (λατιν. Πλίνιος, Βιργίλιος) κύαμος, κουκί.
tenuifolia < tenuis λεπτό + folium φύλλο = λεπτόφυλλη.



Πέμπτη 14 Σεπτεμβρίου 2017

Carlina corymbosa subsp. graeca

Ιτέα 31/10/2009 Φωκίδα

Η Carlina corymbosa subsp. graeca, (Heldr. & Sartori) Nyman 1879, είναι φυτό των Βαλκανίων και της Ανατολίας, με μεγάλη εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Πολυετές άκαμπτο φυτό, διακλαδισμένο, με ύψος έως 70 εκ.
Φύλλα πολύ αγκαθωτά.
Βιότοπος: βραχώδεις και πετρώδεις θέσεις, ξηρά λιβάδια, άγονες τοποθεσίες, σε υψόμετρα 0-2000 μ.
Κεφάλια μέχρι 3 εκ. σε κορύμβους, με ανθίδια κίτρινα και βράκτια φυλλόμορφα, καστανόξανθα με όλα τα ανθίδια προτοκαλόχρωμα. 
Ανθίζει Απρίλιο - Αύγουστο

Ετυμολογία:
Carlina > γένος αφιερωμένο στο Καρλομάγνο, επειδή υποτίθεται ότι θεράπευσε τον στρατό του από την πανώλη με κάποια καρλίνα.
corymbósus, a, um > κόρυμβος (κορυφή) - επειδή τα άνθη, ανεξάρτητα από το ύψος των ποδίσκων, εμφανίζονται στο ίδιο επίπεδο.
graeca > Grecia Γραικία.

Τρίτη 12 Σεπτεμβρίου 2017

Euphorbia seguieriana subsp. niciciana

Οίτη 15/05/2010
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Euphorbia seguieriana subsp. niciciana [(Novák) Rech. f. 1948] είναι φυτό των Βαλκανίων και την Ανατολίας με ευρεία εξάπλωση στην ηπειρωτική Ελλάδα κυρίως στην βόρεια χώρα και κατά μήκος της Πίνδου.
Συνώνυμο: Euphorbia niciciana (Novák 1893).
Βιότοπος: φυλλοβόλα δάση, ξηρά λιβάδια, συχνά κατά μήκος ορεινών δρόμων σε υψόμετρα 0-110 (-1800) μ.
Πολύβλαστο φυτό με λαμπερά επιμήκη φύλλα.
Άνθιση: τέλη Απριλίου - Ιούλιος.

Ετυμολογία:
Euphorbia < ευ (καλώς) + φέρβω (τρέφω, βοσκω) και φορβή (τροφή, βοσκή) [2] Σύμφωνα με τον Πλίνιο, από το γιατρό Εύφορβο που ανακάλυψε τις θεραπευτικές ιδιότητες του φυτού. [3] Σύμφωνα με τον Treccani από το λατινικό euphorbium, που προέρχεται από το ελληνικό «ευφόρβιον».
seguieriana < αφιερωμένο στον Γάλλο βοτανικό Jean-François Séguier (1703-1784).
niciciana < αφιερωμένο στον Σέρβο βοτανικό Djoerje Nicic (1856 - 1920).


Κυριακή 10 Σεπτεμβρίου 2017

Lactuca serriola

Φαλακρό 12/07/2009
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Lactuca serriola (L. 1756) θεωρείται ο πρόγονος του καλλιεργούμενου μαρουλιού. Ευρωμεσογειακό είδος  που εξαπλώνεται έως την Κεντρική Ασία, έχει παρουσία σε όλη την Ελλάδα.
Βιότοπος: αγροτικοί βιότοποι, χωματόδρομοι, λιβάδια σε υψόμετρα 0-600 (-1000) μ.
Ετήσιο ή διετές φυτό με όρθιο βλαστό 50-200 εκ., διακλαδισμένο στο πάνω τμήμα. Φύλλα άκαμπτα, πριονωτά. Άνθη κίτρινα.
Άνθιση: μέσα Ιουνίου - Οκτώβριος.

Lactuca < lac, láctis, γάλα ==> για τον άφθονο λευκό χυμό που έχουν είδη του γένους - μαρούλι, θρίδαξ.
serriola < serrula μικρό πριόνι ==> αναφορά στα πριονωτά φύλλα // seris ραδίκι. 

Παρασκευή 8 Σεπτεμβρίου 2017

Viola reichenbachiana

Βόρας (Καϊμακτσαλάν) 04/06/2010
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Viola reichenbachiana (Boreau 1857) είναι ευρασιατικό φυτό, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα εκτός από τις Κυκλάδες.
Βιότοπος: σκιερές δασικές εκτάσεις σε υψόμετρα (100-) 400-1500 (-1900) μ.
Πολυετής πόα.
Βασικά φύλλα σε ρόδακα, καρδιοειδή, οδοντωτά, μακρόμισχα, με αραιό χνούδι.
Άνθη ιώδη με σκούρες νευρώσεις.
Ανθίζει Μάρτιο - Ιούνιο.

Ετυμολογία:
Viola < viola δάνειο από κάποια μεσογειακή γλώσσα. Ελληνικά: ίον (< ιώδες χρώμα, κλπ).
reichenbachiana < αφιερωμένη στον Γερμανό ορνιθολόγο Heinrich Gottlieb Ludwig Reichenbach (Rchb. 1793-1879).



Τετάρτη 6 Σεπτεμβρίου 2017

Centaurea diffusa

Όλυμπος 10/07/2009
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Centaurea diffusa (Lam. 1785) είναι φυτό της ΝΑ Ευρώπης και της Ανατολίας. Στην Ελλάδα φύεται κυρίως στην βόρεια χώρα.
Βιότοπος: αμμώδεις και χαλικώδεις θέσεις, πετρώδεις πλαγιές σε υψόμετρα 0-750 μ.
Διετές φυτό με ξυλώδη ρίζα, ύψους 20-50 εκ.. Στελέχη χνουδωτά, άκαμπτα., διακλαδισμένα.
Άνθη λευκά.
Άνθιση: τέλη Ιουνίου - αρχές Οκτωβρίου.

Ετυμολογία:
Centaurea < Centaurus < Κένταυρος (ο Κένταυρος Χείρων ήταν γιατρός και δάσκαλος του Ασκληπιού)
diffusa < diffundo διασπείρω, διαχέω = διάσπαρτος ==> για το τρόπο ανάπτυξή του φυτού.