Viola macedonica

Όσσα 07/06/2010

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Viola macedonica (Boiss. & Heldr. 1854) είναι βαλκανικό φυτό με ευρεία εξάπλωση στην Μακεδονία (Βαρνούντας, Σινιάτσικο, Βούρινος, Όλυμπος, Πιέρια, Βέρμιο, Χορτιάτης, Χολομώντας, Άθως, Μπέλλες, Παγαίο, Μενοίκιο, Βροντούς, Όρβηλος, Φαλακρό), την Ήπειρο, την Στερεά Ελλάδα και την Θεσσαλία.

Περιγράφηκε με υλικό που συλλέχθηκε το 1851 στον Χορτιάτη.

Του έχουν δοθεί διάφορα συνώνυμα με επικρατέστερο το Viola tricolor subsp. macedonica [(Boiss. & Heldr.) A. F. W. Schmidt 1854].

Βιότοπος: δάση και υποαλπικά λιβάδια σε υψόμετρα 800-1800 (2300) μ.

Άνθιση καλοκαιρινή.

Ετυμολογία:

Viola < viola, δάνειο από κάποια μεσογειακή γλώσσα - Ελληνικά: ίον.

macedonica < Μακεδονία.

tricolor < τρις + cólor (χρώμα).

Stachys tymphaea

Γκιώνα 30/05/2010

φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Ο Stachys tymphaea (Hausskn. 1887) είναι φυτό των Βαλκανίων και της Ιταλίας με μεγάλη εξάπλωση στην στεριανή Ελλάδα. Περιγράφηκε με υλικό από το όρος Ζυγός της Βόρειας Πίνδου.

Βιότοπος: ξηρά πετρώδη λιβάδια, ανοιχτές δασικές εκτάσεις σε υψόμετρα (1600-) 1800-2500 μ.

Πολυετές φυτό χωρίς ρόδακα φύλλων.

Στελέχη αρκετά, 15-40 εκ., όρθια

Φύλλα μακρόστενα, έμμισχα.

Κάλυκας 7-9 χιλ., πορφυρός, τριχωτός.

Στεφάνη 11-14 χιλ., ροζ-μοβ

Ετυμολογία:

Stachys < στάχυς, από την διάταξη των ανθέων κατά μήκος του στελέχους.

tymphaea < Τύμφη, όρος της Β. Πίνδου.

Spiranthes spiralis

Λαυρεωτική 18/10/2009

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Το Spiranthes spiralis [(L) Chevallier, 1827] είναι μια μικροσκοπική ορχιδέα με ευρεία εξάπλωση σε Ευρώπη, Ασία και Βόρεια Αφρική. Η μοναδική που ανθίζει το φθινόπωρο. 

Πρώτη επιστημονική περιγραφή το 1753 από το Στρασβούργο της Γαλλίας.

Λεπτό φυτό, με ύψος 6 - 30 εκατοστά. Βλαστός χνουδωτός. Τα φύλλα είναι μαραμένα κατά την άνθιση.

Βιότοπος: θαμνώνες, φρύγανα, λιβάδια, ακαλλιέργητα χωράφια, διάκενα πευκοδασών σε υψόμετρα μέχρι 1.400 μέτρα.

Άνθη: μικρά, λευκά σε σπειροειδή ταξιανθία με 6-30 άνθη.

Άνθιση: τέλη Αυγούστου - Οκτώβριος.

Ετυμολογία:

Spiranthes < spira < σπείρα + άνθος = Σπειρανθές.

spiralis < spira < σπείρα.

Σχινιάς 13/11/2015

Centaurea stoebe subsp. serbica

Φαλακρό 12/07/2009

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Centaurea stoebe subsp. serbica είναι βαλκανικό ενδημικό (Ελλάδα, Βουλγαρία, Σερβία) με παρουσία στην Ανατολική Μακεδονία.

Βιότοπος: πετρώδεις πλαγιές, αγροί, ξηρά λιβάδια.

Ανθίζει το καλοκαίρι.

Ετυμολογία

Centaurea < Centaurus < Κένταυρος (ο Κένταυρος Χείρων ήταν γιατρός και δάσκαλος του Ασκληπιού).

stoebe < στοιβή (όνομα ενός απροσδιόριστου φυτού που αναφέρει ο Διοσκουρίδης).

serbica < Serbia Σερβία/

«στοιβῆς ὁ καρπὸς καὶ τὰ φύλλα στύφει, ὅθεν δυσεντεριῶσι τὸ ἀφέψημα αὐτῶν ἐνίεται· ἐγκλύζεται δὲ καὶ εἰς ὦτα πυορροοῦντα. καταπλασθέντα δὲ τὰ φύλλα ὠφελεῖ σύγχυσιν ὀφθαλμῶν τὴν ἐκ πληγῆς καὶ αἱμορραγίας ἴσχει.»  Διοσυκουρίδης

Solidago virgaurea

Παρνασσός 30/07/2013

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Το Solidago virgaurea L. 1753 είναι παλαιογεωγραφικό ευρωσιβηρικό φυτό που επεκτείνεται μέχρι την Σκανδιναβία. Στην Ελλάδα εξαπλώνεται σε μεγάλο μέρος της χώρας, εκτός Κρήτης, Πελοποννήσου και Ιονίου.

Βιότοπος: λιβάδια, υγρές βραχώδεις πλαγιές, γκρεμοί σε υψόμετρα 400-1800 μ.

Πολυετές φυτό με ύψος 15-40 εκ.

Βλαστοί όρθιοι, συνήθως διακλαδισμένοι στο πάνω μέρος.

Κατώτερα φύλλα στενά ελλειπτικά, ανώτερα ωοειδή τριχωτά.

Άνθη χρυσοκίτρινα.

Άνθιση: Ιούνιος - Σεπτέμβριος.

Ετυμολογία:

Solidago < solido ισχυροποιώ, συγκολλώ ==> υπαινιγμός για τις θεραπευτική του ιδιότητες

virgaurea < virga κλαδί + aurea χρυσή, χρυσαφένια ==> για τα χρυσοκίτρινα κεφάλια των ανθέων.

Arabis bryoides

Γκιώνα 30/05/2010

φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Arabis bryoides (Boiss. 1842) είναι βαλκανικό φυτό με κατανομή από την Πελοπόννησο στον νότο έως την Αλβανία, την Σέβερνα Μακεντόνιγια και το Κοσσυφοπέδιο στον βορά. 

==> Στην Ελλάδα εξαπλώνεται σε Πελοπόννησο (Χελμός, Σαϊτάς, Ερύμανθος), Στερεά Ελλάδα (Παρνασσός, Γκιώνα, Βαρδούσια, Καλλιακούδα, Τυμφρηστός), Δυτική Μακεδονία (Όλυμπος, Σινιάτσικο, Βέρμιο, Τζένα), Ανατολική Μακεδονία (Χολομώντας, Άθως Παγγαίο) και Βόρειο Αιγαίο (Θάσος, Σαμοθράκη). Περιγράφηκε με δείγματα από τον Όλυμπο.

Βιότοπος: ρωγμές ασβεστολιθικών βράχων σε υψόμετρα (900-) 1700-2900 μ.

Πολυετές μαξιλαρόμορφο χλοάζον φυτό.

Τα βασικά φύλλα είναι πυκνά, χνουδωτά, άμισχα και σχηματίζουν συμπαγή ρόδακα.

Ανθοφόροι βλαστοί όρθιοι, 2-6 εκ., χωρίς φύλλα.

Άνθη σχετικά μεγάλα, λευκά-χιονώδη.

Άνθιση: Μάιος - Ιούλιος.

Ετυμολογία:

Arabis < δράβη (Διοσκουρίδης) > αράβη (παρερμηνεία από μεσαιωνικά χειρόγραφα του Διοσκουρίδη).

bryoides < βρύον + είδος ==> αναφορά στα φύλλα.

Tordylium officinale

Γκιώνα 30/05/2010

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Το Tordylium officinale (L. 1753) είναι μεσογειακό φυτό με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα, εκτός των νησιών  του Αιγαίου.

Βιότοπος: βραχώδεις πλαγιές, γκαρίγκ, αγροί, χαλικώδεις θέσεις σε υψόμετρα 0-800 (-1600) μ.

Ετήσιο χνουδωτό φυτό, συνήθως διακλαδισμένο από την βάση.

Βλαστός 20-50 εκ.

Σκιάδια με λευκά άνθη και εξωτερικά πέταλα μεγάλα και ευδιάκριτα με άνισους δύο λοβούς.

Ανθίζει Απρίλιο- Ιούνιο.

Ετυμολογία:

Tordylium < τόρδιλον & τορδύλιον (φυτό που αναφέρει ο Διοσκουρίδης) < τόρνος + ίλλω συστρέφω ==> για το στρογγυλό σχήμα των καρπών που έχουν χάραγμα στην άκρη.

officinale < offícina, μεσαιωνικό εργαστήριο για παρασκευή φαρμάκων και αρωμάτων = φαρμακευτικό.

«τόρδιλον· ἔνιοι δὲ καὶ τοῦτο σέσελι Κρητικὸν καλοῦσι. ἔστι δὲ βοτάνιον φρυγανῶδες, ἔχον σπερμάτιον περιφερές, διπλοῦν, ὅμοιον ἀσπιδισκίοις, ὑπόδριμυ, ἀρωματίζον, πινόμενον πρὸς δυσουρίαν καὶ ἐμμήνων ἀγωγήν».

Διοσκουρίδης

Picea abies ερυθρελάτη

Φρακτό - Ροδόπη

Nepeta nuda subsp. nuda

Όσσα 07/06/2010

φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Nepeta nuda (L. 1753) subsp. nuda είναι ευρωμεσογειακό φυτό με εξάπλωση στην ηπειρωτική Ελλάδα.

Βιότοπος: ξηρά λιβάδια σε υψόμετρα πάνω από 500 μ.

Πολυετές ριζωματώδες φυτό, ύψους 20-80 εκ.

Ταξιανθία 7-1 χιλ. με άνθη λευκά με μοβ στίγματα.

Άνθιση καλοκαιρινή από τον Ιούνιο.

Ετυμολογία:

Nepeta (λατιν.)  < φυτό που αναφέρει ο Πλίνιος.

nuda (λατιν.) = γυμνή (χωρίς άρωμα ή τρίχωμα κλπ)

Sedum litoreum

Κέα 30/04/2011

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Το Sedum litoreum (Guss. 1826) είναι μεσογειακό φυτό από την Ιταλία και ανατολικότερα. Έχει ευρεία εξάπλωση στην ηπειρωτική και νησιωτική Ελλάδα.

Βιότοπος: βραχώδεις και πετρώδεις θέσεις, εποχιακοί υγρότοποι, συνήθως σε παράκτιες περιοχές και υψόμετρα 0-300 μ.

Φωτογενές, όρθιο ετήσιο φυτό. Βλαστοί απλοί, μερικές φορές διακλαδίζονται από την βάση. Φύλλα επιμήκη-ελλειπτικά, φωτεινά πράσινα. 

Πέταλα σε λαμπερό κίτρινο, οξυκόρυφα.

Άνθιση: Απρίλιος - Μάιος.

Ετυμολογία:

Sedum < sédo (λατιν.) ανακουφίσω, καταπραΰνω, ηρεμώ ==>- επειδή τα φύλλα κάποιων ειδών υποστηρίζεται ότι ανακουφίζουν από τον πόνο των τραυμάτων.

litoreum < litus αιγιαλός, παραλία = παράλιο.