Centaurea musarum

Παρνασσός  07/07/2017

φωτογραφία Γιάννης Κοφινάς

Η Centaurea musarum (Boiss. & Orph. 1856) είναι στενοενδημικό είδος του Παρνασσού.

Περιλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων τω ν Σπάνιων & Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας (RDB 1995) με τον χαρακτηρισμό Κρισίμως Κινδυνεύον (CR).

Ετυμολογία:

Centaurea < Centaurus < Κένταυρος (ο Κένταυρος Χείρων ήταν γιατρός και δάσκαλος του Ασκληπιού).

musarum < γενική πληθυντικού του musa < μούσα = των Μουσών.

Lilium martagon

Τζένα 05/07/2016

φωτογραφία Ζήσης Αντωνόπουλος

Το Lilium martagon (L. 1753) είναι ευρωπαϊκό φυτό, εκτός Σκανδιναβίας.

Ευδοκιμεί στα βουνά της ηπειρωτικής Ελλάδας, από την Στερεά μέχρι την Πίνδο, σε υψόμετρα 700 – 1900 μέτρων. Το βρίσκουμε συνήθως σε ημισκιερές θέσεις κάτω από έλατα.

Είναι πολύ ψηλό φυτό και φτάνει το 1,5 μέτρο.

Ανθίζει από τον Ιούνιο μέχρι τα τέλη Αυγούστου.  Οι ροδοκόκκινοι κρίνοι του με τις μπορντό και τις ιώδεις αποχρώσεις είναι πολλοί (μπορεί να φτάσουν τους 40) και βρίσκονται συγκεντρωμένοι στο ανώτερο  τμήμα του βλαστού.  

Ετυμολογία:

* Lilium < lilium (λατιν.) < Λείριο (Ιπποκράτης, Θεόφραστος).

* martagon < από το τούρκικο martagān (τουρμπάνι), λόγω του σχήματος του λουλουδιού.

Πίνοβο 23/06/2018

φωτογραφία Θανάσης Παπανικολάου

*** Μια παραλλαγή του, που παλιά είχε ονομαστεί Lilium cattaniae (Vis. 1871 ) αλλά πλέον δεν αναγνωρίζεται, με πιο σκουρόχρωμους κρίνους ανθίζει στα βουνά της Μακεδονίας μέχρι και την αλπική ζώνη.

 

Lilium albanicum

Τζένα 05/07/2016

φωτογραφία Ζήσης Αντωνόπουλος

Το Lilium albanicum (Griseb. 1846) είναι ένας από τους μεγάλους ορεινούς κρίνους διαφόρων χρωμάτων, που ανθίζουν το καλοκαίρι στα ελληνικά βουνά.

Είναι βαλκανικό ενδημικό (Ελλάδα, Αλβανία, Северна Македонија). Στην Ελλάδα αναφέρεται από την Πίνδο και την Μακεδονία  (Βαρνούς, Βίτσι, Άσκιο-Σινιάτσικο, Πιέρια, Βέρμιο, Βόρας, Τζένα, Μπέλες).

Βιότοπος: αλπικά λιβάδια σε υψόμετρα 1450-2200 μ.

Βολβώδες φυτό που φθάνει σε ύψος τα 80 εκατοστά.

Άνθη κίτρινα με απαλό άρωμα που θυμίζει μέλι.

Ανθίζει Ιούνιο - Αύγουστο.

Ετυμολογία:

Lilium < lilium (λατιν.) < Λείριο (Ιπποκράτης, Θεόφραστος)

albanicum < Αλβανία (από όπου περιγράφηκε)

*** Ένα συγγενικό του (Lilium jankae), με μεγαλύτερο ύψος, ανθίζει στα βουνά Βόρας και Βαρνούς της Μακεδονίας σε υψόμετρα 1800-2000 μέτρα.

 

Lomelosia minoana subsp. asterusica

Αστερούσια (Κόφινας) 02/07/2006

φωτογραφίες Βαγγέλης Παπιομύτογλου 

Η Lomelosia minoana subsp. asterusica [(Greuter) Greuter & Burdet 1985] είναι στενοενδημικό υποείδος της κορυφής Κόφινας των Αστερουσίων Ορέων, στο νότιο τμήμα του νομού Ηρακλείου στην Κρήτη. Φύεται μόνο σε έναν κρημνό με υψομετρική διαφορά μόλις 50 μέτρων και αριθμεί λίγες δεκάδες άτομα. 

*** Περιλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων & Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας (2009) με τον χαρακτηρισμό Τρωτό (VU).

Βιότοπος: σχισμές ασβεστολιθικών βράχων, κατακόρυφου ανοιχτού κρημνού, σε υψόμετρο 1150-1200 μ.

Πολυετής, προσκεφαλόμορφος ημίθαμνος, ύψους 10-30 εκ.

Φύλλα αντίθετα, με βραχύ μίσχο, ακέραια, ελλειψοειδή.

Άνθη ρόδινα.

Ανθίζει από το Μάιο μέχρι τον Αύγουστο.

Ετυμολογία

** Lomelosia < λώμα (πτερύγιο, στρίφωμα), αναφέρεται στο μεμβρανώδες χείλος της στεφάνης.

** minoana < Μίνωας.

**asterusica < Αστερούσια.

Lomelosia minoana subsp. minoana

Δίκτη 22/04/2011

φωτογραφία Γιάννης Κοφινάς

Η Lomelosia minoana [(Ρ.Η. Davis) Greuter & Burdet in Greuteτ & Raus 1985] είναι ενδημική της Ανατολικής Κρήτης στο όρος Δίκτη.

Βιότοπος: κρημνοί σε ασβεστούχο πέτρωμα. 

Μαξιλαρόμορφος θάμνος. Φύλλα αντίθετα, ελλειψοειδή που καλύπτονται από κοντό, μεταξένιο ασημί τρίχωμα. 

Τα άνθη βγαίνουν σε κεφάλια με πολλά αχνά μπλε-ρόδινα ανθίδια. Άνθιση: Μάρτιος - Απρίλιος

Ετυμολογία:

Lomelosia < λώμα (πτερύγιο, στρίφωμα), αναφέρεται στο μεμβρανώδες χείλος της στεφάνης.

minoana < Μίνως

 

Origanum calcaratum

Αμοργός 17/06/2017

φωτογραφία Μανώλης Σιμιδαλάς

Το Origanum calcaratum (Juss. 1789) είναι ενδημικό του Νότιου Αιγαίου.

Περιγράφηκε το 1789 από την Αμοργό και την ορθοπλαγιά της Μονής Χοζοβιώτισσας.

Από τότε έχει βρεθεί σε Κέρο, Αστυπάλαια, Ικαρία, Χάλκη, σε διάφορες νησίδες (Αμοργοπούλα, Οφειδούσα, Ζαφορά) και σε μία θέση στη Σητεία της Κρήτης το 1964.

Παλαιογεωγραφικό είδος, θεωρείται αρχέγονη μορφή του γένους Origanum και ο στενότερος συγγενής του είναι ο δίκταμος της Κρήτης.

Είναι πολυετές αρωματικό και φαρμακευτικό φυτό.

Φυτρώνει σε σχισμές βράχων και κρημνούς, σε υψόμετρα μέχρι 700 μ..

Φύλλα δερματώδη ωοειδή ή σχεδόν στρογγυλά.

Ανθίζει Μάιο - Αύγουστο.

*** Περιλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων & Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας (2009).με τον χαρακτηρισμό Τρωτό (VU).

Ετυμολογία

** Origanum < όρος + γανώ (λάμπω, χαίρομαι), η χαρά τους βουνού - αναφορά στον φυσικό του βιότοπο. Ορίγανον, ρίγανη.

calcaratum < calcar, calcaris το πλήκτρο, το σπηρούνι του κόκκορα ==> από την απόληξη του άνθους = πληκτροφόρο

 

Alyssum densistellatum

φωτογραφία: Γιάννης Κοφινάς

Το Alyssum densistellatum (T. R. Dudley 1962) είναι ενδημικό της Βόρειας Εύβοιας.

Περιγράφηκε από την περιοχή της Λίμνης, η οποία κάηκε στην πρόσφατη πυρκαγιά.

Βιότοπος: αβαθή εδάφη με οφιολιθικό (ηφαιστειογενές) υπόστρωμα στα διάκενα πευκοδασών και σε υψόμετρα 0-700 μ.

Ετυμολογία:

*** Alyssum < α (στερητικό) + λύσσα (θυμός) = που θεραπεύει την λύσσα (συμπτώματα είναι ο θυμός, η μανία, η υδροφοβία).

*** densistellatum < densus πυκνός, παχύς+ stellatum (< stella αστέρι) αστερωτό = πυκνά αστερωτό ==> από τις πυκνές ακτινόμορφες τρίχες των φύλλων.

Οι πέτρες που ανθίζουν - δωρεάν ψηφιακό βιβλίο

Μία φωτογραφική σπουδή στα χασμόφυτα, τα φυτά που φύονται σε βράχους και πετρώδεις θέσεις.

Το βιβλίο κατεβαίνει ή διαβάζεται ελεύθερα και δωρεάν από το https://www.openbook.gr/oi-petres-poy-anthizoyn/

Fibigia lunarioides

Αμοργός 05/03/2022

φωτογραφία Μανώλης Σιμιδαλάς

Η Fibigia lunarioides [(Willd.) Sweet 1826} είναι φυτό ενδημικό των Κυκλάδων, της Δωδεκανήσου και δύο νησίδων της Κρήτης. Περιγράφηκε από τη νησίδα Πάνω Αντικέρι της Αμοργού με φυτά που συνέλεξε ο Τουρνεφόρ το 1700. 

Είναι φυτό ενδημικό των Κυκλάδων (νησίδες Αντικέρια και Άνυδρος της Αμοργού, Αμοργός, Ηρακλειά, Κέρος, Δονούσα,  Κίναρος, Λέβιθα, Ίος, Σίκινος, Φολέγανδρος, Ανάφη) , της Δωδεκανήσου (Αστυπάλαια και νησίδα της Σύρνα, Ρόδος, Χάλκη, Τήλος, Λειψοί) και Κρήτης (νησίδες Δραγονάδα, Γιανυσάδα, Διονυσάδες στο Λασίθι και Παξιμάδια στον κόλπο Μεσαράς Ηρακλείου).

Συνώνυμο: Acuston lunarioides (Willd.) Raf. 1838)
Χασμόφυτο, φύεται σε σχισμές ασβεστολιθικών βράχων, παίρνοντας θαμνώδη συμπαγή μορφή, σε υψόμετρα 0-200 μ..
Πολύ διακλαδισμένος θάμνος, με αρκετούς ανθοφόρους και μη ανθοφόρους βλαστούς. Ανθίζει από τον Φεβρουάριο.

Ετυμολογία:
Fibigia < γένος αφιερωμένο στον Γερμανό βοτανικό J. Fibig (†1792)
lunarioides < Lunaria, γένος που το χρώμα και το σχήμα των καρπών του θυμίζε luna (φεγγάρι) + είδος = λουναριοειδής.

 

Dianthus fruticosus subsp. amorginus

Ηρακλειά 25/06/2011 

φωτογραφία Γιάννης Γαβαλάς

Το αγριογαρύφαλλο Dianthus fruticosus subsp. amorginus (Runemark 1980) είναι ενδημικό φυτό των Νοτιοανατολικών  Κυκλάδων.
Περιγράφηκε από την Αμοργό και αποτελεί χαρακτηριστικό είδος των χασμοφυτικών κοινοτήτων της Αμοργού.
Εξαπλώνεται σε Αμοργό, Νάξο, Δονούσα, Ηρακλειά, Κέρο, Αστυπάλαια και τις Διονυσάδες νήσους στ’ ανοιχτά της Σητείας στην Κρήτη.

Είναι σπάνιο φυτό και οι υποπληθυσμοί του δεν φαίνεται να ξεπερνούν τα λίγες εκατοντάδες άτομα.
Βιότοπος: απρόσιτα μέρη γκρεμών και απότομων βράχων, συνήθως με μέτωπο προς την θάλασσα, σε υψόμετρα 0-300 (-900) μ.
Θαμνώδες φυτό με πολλούς βλαστούς και με πολλά σαρκώδη φύλλα που σχηματίζουν μεγάλα «μαξιλάρια» με διάμετρο 20-100 εκ. και ύψος ως 15 εκ. 

Τα ρόδινα-πορφυρά άνθη βγαίνουν 3-8 μαζί.
Ανθίζει από τον Ιούνιο.

Ετυμολογία:

Dianthus < Δίας + άνθος > Διόσανθος (Θεόφραστος)
fruticosus < frutex (λατιν.) θάμνος = θαμνώδης, πολύβλαστος
amorginus < Amorgos Αμοργός = αμοργινός.

 

Viola dukadjinica

Βασιλίτσα 24/05/2015

φωτογραφία Ζήσης Αντωνόπουλος

Η Viola dukadjinica (W.Becker & Košanin 1926) φύεται στην Βόρεια Πίνδο και στην Βασιλίτσα (φυσικό σύνορο των νομών Ιωαννίνων και Γρεβενών) και επίσης στην Αλβανία  (από όπου περιγράφηκε) και την Σέβερνα Μακεντόνιγια.
Βιότοπος: οφιολιθικά πετρώματα σε υψόμετρα 1900-2600 μ.
Πολυετές φυτό, ύψους 6-15 εκ. κατά την ανθοφορία.
Άνθη με κίτρινη στεφάνη και μερικές σκούρες ραβδώσεις στο κέντρο.
Άνθιση: Μάϊος - Αύγουστος

Ετυμολογία:
Viola < viola, δάνειο από κάποια μεσογειακή γλώσσα) - ελληνικά: ίον (< ιώδες χρώμα, κλπ).
dukadjinica < Dukagjin (< Dukagjini Δούκα-Γκίνη, οικογένεια φεουδαρχών), περιοχή της Βόρειας Αλβανίας, από όπου περιγράφηκε το φυτό.

 

Viola epirota

 

Βασιλίτσα 05/06/2016

φωτογραφία Θανάσης Παπανικολάου

Η Viola epirota [(Halácsy) Raus 1983] φύεται στην Ήπειρο, την Αλβανία και την Σέβερνα Μακεντόνιγια.
Στην Ελλάδα φύεται στην Βόρεια Πϊνδο (περιγράφηκε από το όρος Τόμαρος) και στην Βασιλίτσα (φυσικό σύνορο των νομών Ιωαννίνων και Γρεβενών).
Βιότοπος: βραχώδη βοσκοτόπια σε υψόμετρα 1600-2300 μ.
Άνθιση: Μάιος - Αύγουστος.

Ετυμολογία:
Viola < viola, δάνειο από κάποια μεσογειακή γλώσσα - ελληνικά: ίον.
epirota < Ήπειρος.

Viola perinensis

Όρβηλος 10/06-2016

φωτογραφία Σπύρος Τσιφτσής

Η Viola perinensis (W. Becker 1921) είναι ενδημική Βουλγαρίας και Μακεδονίας (Παγγαίο, Φαλακρό, Όρβηλος). Περιγράφηκε από το Πιρίν της Βουλγαρίας, από όπου και ονομάστηκε.
Βιότοπος: κοιλώματα ασβεστολιθικών βράχων σε υψόμετρα 1600-1950 μ.
Χλοώδες πολυετές φυτό, με ύψος έως 10 εκ. κατά την ανθοφορία. Φύλλα διπλωμένα και επαναλαμβανόμενα, με μακριούς μίσχους. 
Άνθη κίτρινα ή βιολετιά με κίτρινο κέντρο, που σε μερικές θέσεις συνυπάρχουν.
Άνθιση: Απρίλιος - Αύγουστος, ανάλογα με το υψόμετρο

Ετυμολογία:
Viola < viola, δάνειο από κάποια μεσογειακή γλώσσα - Ελληνικά: ίον (< ιώδες χρώμα, κλπ).
perinensis < Πιρίν, περιοχή της ΝΔ Βουλγαρία.
 

Campanula trachelium subsp. trachelium

Βέρμιο 11/07/2009

φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Campanula trachelium (L. 1753) subsp. trachelium είναι ευρασιατικό φυτό. Στην Ελλάδα φύεται στα Βουνά της Μακεδονίας και της Θράκης. Το υποείδος Campanula trachelium subsp. athoa [(Boiss. & Heldr.) Hayek 1930] έχει ευρύτερη εξάπλωση.
Βιότοπος: δάση και οι παρυφές τους, άκρες δρόμων σε υψόμετρα 1000-1900 μ.
Ριζωματώδες πολυετές φυτό με ύψος 30-60 εκ. Φύλλα μακρόστενα, ωοειδή, τα ανώτερα πιο στενά.
Άνθη σε συστάδες 2-4, στενά καμπανοειδή, μπλε-βιολετί.
Άνθιση καλοκαιρινή.

Ετυμολογία:
Campanula < campana (λατιν.) > campanula υποκοριστικό ==> από το σχήμα του άνθους.
trachelium < τράχηλος ==> αρχαίο όνομα ενός φυτού που το χρησιμοποιούσαν για την θεραπεία του πονόλαιμου.

 

Polygala crista-galli

Πάρνωνας 01/05/2010

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Το Polygala crista-galli (Chodat 1913) είναι ενδημικό της Πελοποννήσου σε Πάρνωνα και Ταΰγετος.
Βιότοπος: βραχώδεις πλαγιές, σχισμές βράχων, διάκενα με Juniperus drupacea, φαράγγια, σε ασβεστόλιθο και υψόμετρα 15-1150 μ.
Ανθίζει Απρίλιο - Μάιο.

Ετυμολογία:
Polygala < πολύ + γάλα ==> επειδή πιστεύεται ότι ως ζωοτροφή ευνοεί την παραγωγή γάλακτος.
crista-galli < cresta λοφίο + gallo κόκορας.

Veronica sartoriana

φωτογραφία από τον Ταΰγετο

Κώστας Πολυμενάκος

Η Veronica sartoriana (Boiss. & Heldr. 1856) είναι ενδημικό Στερεάς Ελλάδας, Ιονίου, Κρήτης, Ανατολικού και Βόρειου Αιγαίου, Πελοποννήσου.
Βιότοπος: βραχώδεις και πετρώδεις θέσεις σε ανοίγματα κωνοφόρων δασών, δασικές εκτάσεις και βοσκότοποι σε υψόμετρα (800-) 1200-2100 μ.
Ετήσιο φυτό, ύψους 5-15 εκ. Στέλεχος απλό ή συχνά διακλαδισμένο από την βάση. 
Άνθιση: Απρίλιος- Ιούνιος.

Ετυμολογία:
Veronica < από το όνομα Santa Veronica, επειδή είναι ένα μικρό λουλούδι που εμφανίζεται κοντά στην Μεγάλη Εβδομάδα.
sartoriana < αφιερωμένο στο Γερμανό βοτανικό και φαρμακοποιό του βασιλιά Όθωνα Σαρτόρι (Joseph Sartori 1809-1885).

 

Draba parnassica

Γκιώνα 30/05/2010

φωτογραφία Γιάννης Κοφινάς

Η Draba parnassica (Boiss. & Heldr. 1853) είναι ενδημική της Ρούμελης (Βαρδούσια, Γκιώνα, Παρνασσός, Ελικώνας) και της Εύβοιας.
Βιότοπος: σχισμές βράχων, γκρεμοί και χαλίκια σε πετρώδη λιβάδια στην αλπική ζώνη και σε υψόμετρα 1500-2000 μ.
Ανθίζει από τον Μάιο.

Ετυμολογία:
Draba < δράβη (φυτό που αναφέρει ο Διοσκουρίδης) == Ο De Theis γράφει ότι, σύμφωνα με τον Λινναίο, Δράβη σημαίνει ξινή, πικάντικη, με αναφορά στη γεύση των φύλλων.
parnassica < Παρνασσός.

 

Campanula aizoon

Γκιώνα 30/06/2013

φωτογραφία Γιάννης Κοφινάς

Η Campanula aizoon (Boiss. & Spruner 1844) είναι ενδημική της Γκιώνας και του Παρνασσού. 
Βιότοπος: σχισμές ασβεστολιθικών βράχων και γκρεμοί σε υψόμετρα 1.300-2.400 μ.
Άνθιση καλοκαιρινή.

Ετυμολογία:
Campanula < campana (λατιν.) > campanula υποκοριστικό.
aizoon < αεί (πάντοτε) + ζωή. 

Campanula columnaris

Βαρδούσια 24/07/2014

φωτογραφία Γιάννης Κοφινάς

Η Campanula columnaris (Contandr. & al. 1974) είναι ενδημική αποκλειστικά των Βαρδουσίων ορέων στην καρδιά της Ρούμελης.
Βιότοπος: ασβεστολιθικοί βράχοι και πετρώδεις θέσεις μεγάλων υψομέτρων.
Άνθιση καλοκαιρινή.

Ετυμολογία:
Campanula < campana (λατιν.) > campanula υποκοριστικό.
columnaris < columna κίων, στύλος, στήλη.

 

Campanula rupestris

Γκιώνα 20/04/2021

φωτογραφίες Γιάννης Κοφινάς

 
Η Campanula rupestris (Sm. 1806) είναι ενδημική της Ρούμελης (Ελικώνας, Καλλίδρομο, Οίτη, Γκιώνα, Παρνασσός).
Βιότοπος: ασβεστολιθικοί βράχοι, βραχώδη εδάφη.
Ποώδες πολυετές χνοώδες φυτό με πολυάριθμους έρποντες βλαστούς.
Φύλλα βάσης έμμισχα, ωοειδή.
Φύλλα βλαστού με βραχύ μίσχο, ωοειδή-σπατουλοειδή, οδοντωτά.
Στεφάνη ρόδινη-ιώδης, 15-10 χιλ., κωδωνοειδής.
Άνθιση ανοιξιάτικη.

Ετυμολογία:
Campanula < campana (λατιν.).
rupestris (rupester) < rupes βράχος.