Οι φίλοι του μπλοκ

Σάββατο 28 Δεκεμβρίου 2013

Crocus biflorus subsp. melantherus

όρος Πατέρας 05/12/2013
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Ο Crocus biflorus subsp. melantherus (Mathew  1982) είναι ελληνικό ενδημικό είδος. Θεωρήθηκε ενδημικός της Πελοποννήσου αλλά τα τελευταία χρόνια βρέθηκε και στην Δυτική Αττική (Πατέρας, Κιθαιρώνας από τους Κώστα Πολυμενάκο και Γιάννη Κοφινά). 
Τον βρίσκουμε μεταξύ Τρίπολης και Σπάρτης, ανάμεσα στη Μονεμβασιά και το Γύθειο, κοντά στην Καλαμάτα, στην Κυπαρισσία τον Χελμό, την Ζήρεια, τον Πάρνωνα, τον Πατέρα, τον Κιθαιρώνα.
Βιότοπος: Αραιοί θαμνώνες και φρυγανικά οικοσυστήματα σε ασβεστολιθικά εδάφη και σε υψόμετρα 500-1200 μ. 
Αρχικά περιγράφηκε με το όνομα Crocus annulatus var. graecus (Herb. 1847) , στη συνέχεια ως Crocus melantherus (Boiss. & Orph. ex Maw 1881), με τελική κατάληξη το Crocus biflorus subsp. melantherus (B. Mathew 1982).
Τα άνθη του έχουν χρώμα κρεμ-λευκό. Εξωτερικά έχουν μωβ-γκρι ραβδώσεις ή πιτσιλιές και μερικές φορές κίτρινη απόχρωση. Λαιμός κίτρινος και λείος. Στίγματα κίτρινα-πορτοκαλί σε τρεις διακλαδώσεις, περίπου ίσα με τους ανθήρες που είναι μαυριδεροί (εξ ου και μελάνθηρος). 
Ανθίζει Οκτώβριο-Νοέμβριο, 

Ετυμολογία:
Crocus < κρόκος < πιθανώς από την κρόκη (υφάδι) από τα γεννητικά όργανα (ανθήρες, κλπ) που έχουν παρόμοιο σχήμα με τα υφάδια.
biflorus < bis δις + flos, floris άνθος = διανθής.
melantherus < μέλας (μαύρος) + ανθήρας.


Πάρνωνας 25/10/2008 Αρκαδία


Παρασκευή 25 Οκτωβρίου 2013

Silene radicosa

Κιθαιρώνας 07/07/2013
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Silene radicosa (Boiss. & Heldr. 1846) είναι φυτό των Νότιων Βαλκανίων με μεγάλη εξάπλωση στην ηπειρωτική Ελλάδα.
Βιότοπος: βραχώδεις θέσεις, ορεινή βλάστηση σε υψόμετρα 500 - 2100 μ.
Άνθιση: Ιούνιος - Σεπτέμβριος.

Ετυμολογία:
Silene < Silenus (λατιν.) < Σειληνός = Σιληνή.
radicosa < radix ρίζα, ράφανος (ραπάνι) ==> από την μορφή της ρίζας της.

Κιθαιρώνας 07/07/2013

 

 

Πέμπτη 10 Οκτωβρίου 2013

Dianthus diffusus

Πάρνηθα 22/06/2011
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Ο Dianthus diffusus (Sm. 1809) είναι άγριο γαρύφαλλο Στερεάς Ελλάδας, Πελοποννήσου, Κυκλάδων και Δυτικού Αιγαίου με επέκταση στην Μικρά Ασία..
Βιότοπος: βραχώδεις τοποθεσίες και ξέφωτα δασών σε μεσαία και μεγάλα υψόμετρα.
Πολυετές φυτό με βλαστούς σχεδόν έρποντες. Τα πέταλά του είναι κόκκινα-ρόδινα με άσπρες βούλες και οδοντωτά.
Άνθιση: από τον Μάιο και όλο το καλοκαίρι.

Ετυμολογία:
Dianthus < Δίας + άνθος > Διόσανθος (Θεόφραστος)
diffusus (λατιν.) = διάσπαρτος.



Τετάρτη 9 Οκτωβρίου 2013

Jasione orbiculata

Βόρας 10/07/2009
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Το Jasione orbiculata (Velen. 18910 είναι φυτό των Βαλκανίων που φτάνει ώς την Ιταλία. 
Στην Ελλάδα φύεται στην Βόρεια Πίνδο και την Μακεδονία (Βαρνούς, Πιέρια, Βέρμιο, Βόρας, Τζένα).
Βιότοπος: βραχώδη λιβάδια σε υψόμετρα 1800 - 2500 μ.
Πολυετές φυτό με αρκετούς ανερχόμενους βλαστούς έως 15 εκ.
Άνθη μπλε.
Άνθιση: Ιούλιος - Αύγουστος.

Ετυμολογία:
Jasione < ο Λινναίος δεν άφησε ετυμολογικές σημειώσεις γιατί έδωσε αυτό το όνομα στο γένος ==>  Επικρατέστερες εκδοχές: [1] < Ιασώ, μυθολογική θεά της θεραπείας, κόρης του Ασκληπιού. [2] Ιασίων, νεαρός Κρητικός σύντροφός της Δήμητρας, θεάς της γεωργίας.
orbiculata < órbis κύκλος, δίσκος = κυκλοτερής, κυκλοειδής, σφαιροειδής.




Πέμπτη 3 Οκτωβρίου 2013

Asyneuma limonifolium

Χελμός 12/06/2010
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Το Asyneuma limonifolium [(L.) Janch. 1906] είναι μεσογειακό φυτό, από την Ιταλία και ανατολικότερα. Έχει ευρεία κατανομή στην Ελλάδα, εκτός Κρήτης και Κυκλάδων.
Βιότοπος: βραχώδεις πλαγιές, βράχοι, ανοίγματα δασών σε ασβεστολιθικά υποστρώματα και σε υψόμετρα 200-1800 μ.
Πολυετές φυτό με κάθετο ξυλώδες στέλεχος έως 90 εκ. Βασικά φύλλα σε ρόδακα, οδοντωτά, συχνά κυματοειδή.
Άνθιση: τέλη Μαΐου - Αύγουστος.

Ετυμολογία:
Asyneuma < α στερητικό + συν ==> οι Grisebach & Shenk δημιούργησαν αυτόν τον νεολατινικό όρος σε αντιδιαστολή με το γένος Phyteuma sp. της ίδιας οικογένειας (CAMPANULACEAE) επειδή τα τμήματα του περιάνθιου είναι χωρισμένα στην βάση.
limonifolium < limonium λειμώνιον + folium φύλλο ==> με φύλλα σαν του λειμώνιου.



Τετάρτη 2 Οκτωβρίου 2013

Silene gallica

Κέα 30/04/2011 Κυκλάδες
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Silene gallica (L. 1753) είναι ευρωμεσογειακό φυτό με εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Βιότοπος: βραχώδεις τοποθεσίες, αγροί, άκρες δρόμων, φρύγανα, ξηρά λιβάδια σε υψόμετρα 0-600 (-1200) μ..
Μονοετές φυτό, χνουδωτό με λίγο διακλαδισμένους βλαστούς και φύλλα αντίθετα, τα ανώτερα επιμήκη, τα κατώτερα αντωοειδή.
Άνθη σε αραιή ταξιανθία με κάλυκα ωοειδή, στενό στα χείλη, έντονα τριχωτό με κοκκινωπές ραβδώσεις. Πέταλα ρόδινα ή σπανιότερα λευκά, ακέραια.
Ανθίζει από τον Μάρτιο.

Ετυμολογία:
Silene < Silenus (λατιν.) < Σειληνός = Σιληνή.
gallica < Gallie (Γαλάτες) > Γαλλία = γαλλική, γαλατική.



Τρίτη 1 Οκτωβρίου 2013

Allium heldreichii

Όλυμπος 14/06/2008
φωτογραφία Βαγγέλης Παπιομύτογλου

Το Allium heldreichii (Boiss. 1859) είναι ενδημικό φυτό Ολύμπου, Βερμίου, Γκιώνας και Κεντρικής Πίνδου. Βρέθηκε στον Όλυμπο το 1851 από τον Χελδράιχ και περιγράφηκε από τον Boissier που του το αφιέρωσε.
Βιότοπος: βραχώδεις θέσεις σε ανοιχτά δάση και μέτριο υψόμετρο.
Βλαστός λεπτός. Φύλλα μακρόστενα και κοίλα.
Σκιάδιο ημισφαιρικό. Άνθη ρόδινα με σκούρα νεύρωση και στήμονες κοντύτερους από το περιάνθιο.
Ανθίζει Απρίλιο- Ιούνιο.
Ετυμολογία:
Allium < allium (λατιν. Πλίνιος) < άγλις, -ίθος, η κεφαλή ή σκελίδα σκόρδου (σύμφωνα με τον Ottorino Pianigiani, 1845-1926, Ιταλό δικαστή, πολιτικό και γλωσσολόγο).
heldreichii < αφιερωμένο στον Θεόδωρο Χελδράιχ (Theodor Henrich Her-mann von Heldreich, 1822-1902), διευθυντή του Βοτανικού Κήπου Αθηνών.


Όλυμπος 14/06/2014
φωτογραφία Ζήσης Αντωνόπουλος

Όλυμπος 14/06/2014
φωτογραφία Ζήσης Αντωνόπουλος

Δευτέρα 30 Σεπτεμβρίου 2013

Achillea ambrosiaca

Όλυμπος 30/07/2017
φωτογραφία Ζήσης Αντωνόπουλος

Η Achillea ambrosiaca (Boiss. & Heldr.) Boiss. 1875 είναι ενδημικό φυτό του Ολύμπου. 
Βιότοπος: πετρώδεις και βραχώδεις ασβεστολιθικές θέσεις, μαζί με άλλα τοπικά ενδημικά είδη του Ολύμπου, σε υψόμετρα συνήθως από 2100 έως 2850 μέτρα. 
Είδος πολυετές, με ελαφρώς ξυλώδη βάση και αρκετούς ανερχόμενους ανθοφόρους βλαστούς, ύψους 5-20 cm. Τα φύλλα είναι πτεροσχιδή με λευκό ή γκρίζο τρίχωμα. Τα άνθη είναι λευκά έως ανοιχτά πορφυρά και σχηματίζουν σύνθετες ταξιανθίες. 
Άνθιση από τον Ιούλιο μέχρι τον Σεπτέμβριο.
Περιλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων τω ν Σπάνιων & Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας (RDB, Phitos et al. 1995).
Οι αχιλλέες περιλαμβάνουν στην Ελλάδα πάνω από 20 είδη. Θεωρούνται αιμοστατικά φυτά.
Ετυμολογία:
Achillea < αφιερωμένο στον μυθικό Αχιλλέα, που υποτίθεται ότι είχε χρησιμοποιήσει φυτά του γένους για να θεραπεύσει πληγές μετά τις μάχες.
ambrosiaca < αμβροσία.

Κυριακή 29 Σεπτεμβρίου 2013

Campanula trachelium subsp. athoa

Πήλιο 20/07/2011
φωτογραφία Γιάννης Γαβαλάς

Η Campanula trachelium subsp. athoa [(Boiss. & Heldr.) Hayek 1930] εξαπλώνεται στην ηπειρωτική Ελλάδα και τα νησιά του ανατολικού και βόρειου Αιγαίου.
Συνώνυμο: Campanula athoa (Boiss. & Heldr. 1856).
Βιότοπος: φυλλοβόλα δάση και χαράδρες σε υψόμετρα (50-) 300-1400 μ., και  έως 1900 m στην ηπειρωτική χώρα.
Ριζωματώδες πολυετές φυτό με ύψος 30-60 εκ. Φύλλα μακρόστενα, ωοειδή, τα ανώτερα πιο στενά.
Άνθη σε συστάδες 2-4, στενά καμπανοειδή, μπλε-βιολετί.
Άνθιση καλοκαιρινή.

Ετυμολογία:
Campanula < campana (λατιν.) > campanula υποκοριστικό ==> από το σχήμα του άνθους.
trachelium < τρἀχηλος ==> αρχαίο όνομα ενός φυτού που το χρησιμοποιούσαν για την θεραπεία του πονόλαιμου.
athoa < Άθως.


Σάββατο 28 Σεπτεμβρίου 2013

Onosma frutescens

Ελικώνας 02/05/2009
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Το Onosma frutescens (Lam. 1792) είναι φυτό της Ανατολικής Μεσογείου. Στην Ελλάδα φύεται σε Πελοπόννησο, Ρούμελη, Εύβοια, Θεσσαλία και  σε νησιά του Ανατολικού Αιγαίου (Σάμος, Κάλυμνος, Κως, Τήλος, Ρόδος.
Βιότοπος: βραχώδεις πλαγιές σε υψόμετρα 0-1300 μ.
Πολυετές, πολύκλαδό φρύγανο με κοκκινωπούς βλαστούς, πυκνό τρίχωμα και φύλλα λογχοειδή. Άνθη σε βοστρύχους, κίτρινα, κοκκινωπά στο χείλος. Ανθίζει Μάρτιο - Μάιο.

Ετυμολογία:
Onosma < όνος + οσμή ==> επειδή η οσμή του προσελκύει τους όνους (γαϊδούρια) 
frutescens < frutex (λατιν.) θάμνος = θαμνώδες.



Παρασκευή 27 Σεπτεμβρίου 2013

Anchusa azurea

Αμοργός 23-04-2005
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Anchusa azurea (Mill. 1768) είναι μεσογειακό φυτό με εξάπλωση σ' όλη την Ελλάδα. 
Συνώνυμα: Anchusa italica Retz. 1779 // Buglossum italicum (Retz.) Tausch 1824
Η ψηλότερη από τις άγχουσες είναι ένα όμορφο φυτό με βλαστό πυκνά διακλαδισμένο, τριχωτό. Φύεται κυρίως σε καλλιεργημένους και παλιούς αγρούς. 
Ανθίζει την άνοιξη. 
Η κοινή ελληνική του ονομασία είναι «βοϊδόγλωσσα» (από το σχήμα των φύλλων του) κι αποτελεί συνέχεια του αρχαίου ελληνικού «βούγλωσσον», που αναφέρουν ο Θεόφραστος και ο Διοσκουρίδης. Μάλιστα, ως Buglossum italicum το περιέγραψε ο Tausch το 1824. Τελικά, το επίσημο όνομά του είναι Anchusa azurea, επειδή περιγράφηκε πρώτο με αυτό το όνομα.
Από την κόκκινη ρίζα της Γαλάζιας Άγχουσας παραγόταν στην αρχαιότητα κόκκινη βαφή, που την χρησιμοποιούσαν ως καλλυντικό και ως τέτοιο το γνώριζαν ο Γαληνός και ο Πλίνιος. Ο Διοσκουρίδης αναφέρεται στις φαρμακευτικές του ιδιότητες.

Ετυμολογία:
Anchusa < άγχουσα (φυτό που αναφέρουν οι αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς με φαρμακευτικές και καλλωπιστικές ιδιότητες).
azurea < lāzwardī (αραβικά > läžwärd (περσικά) > lazur & lazulum (μεσαιωνικά λατινικά), δηλαδή γαλάζια πέτρα = γαλάζιο χρώμα.


Αμοργός 31/03/2007




Πέμπτη 26 Σεπτεμβρίου 2013

Onosma graeca

Ηρακλειά 10/03/2010 Κυκλάδες
φωτογραφία Γιάννης Γαβαλάς

Το Onosma graeca (Boiss. 1849) είναι φυτό της Ελλάδας και της Μικράς Ασίας. Στην Ελλάδα εξαπλώνεται στην νότια χώρα και τα νησιά.
Βιότοπος: Θαμνώνες, πρανή δρόμων, πετρώδεις πλαγιές με χαμηλή βλάστηση, ελαιώνες, αναβαθμίδες, βράχοι σε υψόμετρα 0-1000 μ.
Διετές φρύγανο, το οποίο δημιουργεί έναν ρόδακα το πρώτο έτος και ανθοφορεί το δεύτερο.
Φύλλα λογχοειδή με μεσαία αυλάκωση, καλυμμένα με πυκνό τρίχωμα.
Βλαστοί όρθιοι, 15-50 εκ., διακλαδισμένοι στην βαση τους ή κοντά στην ταξιανθία, καλυμμένοι με σκληρές τρίχες.
Ταξιανθία κυματώδης, με σταδιακή άνθιση.
Άνθη σε μικρούς ποδίσκους υποβασταζόμενα από λογχοειδή βράκτια.
Στεφάνη κίτρινη, ποορτοκαλόχρωμη ή ιώδης-καστανή μετά την ωρίμανση, σωληνοειδής, λεία ή  με λίγες αραιές τρίχες,
Άνθιση: Μάρτιος - Μάιος.

Ετυμολογία:
Onosma < όνος + οσμή ==> επειδή πιστεύεται ότι η οσμή του προσελκύει τους όνους (γαϊδούρια)
graeca < Graecia Γραικία.



Τρίτη 24 Σεπτεμβρίου 2013

Κυριακή 22 Σεπτεμβρίου 2013

Scabiosa tenuis

Οίτη 10/08/2013
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Scabiosa tenuis (Boiss. 1843) είναι βαλκανικό φυτό.
Βιότοπος: λιβάδια, άκρες δρόμων σε υψόμετρα 600-1500 μ.
Άνθιση καλοκαιρινή.

Ετυμολογία:
Scabiosa < scábies ψώρα ==> επειδή στην αρχαιότητα χρησιμοποιήθηκε ως φάρμακο για την ψώρα.
tenuis = λεπτός




Σάββατο 21 Σεπτεμβρίου 2013

Alkanna graeca X tinctoria

Κιθαιρώνας 20/04/2013

Φυσικό υβρίδιο. Στην κάτω φωτογραφία φαίνονται τα γονικά είδη και πάνω δεξιά το υβρίδιο.



Παρασκευή 20 Σεπτεμβρίου 2013

Alkanna sfikasiana

Πάρνωνας 01/05/2010
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Alkanna sfikasiana (Kit Tan, Vold & Strid 2005) είναι ενδημικό φυτό τους Πάρνωνα και των προεκτάσεών του Μαδάρα και Χιονοβούνι.
Βιότοπος: πετρώδεις θέσεις με φρύγανα και θαμνώνες, παρυφές δρόμων και μονοπατιών, διάκενα δασών, ακαλλιέργητοι αγροί σε ημισκιερές θέσεις και σε υψόμετρα 250-1400 μ.
Πολυετές είδος με 3-10 κατακείμενους ή ανορθωμένους τριχωτούς βλαστούς, μήκους έως 40 εκ.
Φύλλα βάσης σε έναν ή περισσότερους ρόδακες, ελλειπτικά έως λογχοειδή και πυκνό μη αδενώδες τρίχωμα.
Φύλλα βλαστού άμισχα, ωοειδή-επιμήκη.
Άνθη σε κυματώδεις ταξιανθίες πολυάριθμα. Στεφάνη γαλάζια ή γαλάζια-ρόδινη.
Ανθίζει Απρίλιο - Ιούνιο, ανάλογα με το υψόμετρο.
Ετυμολογία:
Alkanna < από αραβική al-kanne, η ρίζα του χρησιμοποιείται από Άραβες φαρμακοποιούς και για την χρωστική al-henna / από την ισπανική alcana henna (θάμνος), από τη Μεσαιωνική Λατινική αλχανά, από την αραβική al-ḥinnā ' η χέννα.
sfikasiana < προς τιμήν του Γιώργου Σφήκα, ζωγράφου και ερασιτέχνη βοτανικού, επίτιμου προέδρου της Ελληνικής Εταιρείας Προστασίας της Φύσης.


Πέμπτη 19 Σεπτεμβρίου 2013

Ruta chalepensis

Αμοργός 25/04/2005
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Ruta chalepensis (L. 1767) είναι μεσογειακό φυτό, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Κοινό όνομα: απήγανος.
Πολυετής πόα ή μικρός θάμνος με βλαστούς όρθιους, αποξυλωμένους στη βάση, και φύλλα πτεροσχιδή με ωοειδείς, επιμήκεις λοβούς. Τα κίτρινα άνθη έχουν 4-5 ωοειδή, πολύ χαρακτηριστικά κροσσωτά πέταλα και πλατειά λογχοειδή, στικτά σέπαλα. Το φυτό, που αποπνέει μια βαριά μυρουδιά, χρησιμοποιείται από τα παλιά χρόνια μέχρι σήμερα σαν εμμηναγωγό. Σε βραχώδεις τοποθεσίες, ερείπια, φαράγγια.
Ο απήγανος διατηρεί και σήμερα το αρχαίο του όνομα «πήγανον», που αναφέρει ο Θεόφραστος. Είναι πολυετές φαρμακευτικό φυτό με χαρακτηριστική βαριά μυρωδιά.
Φύεται σε ξηρές, πετρώδεις τοποθεσίες και ερείπια. Έχει πικρή γεύση και σε μεγάλες δόσεις είναι τοξικό.
Στην αρχαιότητα χρησιμοποιούσαν τον απήγανο ως φάρμακο κατά της επιληψίας, της υστερίας και των ψυχικών ασθενειών και ως αντίδοτο για τα δηλητήρια.
Ο Διοσκουρίδης το χρησιμοποιούσε για την αντιμετώπιση αναπνευστικών παθήσεων. Ο Πλίνιος υποστήριζε ότι οι ζωγράφοι έτρωγαν απήγανο με το φαγητό τους, για να βελτιώνουν την όρασή τους. Στην λαϊκή ιατρική χρησιμεύει ως εμμηναγωγό, εκτρωτικό, σπασμολυτικό κα ανθελμινικό. Χρησιμοποιούνται κυρίως τα αποξηραμένα
φύλλα του απήγανου.
Τα συστατικά του είναι αιθέριο έλαιο (που περιέχει μεθυλνονυλκετόνη (90%), λεμονίνη, κινεόλη κ.α.), ρουτίνη, φορανοκουμαρίνες, αλκαλοειδή και τανίνες. Είναι ισχυρό βότανο.
*** Από την αρχαιότητα ο απήγανος θεωρείται ότι καταπολεμά την μαγεία και το κακό μάτι. Και σήμερα η λαϊκή παράδοση πιστεύει ότι διώχνει τα κακά πνεύματα από το σπίτι και υποστηρίζει ότι «κανείς δεν πεθαίνει σε σπίτι που έχει απήγανο». Τον χρησιμοποιεί επίσης σε ξόρκια και στο ξεμάτιασμα.

Ετυμολογία:
Ruta < ρυτή (αρχαίο όνομα για τον απήγανο)
chalepensis < Aleppo, το Χαλέπι πόλη της Συρίας = χαλέπιος.

«πήγανον κηπαῖον· Ῥωμαῖοι ῥοῦτα ὁρτήνσις...
πήγανον ὀρεινόν· οἱ δὲ ῥυτὴν ὀρεινήν, Ῥωμαῖοι ῥοῦτα μοντάνα.» Διοσκουρίδης

Ηρακλειά 15/04/2009
φωτογραφία Γιάννης Γαβαλάς


Τετάρτη 18 Σεπτεμβρίου 2013

Fibigia lunarioides

Ηρακλειά 06/02/2010
φωτογραφία Γιάννης Γαβαλάς

Η Fibigia lunarioides [(Willd.) Sweet 1826] είναι φυτό ενδημικό των Κυκλάδων, της Δωδεκανήσου και δύο νησίδων της Κρήτης.
Χασμόφυτο, φύεται σε σχισμές ασβεστολιθικών βράχων, παίρνοντας θαμνώδη συμπαγή μορφή, σε υψόμετρα 0-200 μ..
Πολύ διακλαδισμένος θάμνος, με αρκετούς ανθοφόρους και μη ανθοφόρους βλαστούς.
Ανθίζει από τον Φεβρουάριο.

Ετυμολογία:
Fibigia < γένος αφιερωμένο στον Γερμανό βοτανικό J. Fibig (†1792)
lunarioides < Lunaria, γένος που το χρώμα και το σχήμα των καρπών του θυμίζε luna (φεγγάρι) + είδος.



Τρίτη 17 Σεπτεμβρίου 2013

Onosma erecta subsp. erecta

Κιθαιρώνας 20/04/2013
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Το Onosma erecta (Sm. 1806) subsp. erecta είναι ενδημικό Κεντρικής Ελλάδας, Πελοποννήσου, Κρήτης.
Βιότοπος: βραχώδεις και πετρώδεις θέσεις, σε πρανή και στις άκρες των δρόμων.
Φυτό με πολλούς όρθιους βλαστούς, εξ ου και το όνομά του. Φύλλα λογχοειδή και τριχωτά. Συχνά σχηματίζει μεγάλες συστάδες.
Άνθη: σωληνοειδή, χρώματος κίτρινο-λεμονί, με μήκος μέχρι 4 εκατοστά, σε πυκνούς κατανεύοντες βοστρύχους και καλυμμένα με κοντό χνούδι.
Άνθιση: από τον Απρίλιο σε μέσα υψόμετρα.

Ετυμολογία:
Onosma < Όνος + οσμή. Κατά την επικρατέστερη εκδοχή, επειδή η οσμή του προσελκύει τους όνους (γαϊδούρια)
erecta (λατιν.) = όρθια.







Δευτέρα 16 Σεπτεμβρίου 2013

Bupleurum fruticosum

Πάρνηθα 04/09/2008 Τατόι
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Το Bupleurum fruticosum (L. 1753) είναι μεσογειακό φυτό. Στην Ελλάδα εξαπλώνεται σε Θράκη, Μακεδονία, Ιόνιο, Στερεά Ελλάδα, Εύβοια και Πελοπόννησο.
Φύεται σε θαμνώνες και πετρότοπους, σε υψόμετρα μέχρι 900 μέτρα.
Ανθίζει από Μάρτιο μέχρι Σεπτέμβριο.

Ετυμολογία:
Bupleurum < βούπλευρος (η), φυτό που αναφέρει ο Νίκανδρος στα «Θηριακά» ως φαρμακευτικό < βους + πλευρά ==> επειδή οι πλευρές των φύλλων είναι έντονες, όπως τα πλευρά των βοδιών.
fruticosum < frutex (λατιν.) θάμνος = θαμνώδες, πολύβλαστο.




Κυριακή 15 Σεπτεμβρίου 2013

Jankaea heldreichii

Όλυμπος 15/05/2006
φωτογραφία Ζήσης Αντωνόπουλος

Η Jankaea heldreichii (Boiss. 1875) είναι ενδημικό φυτό του Ολύμπου και αποτελεί το μοναδικό είδος του ομώνυμου γένους. Είναι ένα από τα 4 φυτά που επιβίωσαν στα Βαλκάνια και την Ελλάδα από την εποχή των παγετώνων.
Αυτό το «ζωντανό απολίθωμα» το βρήκε το 1851, εξερευνώντας τον Όλυμπο, ο Γερμανός βοτανικός Θεόδωρος Χελδράϊχ (Theodor von Heldreich). Την περιγραφή του φυτού έκανε ο Ελβετός βοτανικός Εδμόνδος Μπουασιέ (Edmond Boissier) και του έδωσε την ονομασία «Γιανκέα» από το όνομα του Βίκτορα Γιάνκα (Victor Janka), επιμελητή του ερμπάριου (φυτολογίου) της Βουδαπέστης.
Βιότοπος: υγρές σκιερές σχισμές ασβεστολιθικών βράχων, σε χαράδρες στις βόρειες και ανατολικές πλαγιές του Ολύμπου από τα 300 έως τα 1.400 μέτρα. Είναι πιο διαδεδομένη σε μεσαία υψόμετρα, όπου φύεται σε σκιερά ασβεστολιθικά βράχια που διατηρούν ένα είδος υποτροπικού μικροκλίματος.
Άνθη σε χρώμα μπλε-λιλά.
Στα χαμηλά υψόμετρα ανθίζει από τα μέσα Μαΐου. Πιο ψηλά διατηρεί την άνθισή της μέχρι και τις αρχές Αυγούστου. 
Ετυμολογία:
Jankaea < αφιερωμένο στον Ούγγρο βοτανικό Viktor Janka (18371890).
heldreichii < αφιερωμένο στον Theodor Heldreich (1822-1902), διευθυντή του Βοτανικού Κήπου Αθηνών.
Περιλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων & Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας (1995).


Όλυμπος 07/06/2010
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης