Fibigia lunarioides

Αμοργός 05/03/2022

φωτογραφία Μανώλης Σιμιδαλάς

Η Fibigia lunarioides [(Willd.) Sweet 1826} είναι φυτό ενδημικό των Κυκλάδων, της Δωδεκανήσου και δύο νησίδων της Κρήτης. Περιγράφηκε από τη νησίδα Πάνω Αντικέρι της Αμοργού με φυτά που συνέλεξε ο Τουρνεφόρ το 1700. 

Είναι φυτό ενδημικό των Κυκλάδων (νησίδες Αντικέρια και Άνυδρος της Αμοργού, Αμοργός, Ηρακλειά, Κέρος, Δονούσα,  Κίναρος, Λέβιθα, Ίος, Σίκινος, Φολέγανδρος, Ανάφη) , της Δωδεκανήσου (Αστυπάλαια και νησίδα της Σύρνα, Ρόδος, Χάλκη, Τήλος, Λειψοί) και Κρήτης (νησίδες Δραγονάδα, Γιανυσάδα, Διονυσάδες στο Λασίθι και Παξιμάδια στον κόλπο Μεσαράς Ηρακλείου).

Συνώνυμο: Acuston lunarioides (Willd.) Raf. 1838)
Χασμόφυτο, φύεται σε σχισμές ασβεστολιθικών βράχων, παίρνοντας θαμνώδη συμπαγή μορφή, σε υψόμετρα 0-200 μ..
Πολύ διακλαδισμένος θάμνος, με αρκετούς ανθοφόρους και μη ανθοφόρους βλαστούς. Ανθίζει από τον Φεβρουάριο.

Ετυμολογία:
Fibigia < γένος αφιερωμένο στον Γερμανό βοτανικό J. Fibig (†1792)
lunarioides < Lunaria, γένος που το χρώμα και το σχήμα των καρπών του θυμίζε luna (φεγγάρι) + είδος = λουναριοειδής.

 

Dianthus fruticosus subsp. amorginus

Ηρακλειά 25/06/2011 

φωτογραφία Γιάννης Γαβαλάς

Το αγριογαρύφαλλο Dianthus fruticosus subsp. amorginus (Runemark 1980) είναι ενδημικό φυτό των Νοτιοανατολικών  Κυκλάδων.
Περιγράφηκε από την Αμοργό και αποτελεί χαρακτηριστικό είδος των χασμοφυτικών κοινοτήτων της Αμοργού.
Εξαπλώνεται σε Αμοργό, Νάξο, Δονούσα, Ηρακλειά, Κέρο, Αστυπάλαια και τις Διονυσάδες νήσους στ’ ανοιχτά της Σητείας στην Κρήτη.

Είναι σπάνιο φυτό και οι υποπληθυσμοί του δεν φαίνεται να ξεπερνούν τα λίγες εκατοντάδες άτομα.
Βιότοπος: απρόσιτα μέρη γκρεμών και απότομων βράχων, συνήθως με μέτωπο προς την θάλασσα, σε υψόμετρα 0-300 (-900) μ.
Θαμνώδες φυτό με πολλούς βλαστούς και με πολλά σαρκώδη φύλλα που σχηματίζουν μεγάλα «μαξιλάρια» με διάμετρο 20-100 εκ. και ύψος ως 15 εκ. 

Τα ρόδινα-πορφυρά άνθη βγαίνουν 3-8 μαζί.
Ανθίζει από τον Ιούνιο.

Ετυμολογία:

Dianthus < Δίας + άνθος > Διόσανθος (Θεόφραστος)
fruticosus < frutex (λατιν.) θάμνος = θαμνώδης, πολύβλαστος
amorginus < Amorgos Αμοργός = αμοργινός.

 

Viola dukadjinica

Βασιλίτσα 24/05/2015

φωτογραφία Ζήσης Αντωνόπουλος

Η Viola dukadjinica (W.Becker & Košanin 1926) φύεται στην Βόρεια Πίνδο και στην Βασιλίτσα (φυσικό σύνορο των νομών Ιωαννίνων και Γρεβενών) και επίσης στην Αλβανία  (από όπου περιγράφηκε) και την Σέβερνα Μακεντόνιγια.
Βιότοπος: οφιολιθικά πετρώματα σε υψόμετρα 1900-2600 μ.
Πολυετές φυτό, ύψους 6-15 εκ. κατά την ανθοφορία.
Άνθη με κίτρινη στεφάνη και μερικές σκούρες ραβδώσεις στο κέντρο.
Άνθιση: Μάϊος - Αύγουστος

Ετυμολογία:
Viola < viola, δάνειο από κάποια μεσογειακή γλώσσα) - ελληνικά: ίον (< ιώδες χρώμα, κλπ).
dukadjinica < Dukagjin (< Dukagjini Δούκα-Γκίνη, οικογένεια φεουδαρχών), περιοχή της Βόρειας Αλβανίας, από όπου περιγράφηκε το φυτό.

 

Viola epirota

 

Βασιλίτσα 05/06/2016

φωτογραφία Θανάσης Παπανικολάου

Η Viola epirota [(Halácsy) Raus 1983] φύεται στην Ήπειρο, την Αλβανία και την Σέβερνα Μακεντόνιγια.
Στην Ελλάδα φύεται στην Βόρεια Πϊνδο (περιγράφηκε από το όρος Τόμαρος) και στην Βασιλίτσα (φυσικό σύνορο των νομών Ιωαννίνων και Γρεβενών).
Βιότοπος: βραχώδη βοσκοτόπια σε υψόμετρα 1600-2300 μ.
Άνθιση: Μάιος - Αύγουστος.

Ετυμολογία:
Viola < viola, δάνειο από κάποια μεσογειακή γλώσσα - ελληνικά: ίον.
epirota < Ήπειρος.

Viola perinensis

Όρβηλος 10/06-2016

φωτογραφία Σπύρος Τσιφτσής

Η Viola perinensis (W. Becker 1921) είναι ενδημική Βουλγαρίας και Μακεδονίας (Παγγαίο, Φαλακρό, Όρβηλος). Περιγράφηκε από το Πιρίν της Βουλγαρίας, από όπου και ονομάστηκε.
Βιότοπος: κοιλώματα ασβεστολιθικών βράχων σε υψόμετρα 1600-1950 μ.
Χλοώδες πολυετές φυτό, με ύψος έως 10 εκ. κατά την ανθοφορία. Φύλλα διπλωμένα και επαναλαμβανόμενα, με μακριούς μίσχους. 
Άνθη κίτρινα ή βιολετιά με κίτρινο κέντρο, που σε μερικές θέσεις συνυπάρχουν.
Άνθιση: Απρίλιος - Αύγουστος, ανάλογα με το υψόμετρο

Ετυμολογία:
Viola < viola, δάνειο από κάποια μεσογειακή γλώσσα - Ελληνικά: ίον (< ιώδες χρώμα, κλπ).
perinensis < Πιρίν, περιοχή της ΝΔ Βουλγαρία.
 

Campanula trachelium subsp. trachelium

Βέρμιο 11/07/2009

φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Campanula trachelium (L. 1753) subsp. trachelium είναι ευρασιατικό φυτό. Στην Ελλάδα φύεται στα Βουνά της Μακεδονίας και της Θράκης. Το υποείδος Campanula trachelium subsp. athoa [(Boiss. & Heldr.) Hayek 1930] έχει ευρύτερη εξάπλωση.
Βιότοπος: δάση και οι παρυφές τους, άκρες δρόμων σε υψόμετρα 1000-1900 μ.
Ριζωματώδες πολυετές φυτό με ύψος 30-60 εκ. Φύλλα μακρόστενα, ωοειδή, τα ανώτερα πιο στενά.
Άνθη σε συστάδες 2-4, στενά καμπανοειδή, μπλε-βιολετί.
Άνθιση καλοκαιρινή.

Ετυμολογία:
Campanula < campana (λατιν.) > campanula υποκοριστικό ==> από το σχήμα του άνθους.
trachelium < τράχηλος ==> αρχαίο όνομα ενός φυτού που το χρησιμοποιούσαν για την θεραπεία του πονόλαιμου.

 

Polygala crista-galli

Πάρνωνας 01/05/2010

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Το Polygala crista-galli (Chodat 1913) είναι ενδημικό της Πελοποννήσου σε Πάρνωνα και Ταΰγετος.
Βιότοπος: βραχώδεις πλαγιές, σχισμές βράχων, διάκενα με Juniperus drupacea, φαράγγια, σε ασβεστόλιθο και υψόμετρα 15-1150 μ.
Ανθίζει Απρίλιο - Μάιο.

Ετυμολογία:
Polygala < πολύ + γάλα ==> επειδή πιστεύεται ότι ως ζωοτροφή ευνοεί την παραγωγή γάλακτος.
crista-galli < cresta λοφίο + gallo κόκορας.

Veronica sartoriana

φωτογραφία από τον Ταΰγετο

Κώστας Πολυμενάκος

Η Veronica sartoriana (Boiss. & Heldr. 1856) είναι ενδημικό Στερεάς Ελλάδας, Ιονίου, Κρήτης, Ανατολικού και Βόρειου Αιγαίου, Πελοποννήσου.
Βιότοπος: βραχώδεις και πετρώδεις θέσεις σε ανοίγματα κωνοφόρων δασών, δασικές εκτάσεις και βοσκότοποι σε υψόμετρα (800-) 1200-2100 μ.
Ετήσιο φυτό, ύψους 5-15 εκ. Στέλεχος απλό ή συχνά διακλαδισμένο από την βάση. 
Άνθιση: Απρίλιος- Ιούνιος.

Ετυμολογία:
Veronica < από το όνομα Santa Veronica, επειδή είναι ένα μικρό λουλούδι που εμφανίζεται κοντά στην Μεγάλη Εβδομάδα.
sartoriana < αφιερωμένο στο Γερμανό βοτανικό και φαρμακοποιό του βασιλιά Όθωνα Σαρτόρι (Joseph Sartori 1809-1885).

 

Draba parnassica

Γκιώνα 30/05/2010

φωτογραφία Γιάννης Κοφινάς

Η Draba parnassica (Boiss. & Heldr. 1853) είναι ενδημική της Ρούμελης (Βαρδούσια, Γκιώνα, Παρνασσός, Ελικώνας) και της Εύβοιας.
Βιότοπος: σχισμές βράχων, γκρεμοί και χαλίκια σε πετρώδη λιβάδια στην αλπική ζώνη και σε υψόμετρα 1500-2000 μ.
Ανθίζει από τον Μάιο.

Ετυμολογία:
Draba < δράβη (φυτό που αναφέρει ο Διοσκουρίδης) == Ο De Theis γράφει ότι, σύμφωνα με τον Λινναίο, Δράβη σημαίνει ξινή, πικάντικη, με αναφορά στη γεύση των φύλλων.
parnassica < Παρνασσός.

 

Campanula aizoon

Γκιώνα 30/06/2013

φωτογραφία Γιάννης Κοφινάς

Η Campanula aizoon (Boiss. & Spruner 1844) είναι ενδημική της Γκιώνας και του Παρνασσού. 
Βιότοπος: σχισμές ασβεστολιθικών βράχων και γκρεμοί σε υψόμετρα 1.300-2.400 μ.
Άνθιση καλοκαιρινή.

Ετυμολογία:
Campanula < campana (λατιν.) > campanula υποκοριστικό.
aizoon < αεί (πάντοτε) + ζωή. 

Campanula columnaris

Βαρδούσια 24/07/2014

φωτογραφία Γιάννης Κοφινάς

Η Campanula columnaris (Contandr. & al. 1974) είναι ενδημική αποκλειστικά των Βαρδουσίων ορέων στην καρδιά της Ρούμελης.
Βιότοπος: ασβεστολιθικοί βράχοι και πετρώδεις θέσεις μεγάλων υψομέτρων.
Άνθιση καλοκαιρινή.

Ετυμολογία:
Campanula < campana (λατιν.) > campanula υποκοριστικό.
columnaris < columna κίων, στύλος, στήλη.

 

Campanula rupestris

Γκιώνα 20/04/2021

φωτογραφίες Γιάννης Κοφινάς

 
Η Campanula rupestris (Sm. 1806) είναι ενδημική της Ρούμελης (Ελικώνας, Καλλίδρομο, Οίτη, Γκιώνα, Παρνασσός).
Βιότοπος: ασβεστολιθικοί βράχοι, βραχώδη εδάφη.
Ποώδες πολυετές χνοώδες φυτό με πολυάριθμους έρποντες βλαστούς.
Φύλλα βάσης έμμισχα, ωοειδή.
Φύλλα βλαστού με βραχύ μίσχο, ωοειδή-σπατουλοειδή, οδοντωτά.
Στεφάνη ρόδινη-ιώδης, 15-10 χιλ., κωδωνοειδής.
Άνθιση ανοιξιάτικη.

Ετυμολογία:
Campanula < campana (λατιν.).
rupestris (rupester) < rupes βράχος.

Crocus robertianus

Λιδωρίκι 20/12/2012

φωτογραφία Γιάννης Κοφινάς

Ο Crocus robertianus (C.D. Brickell 1973) είναι ενδημικός Πίνδου και Στερεάς Ελλάδας. Ο G. R. Marr ανακάλυψε αυτόν τον κρόκο στην Πίνδο το 1967. 

Βιότοπος: διάκενα δασών βελανιδιάς, ελάτης, πλάτανου, σε σκιερές τοποθεσίες σε υψόμετρα 150 - 1100 μ.. Στα χαμηλά υψόμετρα προτιμά υγρές θέσεις.

Περιάνθιο με χρώματα λιλά, ρόδινο ή λευκό. Στίγματα στύλου κίτρινα έως πορτοκαλόχρωμα, διακλαδιζόμενα σε τρία πεπλατυσμένα τμήματα στο ανώτερο τμήμα. Ανθήρες κίτρινοι.

Άνθιση: μέσα Οκτωβρίου - Νοέμβριος.

Ετυμολογία:
Crocus < κρόκος < πιθανώς από την κρόκη (υφάδι) από τα γεννητικά όργανα (ανθήρες, κλπ) που έχουν παρόμοιο σχήμα με τα υφάδια
robertianus < αφιερωμένος στον Ρόμπερτ, γιό G. R. Marr.

Περιλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων & Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας (RDB 1995 & 2009) με το χαρακτηρισμό «Σχεδόν Απειλούμενο» (ΝΤ).

 

Stachys graeca

Πάρνηθα 31/05/2013

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Ο Stachys graeca (Boiss. & Heldr. 1853) είναι ενδημικό είδος Πελοποννήσου, Στερεάς Ελλάδας, Θεσσαλίας. Δ. Μακεδονίας, Ιονίου και Νότιας Πίνδου. 
Πολυετής, φρυγανώδης πόα με βλαστό τριχωτό, όρθιο και πολύκλαδο.
Ύψους 20-80 εκατοστών. Φύλλα ωοειδή, πριονωτά, πράσινα στην πάνω επιφάνεια και γκριζοπράσινα στην κάτω.
Βιότοπος: Πετρώδεις θέσεις, χέρσοι βοσκότοποι, ελαιώνες.
Άνθη: Στεφάνη ροζ με πυκνό λευκό τρίχωμα, το κάτω χείλος λευκό με ροζ κηλίδες. Άνθιση: Απρίλιος - Ιούνιος.

Ετυμολογία:
Stachys < στάχυς (από την διάταξη των ανθέων)
graeca < Graecia (το όνομα της Ελλάδας στα λατινικά).

 

Stachys swainsonii subsp. swainsonii

Παρνασσός 28/05/2010

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Ο Stachys swainsonii (Benth. 1834) subsp. swainsonii είναι ενδημικό φυτό της Ρούμελης σε Ελικώνα, Παρνασσό και όρη Λιδωρικιού.
Βιότοπος: σχισμές κατακόρυφων βράχων, βάσεις βράχων, ασβεστολιθικά πετρώδη εδάφη ήπιας κλίσης σε υψόμετρα έως 800 μ.
Ανθίζει από τα τέλη Μαΐου.
Ετυμολογία:
Stachys < στάχυς ==> από την διάταξη των ανθέων.
swainsonii < προς τιμήν του William Swainson (1789-1855), Βρετανού φυσιοδίφη και εξερευνητή.

 

Epipactis subclausa

φωτογραφία Σπύρος Τσιφτσής

Η Epipactis subclausa (Robatsch 1988) είναι ενδημική ορχιδέα της Ελλάδας με εξάπλωση σε Κεντρική και Βόρεια Ελλάδα. Περιγράφηκε από τον Όλυμπο.
Βιότοπος: υπόροφος δασών ελάτης ή οξιάς, σε σκιερά εδάφη.
Πολυετής πόα με βραχύ ρίζωμα, από όπου εκφύονται ένας έως λίγοι βλαστοί.
Άνθιση: μέσα Ιουλίου έως τέλος Αυγούστου.

Ετυμολογία:
Epipactis < επιπακτίς, όνομα φυτού που αναφέρει ο Διοσκουρίδης: «επιπακτίς, οἱ δε ελλεβορίνην, θαμνίσκος μικρός, φυλλάρια ελάχιστα έχων».
subclausa < sub υπό, σχεδόν + clausa κλειστή ==> από την μορφή των ανθέων.

Περιλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων & Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας (RDB 2009), με τον χαρακτηρισμό «Σχεδόν Απειλούμενο» (NT).

Epipactis heraclea

Οίτη 26/07/2008

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Epipactis heraclea (P. Delforge & Kreutz 2003) είναι ενδημική ορχιδέα, που περιγράφηκε από την Οίτη. Αργότερα βρέθηκε σε Γκιώνα, Βαρδούσια, Γραμμένη Οξιά και Χελμό.

Έχει μορφολογικές ομοιότητες με την ποικιλόμορφη Epipactis helleborine subsp. helleborine αλλά μοριακές αναλύσεις έδειξαν ότι απέχει γενετικά.

Ετυμολογία:
Epipactis < επιπακτίς, όνομα φυτού που αναφέρει ο Διοσκουρίδης.
heraclea < Ηρακλής ==> επειδή ο μυθολογικός ήρωας πέθανε στην Οίτη.

 

Impatiens noli-tangere

Πίνοβο 23/08/2015

φωτογραφία Ζήσης Αντωνόπουλος

Το Impatiens noli-tangere (L. 1753) είναι φυτό με μεγάλη εξάπλωση στην Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη. 

Στην Ελλάδα, που είναι το νοτιότερο τμήμα της εξάπλωσής του, φύεται στην Μακεδονία, την Θράκη και την Ήπειρο (Γράμμος, που είναι το φυσικό σύνορο με την Μακεδονία).

Βιότοπος: υγρές θέσεις σε δάση, λιβάδια, πλατάνια, πηγές.

Μονοετές ή πολυετές φυτό, ύψους 30-90 εκ.

Φύλλα λογχοειδή ή ωοειδή, οξύληκτα με αραιά οδοντωτό περιθώριο. 

Άνθη κίτρινα με κόκκινα στίγματα. 

Ανθίζει Ιούλιο - Σεπτέμβριο.

Ετυμολογία
Impatiens = ανυπόμονος ==> αναφορά στην εκρηκτική απελευθέρωση των σπόρων όταν αγγίζεται η ώριμη κάψουλα.
noli-tangere < nolo δεν θέλω, αρνούμαι + tango αγγίζω ==> αναφορά στους καρπούς, που όταν αγγιχτούν ανοίγουν ξαφνικά.

Inula ensifolia

Όρβηλος 07/07/2017

φωτογραφία Ζήσης Αντωνόπουλος

Η Inula ensifolia (L. 1753) είναι είδος με εξάπλωση σε Βόρεια Ιταλία, Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, Ανατολία και Καύκασο. 

Στην Ελλάδα φύεται στην Μακεδονία (Κρυσταλλοπηγή, Βούρινος, Όλυμπος, Παγγαίο, Μενοίκιο, Όρβηλος, Φαλακρό, Ροδόπη).

Βιότοπος: βραχώδη υποαλπικά λιβάδια, διάκενα κωνοφόρων δασών σε υψόμετρα 1100-1800 μ.

Ριζωματώδες φυτό με πυκνό φύλλωμα και στελέχη όρθια, απλά 15-35 εκ.

Άνθιση: Ιούνιος - Σεπτέμβριος.

Ετυμολογία:
Inula < ινέω, αδειάζω, καθαρίζω ==> αναφέρει το φυτό ο Πλίνιος για τις θεραπευτικές του ιδιότητες.
ensifolia < ensis ξίφος, σπαθί + folium φύλλο.

 

Hieracium sparsum

Τζένα 15/07/2017

φωτογραφία Θανάσης Παπανικολάου

Το Hieracium sparsum (Friv. 18360 εξαπλώνεται σε Βαλκάνια και Ανατολία. 

Είναι εξαιρετικά πολύμορφο φυτό με πολλά υποείδη να έχουν περιγραφεί, αν και οι διαφορές τους είναι δυσδιάκριτες. 

Στην Ελλάδα αναφέρονται 9 υποείδη, όλα από την Μακεδονία (Βαρνούς, Βόρας, Μπέλες, Βροντούς, Ελατιά, Όρβηλος, Τζένα).

Βιότοπος: διάκενα κωνοφόρων δασών και θαμνώνων, χλοώδεις πλαγιές, αλπικά και υποαλπικά λιβάδια σε υψόμετρα 1500-1800 μ.

Στέλεχος 20-55 εκ. με τα βασικά φύλλα να σχηματίζουν ρόδακα.

Άνθιση: Ιούλιος - Σεπτέμβριος.

Ετυμολογία:
Hieracium < ιεράκιον (φυτό που αναφέρει ο Διοσκουρίδης).
sparsa < spargo spargere διασπείρω διασκορπώ = διάσπαρτο.