Οι φίλοι του μπλοκ

Τετάρτη 28 Φεβρουαρίου 2018

Persicaria amphibia

Κλικ στην φωτογραφία για μεγέθυνση

Η Περσικάρια η αμφίβια (Persicaria amphibia (L.) Delarbre 1800) είναι ευρωσιβηρικό υδρόβιο φυτό. Στην Ελλάδα η κύρια εξάπλωσή του είναι στην βόρεια χώρα. Επίσης, αναφέρεται το 1995 από την Ικαρία και την λίμνη Στυμφαλία της Κορινθίας.
Συνώνυμο: Polygonum amphibia
Βιότοπος: λίμνες και οικότοποι γλυκού νερού, σε υψόμετρα (20-) 300-1000 μ..
Πολυετές ριζωματώδες φυτό, με επιπλέοντα φύλλα, σε βάθη 20-100 μ.
Ανθοταξίες μοναχικές, ροζ.
Άνθιση: Μάιος - Αύγουστος.

Ετυμολογία:
Persicaria > malus persica, ροδάκινο ==> επειδή τα φύλλα πολλών ειδών αυτού γένους μοιάζουν με της ροδακινιάς = Περσικάρια.
amphibius, -a, -um = αμφίβιος, -α, -ο.

Τρίτη 27 Φεβρουαρίου 2018

Galanthus reginae-olgae subsp. vernalis

Κλικ στην φωτογραφία για μεγέθυνση
φωτογραφίες από το Μαίναλο
Νίκος Νικητίδης

O Galanthus reginae-olgae (Orph. 1876) subsp. vernalis (Kamari 1982) είναι παρόμοιος με το τυπικό υποείδος Galanthus reginae-olgae (Orph. 1876) subsp. reginae-olgae αλλά ανθίζει την άνοιξη με φύλλα. 
Είναι βαλκανικό ενδημικό φυτό, με εξάπλωση στην Στερεά Ελλάδα και την Πίνδο, ενώ το 2011 βρέθηκε και στην Αλβανία. 
Βιότοπος: υγρές θέσεις με πλατάνια ή θάμνους και δάση ελάτης, σε υψόμετρα έως 100-1300 μ.
Φύλλα γλαυκοπράσινα που είναι παρόντα κατά την άνθιση.
Άνθη με εξωτερικά πέταλα λογχοειδή. Εσωτερικά πέταλα με πλατιά κηλίδα στο άκρο τους
Άνθιση: Ιανουάριος - Φεβρουάριος.
Ετυμολογία:
Galanthus < γάλα + άνθος - επειδή τα άνθη είναι λευκά σαν το γάλα.
reginae-olgae < αφιερωμένο στην βασίλισσα Όλγα (1851-1926) σύζυγο του βασιλιά της Ελλάδας Γεωργίου Α'.
vernalis < ver, véris έαρ, άνοιξη = εαρινός.

Δευτέρα 26 Φεβρουαρίου 2018

Silene spinescens

φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Silene spinescens (Sm. 1809) είναι ενδημική Στερεάς Ελλάδας, Πελοποννήσου και Εύβοιας.
Βιότοπος: ασβεστολιθικά εδάφη και σχισμές βράχων, σε υψόμετρα 0-1000 μ.
Πολυετής φρυγανώδης και χνουδωτή πόα με ξυλώδη κορμό και πολλούς κολλώδεις βλαστούς. Φθάνει σε ύψος τα 60 εκατοστά.
Άνθη: λευκά ή κρεμ με καφετιές νευρώσεις στην κάτω επιφάνεια.
Άνθιση: Απρίλιος - Ιούνιος.

Ετυμολογία:
Silene < Silenus (λατιν.) < Σειληνός = Σιληνή
spinescens < spinesco (νεολατινικό ρήμα) τείνω να έχω αγκάθια < spina, άκανθα, αγκάθι.

Κυριακή 25 Φεβρουαρίου 2018

Iris germanica

Δίρφυς 28-04-2013 σε πετρώδη θέση
Κλικ στην φωτογραφία για μεγέθυνση
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Iris germanica (L. 1753), είναι ευρασιατικό φυτό φυτό, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Βιότοπος: αυτοφύεται  σε βραχώδεις, περιοχές, κυρίως στην Ήπειρο και την Μακεδονία αλλά και σε βουνά της κεντρικής Ελλάδας. Τοποθετείται ως καλλωπιστικό σε άκρες αμπελιών, ελαιώνων, περιβολιών και αγρών σε πολλές περιοχές της χώρας και κυρίως στα νησιά.
Από την Βόρεια Πελοπόννησο (Χελμός, Ζήρεια) και την Οίτη έχει περιγραφεί η παρόμοια Iris hellenica, Mermygkas, Kit Tan & Yannitsaros 2010, ως ελληνικό ενδημικό σε διάκενα δασών ελάτης.
Γενικά, η Iris germanica θεωρείται από τους βοτανικούς είδος άγνωστης προέλευσης. Πιθανολογείται ότι είναι υβρίδιο ή ιθαγενές του παραμεσογειακού χώρου και της Νότιας Ευρώπης (Γιαννίτσαρος 1991). Σήμερα αυτοφύεται σε μεγάλο μέρος της Ελλάδας, συνήθως σε ελαιώνες και κοντά σε παλιά χωράφια ως εγκλιματισμένος δραπέτης καλλωπιστικής καλλιέργειας.
Είναι πολυετές φυτό με χονδρό, σαρκώδες ρίζωμα και ύψος 1 μέτρο και περισσότερο.
Φύλλα λογχοειδή μέχρι 80 εκ.
Άνθη μεγάλα, 8-10 εκ. Τα όρθια πέταλα έχουν χρώμα μοβ ανοιχτό και τα κυρτά μοβ σκούρο με λευκό προς την βάση τους και σκούρες νευρώσεις. Τα τρία κυρτά πέταλα έχουν στην βάση τους «πώγωνα» με πυκνές κιτρινωπές τρίχες.
Ανθίζει από τον Μάρτιο.

Ετυμολογία:
Iris < Ίρις, η αγγελιαφόρος των θεών.
germanica < Germania Γερμανία.


Σάββατο 24 Φεβρουαρίου 2018

Satureja hellenica

Κλικ στην φωτογραφία για μεγέθυνση

Η Satureja hellenica, Heldr. ex Halácsy 1899, θεωρείται ελληνικό ενδημικό με αμφίβολη ταξινομική θέση. Περιγράφτηκε με φυτά από το όρος Δίρφη της Εύβοιας και στη συνέχεια αναφέρθηκε από βουνά της Αττικής, ενώ τελευταία αναφέρθηκε και από την Πελοπόννησο. Έχει θεωρηθεί ότι είναι συνώνυμο της Satureja parnassica, αλλά τελικά τα δύο είδη έχουν αρκετές διαφορές. 
Βιότοπος: ασβεστολιθικά βράχια, σε υψόμετρα 0-1000 μ. 
Πολυετής μικρός θάμνος. Οι βλαστοί του σπάνια ξεπερνούν τα 12 εκ. κι έχουν σκληρές τρίχες.
Φύλλα ελλειπτικα έως λογχοειδή, αιχμηρά, τριχωτά.
Ταξιανθίες πυκνές. Στεφάνη τριχωτή, λευκή με μοβ ρίγες. Ανθήρες μοβ.
Ανθίζει Ιούνιο - Οκτώβριο.

Ετυμολογία:
Satureja > αβέβαιης ετυμολογίας. Το πιθανότερο από saturejum σάλτσα με μείγμα διαφόρων συστατικών. Άλλες εκδοχές: [1] séro satum σπόρος. [2] σᾱτῠρος [3[ s'átar αραβική λέξη για διάφορα φυτά.
hellenica > Hellas Ελλάς.

Παρασκευή 23 Φεβρουαρίου 2018

Primula vulgaris subsp. vulgaris

Κλικ στην φωτογραφία για μεγέθυνση
Μαίναλο 10/03/2013
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Primula vulgaris (Huds. 1762) subsp. vulgaris, είναι ένα πολύ όμορφο διακοσμητικό φυτό, σχεδόν χωρίς βλαστό (γι' αυτό και ένα συνώνυμο της είναι P. acaulis, δηλαδή χωρίς βλαστό). Είναι ευρασιατικό φυτό με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα, εκτός από το Ιόνιο και το Ανατολικό Αιγαίο.
Βιότοπος: υγρές τοποθεσίες, αγροί, λιβάδια, ξέφωτα δασών σε υψόμετρα 50-1400 μ.
Φύλλα αντωοειδή, ανάγλυφα, μέχρι 15εκ. μήκος, πολύ στενά στη βάση.
Τα εύοσμα, λευκοκίτρινα άνθη είναι μονήρη με μακρύ ποδίσκο και η διάμετρός τους φτάνει τα 4 εκ. Ο χνουδωτός κάλυκας έχει 5 λογχοειδείς, οξύληκτους λοβούς και φτάνει μέχρι το μέσον του σωλήνα.
Ανθίζει Μάρτιο - Απρίλιο.

Ετυμολογία:
Primula < prímus πρώτος ==> επειδή είναι μεταξύ των πρώτων φυτών που ανθίζουν.
vulgaris < vúlgus κοινός, ευρέως διαδεδομένος.


Πέμπτη 22 Φεβρουαρίου 2018

Nymphaea alba

Κλικ στην φωτογραφία για μεγέθυνση
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Nymphaea alba (L. 1753), είναι ευρωσιβηρικό φυτό. Στην Ελλάδα έχει σταθερούς πληθυσμούς στις λίμνες Κερκίνη, Πρέσπα, Παμβώτις, Παραλίμνη και διάσπαρτη παρουσία στην υπόλοιπη χώρα. Έχει ενδιαφέρον ότι αναφέρεται από την Ικαρία (με πρόσφατη επιβεβαίωση το 2010), παρότι στα νησιά του Αιγαίου δεν υπάρχουν οι κατάλληλοι βιότοποι.
Βιότοπος: λίμνες και κανάλια γλυκού νερού.
Είναι μεγάλο υδρόβιο φυτό, που αναπτύσσεται σε βάθη 1-2 μέτρων, με έντονες ρίζες που διασπείρονται στον λασπώδη φυτό.
Φύλλα μεγάλα έμμισχα, διαμέτρου 10-18 εκ. που επιπλέουν στην επιφάνεια του νερού.
Άνθη λευκά, με σπειροειδώς διατεταγμένα πέταλα.
Ανθίζει (Απρίλιο) Μάιο - Αύγουστο.

Ετυμολογία:
Nymphaea < Νύμφη, Νύμφες ==> θεότητες της ελληνικής μυθολογίας, πνεύματα των πηγών, ποταμών και λιμνών.
alba = λευκή.

Τετάρτη 21 Φεβρουαρίου 2018

Agrostemma githago

Κλικ στην φωτογραφία για μεγέθυνση
Πατέρας 23/04/2013
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Το Agrostemma githago (L. 1753) είναι φυτό με μεγάλη εξάπλωση στην Ευρώπη (εκτός Ανατολικής), Βόρεια Αφρική, Μικρά Ασία και Μέση Ανατολή. Έχει μεγάλη εξάπλωση στην Ελλάδα, με εξαίρεση ορισμένα νησιά
Είναι ετήσιο ζιζάνιο των καλλιεργήσιμων αγρών, με κόκκινα-μωβ άνθη και δηλητηριώδεις σπόρους Με τις αλλαγές των καλλιεργειών και τον περιορισμό της αρόσιμης γης, έχει γίνει πλέον εξαιρετικά σπάνιο (Geuter 1997).
Ανθίζει την άνοιξη σε καλλιέργειες και παλιά χωράφια.

Ετυμολογία:
Agrostemma < αγρός + στέμμα ==> επειδή ο Λινναίος το θεωρούσε κατάλληλο για να κατασκευάζονται ταινίες και στεφάνια (γιρλάντες) από άνθη.
githago < από το λατινικό όνομα gith (ή git ή gicti) που χρησιμοποιεί ο Πλίνιος για την Nigella sativa ==> για την ομοιότητα των σπερμάτων.

Τρίτη 20 Φεβρουαρίου 2018

Dianthus viscidus

Κλικ στην φωτογραφία για μεγέθυνση

Ο Dianthus viscidus, Bory & Chaub. 1838, είναι φυτό των Βαλκανίων και της Ανατολίας, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα, εκτός της Κρήτης και των νησιών του Αιγαίου.
Βιότοπος: ξηρά λιβάδια, ανοίγματα δασών σε υψόμετρα 400-1500 (-1900 μ.
Πολυετές φυτό με λίγους έως αρκετούς ανθοφόρους βλαστούς, όρθιους, 10-25 εκ.
Βασικά φύλλα γραμμοειδή, ελαφρά χνουδωτά.
Άνθη σε αρκετά πυκνή ταξιανθία 2 έως 7, ακανόνιστα οδοντωτά, με αραιές τρίχες, ρόδινα με μικρά λευκά στίγματα.
Άνθiση: τέλη Μαρτίου - Αύγουστος.

Ετυμολογία:
Dianthus > > Δίας + άνθος > Διόσανθος (Θεόφραστος).
viscidus > víscum ιξός = ιξώδης.

Δευτέρα 19 Φεβρουαρίου 2018

Plocama calabrica

Κλικ στην φωτογραφία για μεγέθυνση

Η Plocama calabrica (L.f.) M.Backlund & Thulin 2007, είναι μεσογειακό φυτό, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα, εκτός Κυκλάδων και ΒΑ χώρας.
Συνώνυμο: Putoria calabrica (L. f.) DC. 1830
Βιότοπος: βραχώδεις θέσεις, χαλικώδεις πλαγιές, παρυφές δρόμων, σε υψόμετρα 0-1200 (-2000) μ.
Μικρό, μάλλον απλωτό, δύσοσμο φρύγανο, με ξυλώδη βάση.
Φύλλα αντίθετα, λογχοειδή, σαρκώδη και λεία,
Τα ρόδινα άνθη έχουν 4 τριγωνικούς λοβούς, μακρύ σωλήνα και φύονται σε κορύμβους
Ανθίζει Απρίλιο - Ιούλιο.

Ετυμολογία:
Plocama > πλόκανον (έργο πλεκτικής) ==> αναφορά στους μπλεγμένους κλάδους.
calabrica = Calabria, η Καλαβρία στην Νότια Ιταλία.
Putoria > puteo βρωμάω.

Κυριακή 18 Φεβρουαρίου 2018

Arum cylindraceum

Κλικ στην φωτογραφία για μεγέθυνση

Το Arum cylindraceum, Gasp. 1844,, είναι ευρωμεσογειακό φυτό, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα, εκτός των νησιών Αιγαίου και Ιονίου.
Συνώνυμο: Arum alpinum Schott & Kotschy 1851.
Βιότοπος: δολίνες, λιβάδια, διάκενα δασών σε υψόμετρα 500-1400 (-2000) μ.
Γεώφυτο με δισκοειδή κόνδυλο.
Φύλλα μεγάλα, βελοειδή, με μακρύ μίσχο που ισούται ή υπερβαίνει τα φύλλα.
Ταξιανθία μάλλον μικρή και στενή. Σπάθη 9-14 εκ.
πρασινωπή έξω ή μερικές φορές μοβ. Σπάδικας στο μέσον της σπάθης, πορφυροειδής.
Ανθίζει τέλη Απριλίου - αρχές Ιουνίου.

Ετυμολογία:
Arum > Άρον, φυτό που αναφέρουν ο Θεόφραστος και ο Διοσκουρίδης.
cylindraceum > κύλινδρος = κυλινδρικό.

Σάββατο 17 Φεβρουαρίου 2018

Allium roseum

Κλικ στην φωτογραφία για μεγέθυνση

Το Allium roseum (L. 1753) είναι μεσογειακό φυτό με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα. 
Αυτό το πολύ όμορφο αγριόσκορδο έχει 2-5 φύλλα αυλακωτά, λεία, ελαφρά οδοντωτά. Σκιάδιο ημισφαιρικό μέχρι 7εκ. με πολλά (μέχρι 30) ροζ άνθη σε κοντούς ποδίσκους. Οι στήμονες κοντύτεροι από τα τέπαλα. Φύεται σε καλλιέργειες, όρια αγρών, ξέφωτα δασών, λιβάδια. 
Ανθίζει από τον Μάιο.

Ετυμολογία:
Allium < allium (λατιν. Πλίνιος) > άγλις, -ίθος, η κεφαλή ή σκελίδα σκόρδου (σύμφωνα με τον Ottorino Pianigiani, 1845-1926, Ιταλό δικαστή, πολιτικό και γλωσσολόγο).
roseum < rosa (ρόδο), τριαντάφυλλο = ροδόχρωμο, ρόδινο, ροζ.

Παρασκευή 16 Φεβρουαρίου 2018

Campanula anchusiflora

Κλικ στην φωτογραφία για μεγέθυνση
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Campanula anchusiflora Sm. 1806, είναι ενδημικό φυτό της Ύδρας και των κοντινών της νησίδων.
Βιότοπος: ασβεστολιθικοί βράχοι και πέτρινοι τοίχοι σε οικισμού, σε υψόμετρα 0-200 μ.
Διετές η πολυετές μονοκαρπικό φυτό.
Βλαστοί αρκετοί προσκολλημένοι στον βράχο.
Φύλλα μεγάλα, λυροειδή, γκριζοπράσινα που σχηματίζουν ρόδακα.
Στεφάνη άνθους σωληνοειδής, 12-15 χιλ., μπλε -λιλά, με μεσαία νεύρωση και αμβλείς, ωοειδείς λοβούς.
Ανθίζει Μάρτιο - Μάιο.
Ετυμολογία:
Campanula < campana (λατιν.) < campanula υποκοριστικό.
anchusiflora < anchusa άγχουσα + flos floris άνθος = με άνθη σαν της άγχουσας.

Πέμπτη 15 Φεβρουαρίου 2018

Coris monspeliensis

Κλικ στην φωτογραφία για μεγέθυνση
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Coris monspeliensis (L. 1753) είναι είδος της Δυτικής και Κεντρικής Μεσογείου,  σπάνιο για την Ελλάδα, η οποία αποτελεί το ανατολικότερο σημείο εξάπλωσης του φυτού.
Εξάπλωση: Γεράνεια, Στροφυλιά, Λακωνικός κόλπος, Κορινθία, Ζάκυνθος.
Τα φυτά στην Ελλάδα είναι ελαφρώς τριχωτά με ρόδινα άνθη και πιθανώς ανήκουν στο υποείδος Coris monspeliensis subsp. syrtica [(Murb.) Mascl. (Browicz & Zielinsky 1989).
Βιότοπος: ξηρές, πετρώδεις θέσεις με αραιά, χαμηλά φρύγανα, χαλικώδεις πλευρές μονοπατιών ή χωματόδρομων.
Άνθη: ρόδινα, γαλαζωπά με λευκό λαιμό
Άνθιση: Ανθίζει από τις αρχές Μαΐου.

Ετυμολογία
Coris < Κόρις (κοριός).
monspeliensis < Montpellier, πόλη της Νότιας Γαλλίας.


Τετάρτη 14 Φεβρουαρίου 2018

Carlina corymbosa subsp. graeca

Κλικ στην φωτογραφία για μεγέθυνση

Η Carlina corymbosa subsp. graeca, (Heldr. & Sartori) Nyman 1879, είναι φυτό των Βαλκανίων και της Ανατολίας, με μεγάλη εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Πολυετές άκαμπτο φυτό, διακλαδισμένο, με ύψος έως 70 εκ.
Φύλλα πολύ αγκαθωτά.
Βιότοπος: βραχώδεις και πετρώδεις θέσεις, ξηρά λιβάδια, άγονες τοποθεσίες, σε υψόμετρα 0-2000 μ.
Κεφάλια μέχρι 3 εκ. σε κορύμβους, με ανθίδια κίτρινα και βράκτια φυλλόμορφα, καστανόξανθα με όλα τα ανθίδια προτοκαλόχρωμα. 
Ανθίζει Απρίλιο - Αύγουστο

Ετυμολογία:
Carlina > γένος αφιερωμένο στο Καρλομάγνο, επειδή υποτίθεται ότι θεράπευσε τον στρατό του από την πανώλη με κάποια καρλίνα.
corymbósus, a, um > κόρυμβος (κορυφή) - επειδή τα άνθη, ανεξάρτητα από το ύψος των ποδίσκων, εμφανίζονται στο ίδιο επίπεδο.
graeca > Grecia Γραικία.

Τρίτη 13 Φεβρουαρίου 2018

Romulea linaresii

Κλικ στην φωτογραφία για μεγέθυνση
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Romulea linaresii (Parlatore) subsp. graeca (Bég. 1907) είναι φυτό των Βαλκανίων και της Ανατολίας, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Βιότοπος: εποχικά λιμνία, λιβάδια, φρύγανα, διάκενα κωνοφόρων δασών, σε υψόμετρα 0-1200 μ.
Βολβώδες φυτό με μικρό βλαστό, που ανυψώνεται ελαφρώς πάνω από το έδαφος. 
Άνθη με οξείες άκρες, πορφυροϊώδη, με σκουρότερες νευρώσεις. Ανθήρες σε φωτεινό κίτρινο. Στίγματα μικρότερα από τους ανθήρες 
Ανθίζει Φεβρουάριο - Απρίλιο.

Ετυμολογία:
Romulea < αφιερωμένο στον Romulus (Ρωμύλο), ιδρυτή της Ρώμης..
linaresii < είδος που αφιέρωσε ο Filippo Parlatore στον κοντινό φίλο του Vincenzo Linares (1804-1847), Σικελό δημοσιογράφο και συγγραφέα.
graeca < Crecia Γραικία.

Δευτέρα 12 Φεβρουαρίου 2018

Tulipa hageri

Κλικ στην φωτογραφία για μεγέθυνση
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Τουλίπα του Χάγκερ (Tulipa hageri Heldr. 1874) είναι αυτοφυής σε Ελλάδα, Βουλγαρία και Δ. Τουρκία.
Περιγράφηκε το 1874 από την Δεκέλεια (Τατόι) της Αττικής. Από μερικούς (Boissier) θεωρείται χρωματική
ποικιλία της Tulipa orphanidea.
Πολυετές βολβώδες φυτό. Βλαστός 8-27 εκ. Φύλλα γραμμοειδή, αυλακωτά, λεία.
Βιότοπος: λιβάδια, καλλιεργημένα χωράφια, πετρώδες έδαφος
Άνθη: 1-3 κόκκινα.
Άνθιση: από τον Απρίλιο μέχρι τον Μάιο.

Ετυμολογία:
Tulipa < από τουρκική túlipand, τουρμπάνι.
hageri < προς τιμήν του Γερμανού Φρειδερίκου Χάγκερ (Friedrich Hager, 1822-1902) που την συνέλεξε.


Κυριακή 11 Φεβρουαρίου 2018

Arisarum vulgare


Το Αρίσαρον το κοινό (Arisarum vulgare O.Targ.Tozz. 1810) είναι μεσογειακό φυτό με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα. 
Κοινό όνομα: λυχναράκι.
Πολυετής πόα, εύκολα αναγνωρίσιμη από το χαρακτηριστικό κυλινδρικό σχήμα της κιτρινοπράσινης σπάθης με τις κοκκινωπές ραβδώσεις. Ο σπάδικας είναι λεπτός, κυλινδρικός με κύρτωση στο χείλος της σπάθης. Φύλλα καρδιοειδή με μακρύ μίσχο. 
Ανθίζει από τα τέλη φθινοπώρου σε πετρώδεις, δροσερές τοποθεσίες.

Ετυμολογία:
Arisarum > άρι (λίαν, πολύ - εξ ου και άριστος) +άρον = Αρίσαρον, φυτό που αναφέρει ο Διοσκουρίδης.
vulgaris, -e > vúlgus κοινός, ευρέως διαδεδομένος = κοινό.

ἀρίσαρόν ἐστι βοτάνιον μικρόν, ῥίζαν ἔχον ὡς ἐλαίας· ἔστι δὲ δριμυτέρα τοῦ ἄρου, ὅθεν νομὰς ἵστησι καταπλασσομένη, κολλύριά τε πρὸς σύριγγας ἐνεργῆ ἐξ αὐτῆς γίνεται. φθείρει δὲ καὶ αἰδοῖον παντὸς ζῴου ἐντεθεῖσα ἡ ῥίζα. 
Διοσκουρίδης.

Σάββατο 10 Φεβρουαρίου 2018

Calicotome villosa ασπάλαθος


Η Calicotome villosa (Poir) Link 1808, είναι μεσογειακό φυτό με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Κοινό όνομα: ασπάλαθος.
Είναι συχνό θέαμα στην ελληνική φύση, οι κατακίτρινες γεμάτες ασπάλαθους πλαγιές που αναδύουν το γλυκό άρωμα αυτών των όμορφων θάμνων. 
Είναι φυτό με διακλαδώσεις πολύ αγκαθωτές, χνουδωτό, με διακριτές αυλακώσεις κατά μήκος των βλαστών. Φύλλα με τρία μικρά φυλλάρια, χνουδωτά στην κάτω πλευρά.
Βιότοπος: φράχτες, θαμνότοποι, φρύγανα, σε υψόμετρα 200-1000 μ.
Το όνομα του γένους προέρχεται από τα ελληνικά κάλυκας+τομή και αναφέρεται στον κάλυκα που τέμνεται εγκάρσια κατά την ανάπτυξη του άνθους.
Άνθη κίτρινα, συνήθως σε δέσμες στις μασχάλες των διακλαδώσεων.
Ανθίζει Μάρτιο - Μάιο. 

Ετυμολογία:
Calicotome > κάλυξ κάλυκος + τομή ==> αναφορά στον χωρισμό του κάλυκα σε δύο μέρη = Καλυκοτόμη.
villósus, a, um > víllus ή véllus, μαλλί = μαλλιαρή, τριχωτή, χνουδωτή.

Παρασκευή 9 Φεβρουαρίου 2018

Romulea columnae


Η Romulea columnae, Sebast. & Mauri 1818, είναι μεσογειακό φυτό, με εξάπλωση στην νότια και νησιωτική Ελλάδα.
Βιότοπος: εποχικά λιμνία, λιβάδια, φρύγανα, διάκενα κωνοφόρων δασών, σε υψόμετρα 0-900 μ.
Βολβώδες φυτό με μικρό βλαστό, ύψους 2-15 εκ. 
Άνθη μικρά σε χρώμα υπόλευκο ή χλωμό λιλά, με κίτρινο φάρυγγα και σκούρες κοκκινωπές νευρώσεις. Στίγματα ισομήκη με τους ανθήρες. 
Ανθίζει Φεβρουάριο - Απρίλιο.

Ετυμολογία:
Romulea > αφιερωμένο στον Romulus (Ρωμύλο), ιδρυτή της Ρώμης = Ρομουλέα.
columnae > αφιερωμένο στον Ναπολιτάνο βοτανικό Fabio Colonna (Fabius Columna, 1567-1650).

Πέμπτη 8 Φεβρουαρίου 2018

Romulea bulbocodium

φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Romulea bulbocodium [(L.) Sebast. & Mauri 1818] είναι μεσογειακό φυτό, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Βιότοπος: υγρά λιβάδια, εποχικά λιμνία, βραχώδεις πλαγιές με φρύγανα, συχνά κοντά στην θάλασσα.
Όμορφο βολβώδες φυτό που μοιάζει με κρόκο, διακρίνεται όμως εύκολα από τον ανθικό ποδίσκο (οι κρόκοι δεν έχουν) και την απουσία λευκής γραμμής στα γραμμοειδή φύλλα. 
Άνθη μέχρι 3 εκ. διάμετρο με τέπαλα λογχοειδή, λευκά, με φάρυγγα κίτρινο και πινελιές ιώδεις. 
Ανθίζει Φεβρουάριο - Μάιο.

Ετυμολογία:
Romulea < αφιερωμένο στον Romulus (Ρωμύλο), ιδρυτή της Ρώμης = Ρωμουλέα.
bulbocodium < βολβός + κώδυον ή κωδία (κοιλότης) ==> από το σχήμα του βολβού που θυμίζει κοιλότητας περγαμηνής = βολβοκώδιος


Τετάρτη 7 Φεβρουαρίου 2018

Mandragora officinarum

Κλικ στην φωτογραφία για μεγέθυνση
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Ο μανδραγόρας (Mandragora officinarum L., 1753) είναι ένα ισχυρά δηλητηριώδες φυτό με πολλές ιστορίες στην μαγεία, την μυθολογία, την φαρμακευτική, την ιατρική και την γλωσσολογία. Είναι ένα φυτό κοινό στη Νότια Ελλάδα και τα νησιά.
Φύεται σε πετρώδεις θέσεις και χέρσα χωράφια. Τα φύλλα είναι πολύ μεγάλα, μακρόστενα και σχηματίζουν ρόδακα. Από το κέντρο του ρόδακα αναπτύσσονται τα μικρά κυανοΐώδη άνθη με εμφανείς νευρώσεις σαν φλέβες.
Οι καρποί του είναι κίτρινες ράγες σε σχήμα μικρού μήλου, ένα χαρακτηριστικό που οδήγησε τον Διοσκουρίδη να ονομάσει το φυτό «αντίμηλον». Το συναντάμε φυτρωμένο, ανθισμένο ή καρπισμένο στην μεγαλύτερη διάρκεια του έτους με εξαίρεση το καλοκαίρι. 
Η ρίζα του μανδραγόρα είναι σαρκώδης, μεγάλη, κάθετη, διχαλωτή από ένα σημείο και ανθρωπόμορφη σύμφωνα με την λαϊκή παρατηρητικότητα. Με την χαρακτηριστική ανθρωπόμορφη ρίζα του πέρασε από τα πανάρχαια χρόνια στον χώρο της μαγείας.
Η ρίζα του μανδραγόρα περιέχει ατροπίνη, υοσκυαμίνη, σκοπολαμίνη, μανδραγορίνη που είναι ισχυρές κατευναστικές ουσίες. Έτσι θεωρείται από τα περισσότερο τοξικά φυτά της ελληνικής χλωρίδας. Έχει πολλές φαρμακευτικές ιδιότητες (είναι και ομοιοπαθητικό) αλλά δεν χρησιμοποιείται πολύ από την λαϊκή ιατρική (που είναι συνέχεια της αρχαίας) και για την ισχυρή τοξικότητά του αλλά και διότι το ξερίζωμά του έχει συνδεθεί με ένα σωρό δεισιδαιμονίες και μαγικές πρακτικές.

Ετυμολογία:
Mandragora < από το περσικό όνομα mardum guis (= φυτό του ανθρώπου), που πέρασε σε άλλες γλώσσες // από το όνομα κάποιου αρχαίου γιατρού, ο οποίος φαίνεται ότι έκανε εκτεταμένη χρήση του φυτού και είχε επιτυχίες
officinarum < offícina, μεσαιωνικό εργαστήριο για παρασκευή φαρμάκων και αρωμάτων = φαρμακευτικό.


Δευτέρα 5 Φεβρουαρίου 2018

Anchusa aegyptiaca

Αττική
Κλικ στην φωτογραφία για μεγέθυνση

Η Άγχουσα η αιγυπτιακή (Anchusa aegyptiaca (L.) A.DC. 1846) είναι αρχαιόφυτο που εξαπλώνεται στην Ανατολική Μεσόγειο από την Τυνησία μέχρι την Συροπαλαιστίνη.
Σπάνιο φυτό για την Ελλάδα. Αναφέρεται από την Κρήτη, την Γαύδο, την Κάσο, την Ανάφη, την νήσο Σαρία της Καρπάθου και την Αττική.
Μονοετές φυτό, με σκληρές άκαμπτες τρίχες. Τα φύλλα είναι άμισχα και πάνω τους αναπτύσσονται χαρακτηριστικά λευκά εξογκώματα.
Βιότοπος: βράχια, πετρώδεις θέσεις, παρυφές δρόμων, συνήθως κοντά στην θάλασσα.
Άνθη: σε απαλό κίτρινο ή λευκό χρώμα.
Άνθιση: Φεβρουάριος - Μάρτιος.

Ετυμολογία:
Anchusa > άγχουσα (φυτό που αναφέρουν οι αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς με φαρμακευτικές και καλλωπιστικές ιδιότητες).
aegyptiaca > Αίγυπτος = αιγυπτιακή.


Κυριακή 4 Φεβρουαρίου 2018

Anagallis arvensis

Πάρνηθα
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Anagallis arvensis L. 1753, είναι κοσμοπολίτικο φυτό, με ευρεία εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Βιότοπος: φρύγανα, λιβάδια, ελαιώνες, διάκενα δασών, παράκτιοι βιότοποι, σε υψόμετρα 0-1200) μ. 
Μικρή πόα, όρθια ή κατακείμενη με φύλλα ωοειδή λογχοειδή, αντίθετα, επιφυή, λεία.
Τα γαλάζια-μπλε ή πορτοκαλοκόκκινα άνθη φύονται σε λεπτούς ποδίσκους στις μασχάλες των φύλλων. Η περιφέρεια των πετάλων φέρει μικρά τριχίδια.
Ανθίζει Μάρτιο - Ιούνιο.

Ετυμολογία:
Anagallis < αναγαλλίς (φυτό που αναφέρει ο Διοσκουρίδης και το οποίο υποτίθεται ότι καταπολεμούσε την κατάθλιψη)
arvensis < arvum, αγρός = αρουραία, των αγρών.


Σάββατο 3 Φεβρουαρίου 2018

Acanthus spinosus

Πατέρας 08-06-2013
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Ο Acanthus spinosus (L. 1753) είναι μεσογειακό φυτό. 
Προτιμά πετρώδεις τοποθεσίες, θαμνώνες και παλιά χωράφια σε υψόμετρα 0-800 μ. 
Πολυετής πόα με φύλλα αντίθετα, πτεροσχιδή με λοβούς αγκαθωτούς και προεξέχοντα νεύρα που είναι συγκεντρωμένα στη βάση του φυτού όπου σχηματίζουν πυκνό ρόδακα διαμέτρου σχεδόν 50 εκ. 
Τα άνθη με το λευκό χείλος και τον πορφυρό κάλυκα σχηματίζουν πυκνή ταξιανθία στην κορυφή του βλαστού. 
Ανθίζει Μάιο - Ιούνιο.

Με το όνομα «άκανθα» ο Θεόφραστος αναφέρει αρκετά φυτά, ανάμεσά τους και ξενικά, με κοινό χαρακτηριστικό τα αγκαθωτά φύλλα. Η Acanthus spinosusς πιθανολογείται ότι είναι η «Άκανθα Κεάνωνος» του Θεόφραστου. Ο Διοσκουρίδης αναφέρει το «ακάνθιον». Όπως έχει γίνει με πολλά φυτά, η αρχαία μυθολογία θέλει την νύμφη Άκανθα να είναι αγαπημένη του Απόλλωνα, ο οποίος την μεταμόρφωσε τελικά στο ομώνυμο φυτό.

Ετυμολογία:
Acanthus < άκανθος > άκανθα > άκανος, είδος αγκαθιού + άνθος > ρίζα ακ-, μυτερός, αιχμηρός. Φυτό με φύλλα ή άνθη αιχμηρά, βελονοειδή, ακανθώδη.
spinosus < spina (λατιν.), άκανθα, αγκάθι =  ακανθώδης.


Παρασκευή 2 Φεβρουαρίου 2018

Coronilla valentina subsp. glauca

Γεράνεια 09-01-2010
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Coronilla valentina subsp. glauca [(L.) Batt. 1889] είναι μεσογειακό φυτό. Στην Ελλάδα φύεται σε Θράκη, Ανατολική Μακεδονία, Ιόνιο, Νότια Πίνδο, Στερεά Ελλάδα, Κρήτη και νησιά Αιγαίου.
Βιότοπος: δάση, θαμνώνες, βραχώδεις τοποθεσίες σε υψόμετρα 0-600 μ.
Όρθιος, πολύ διακλαδισμένο θάμνος με ύψος έως 1 μέτρο.
Φύλλα σύνθετα με 2-3 ζεύγη φυλλαρίων. Φυλλάρια έως 20 χιλ., αντίστροφα ωοειδή, ακρόκοιλα. Παράφυλλα ωοειδή ή λογχοειδή, μεμβρανώδη.
Ταξιανθία κεφάλιο με 4-12 κίτρινα άνθη
Ανθίζει την άνοιξη.

Ετυμολογία:
Coronilla < υποκοριστικό του corona (στεφάνι, στέμμα).
valentina < Valentia Βαλένθια (πόλη της Νότιας Ισπανίας).
glauca < γλαυκή, από τα γκριζοπράσινα φύλλα της.


Πέμπτη 1 Φεβρουαρίου 2018

Bellis annua

Τουρκοβούνια

Η Bellis annua, L. 1753, είναι μεσογειακό φυτό, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα, εκτός της βορειοδυτικής χώρας.
Βιότοπος: υγρά παράκτια λιβάδια, εποχικά βαλτώδη εδάφη, φρύγανα, ακαλλιέργητα χωράφια σε υψόμετρα 0-400 (-900) μ.
Μικρό ετήσιο φυτό με λεπτές ρίζες.
Φύλλα έμμισχα, ελαφρά οδοντωτά στο άνω μέρος, τα περισσότερα σχηματίζουν ρόδακα.
Βλαστοί  αρκετοί, 2-10 εκ., συνήθως χωρίς φύλλα.
Ανθίδια λευκά, λογχοειδή
Ανθίζει Φεβρουάριο -μέσα Μαΐου.

Ετυμολογία:
Bellis > béllus όμορφος, χαριτωμένος
annuus, a, um = ετήσιος, μονοετής ==> αναφέρεται στην διάρκεια της περιόδου βλάστησης.