Dianthus fruticosus subsp. amorginus

Ηρακλειά 25/06/2011 

φωτογραφία Γιάννης Γαβαλάς

Το αγριογαρύφαλλο Dianthus fruticosus subsp. amorginus (Runemark 1980) είναι ενδημικό φυτό των Νοτιοανατολικών  Κυκλάδων.
Περιγράφηκε από την Αμοργό και αποτελεί χαρακτηριστικό είδος των χασμοφυτικών κοινοτήτων της Αμοργού.
Εξαπλώνεται σε Αμοργό, Νάξο, Δονούσα, Ηρακλειά, Κέρο, Αστυπάλαια και τις Διονυσάδες νήσους στ’ ανοιχτά της Σητείας στην Κρήτη.

Είναι σπάνιο φυτό και οι υποπληθυσμοί του δεν φαίνεται να ξεπερνούν τα λίγες εκατοντάδες άτομα.
Βιότοπος: απρόσιτα μέρη γκρεμών και απότομων βράχων, συνήθως με μέτωπο προς την θάλασσα, σε υψόμετρα 0-300 (-900) μ.
Θαμνώδες φυτό με πολλούς βλαστούς και με πολλά σαρκώδη φύλλα που σχηματίζουν μεγάλα «μαξιλάρια» με διάμετρο 20-100 εκ. και ύψος ως 15 εκ. 

Τα ρόδινα-πορφυρά άνθη βγαίνουν 3-8 μαζί.
Ανθίζει από τον Ιούνιο.

Ετυμολογία:

Dianthus < Δίας + άνθος > Διόσανθος (Θεόφραστος)
fruticosus < frutex (λατιν.) θάμνος = θαμνώδης, πολύβλαστος
amorginus < Amorgos Αμοργός = αμοργινός.

 

Viola dukadjinica

Βασιλίτσα 24/05/2015

φωτογραφία Ζήσης Αντωνόπουλος

Η Viola dukadjinica (W.Becker & Košanin 1926) φύεται στην Βόρεια Πίνδο και στην Βασιλίτσα (φυσικό σύνορο των νομών Ιωαννίνων και Γρεβενών) και επίσης στην Αλβανία  (από όπου περιγράφηκε) και την Σέβερνα Μακεντόνιγια.
Βιότοπος: οφιολιθικά πετρώματα σε υψόμετρα 1900-2600 μ.
Πολυετές φυτό, ύψους 6-15 εκ. κατά την ανθοφορία.
Άνθη με κίτρινη στεφάνη και μερικές σκούρες ραβδώσεις στο κέντρο.
Άνθιση: Μάϊος - Αύγουστος

Ετυμολογία:
Viola < viola, δάνειο από κάποια μεσογειακή γλώσσα) - ελληνικά: ίον (< ιώδες χρώμα, κλπ).
dukadjinica < Dukagjin (< Dukagjini Δούκα-Γκίνη, οικογένεια φεουδαρχών), περιοχή της Βόρειας Αλβανίας, από όπου περιγράφηκε το φυτό.

 

Viola epirota

 

Βασιλίτσα 05/06/2016

φωτογραφία Θανάσης Παπανικολάου

Η Viola epirota [(Halácsy) Raus 1983] φύεται στην Ήπειρο, την Αλβανία και την Σέβερνα Μακεντόνιγια.
Στην Ελλάδα φύεται στην Βόρεια Πϊνδο (περιγράφηκε από το όρος Τόμαρος) και στην Βασιλίτσα (φυσικό σύνορο των νομών Ιωαννίνων και Γρεβενών).
Βιότοπος: βραχώδη βοσκοτόπια σε υψόμετρα 1600-2300 μ.
Άνθιση: Μάιος - Αύγουστος.

Ετυμολογία:
Viola < viola, δάνειο από κάποια μεσογειακή γλώσσα - ελληνικά: ίον.
epirota < Ήπειρος.

Viola perinensis

Όρβηλος 10/06-2016

φωτογραφία Σπύρος Τσιφτσής

Η Viola perinensis (W. Becker 1921) είναι ενδημική Βουλγαρίας και Μακεδονίας (Παγγαίο, Φαλακρό, Όρβηλος). Περιγράφηκε από το Πιρίν της Βουλγαρίας, από όπου και ονομάστηκε.
Βιότοπος: κοιλώματα ασβεστολιθικών βράχων σε υψόμετρα 1600-1950 μ.
Χλοώδες πολυετές φυτό, με ύψος έως 10 εκ. κατά την ανθοφορία. Φύλλα διπλωμένα και επαναλαμβανόμενα, με μακριούς μίσχους. 
Άνθη κίτρινα ή βιολετιά με κίτρινο κέντρο, που σε μερικές θέσεις συνυπάρχουν.
Άνθιση: Απρίλιος - Αύγουστος, ανάλογα με το υψόμετρο

Ετυμολογία:
Viola < viola, δάνειο από κάποια μεσογειακή γλώσσα - Ελληνικά: ίον (< ιώδες χρώμα, κλπ).
perinensis < Πιρίν, περιοχή της ΝΔ Βουλγαρία.
 

Campanula trachelium subsp. trachelium

Βέρμιο 11/07/2009

φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Campanula trachelium (L. 1753) subsp. trachelium είναι ευρασιατικό φυτό. Στην Ελλάδα φύεται στα Βουνά της Μακεδονίας και της Θράκης. Το υποείδος Campanula trachelium subsp. athoa [(Boiss. & Heldr.) Hayek 1930] έχει ευρύτερη εξάπλωση.
Βιότοπος: δάση και οι παρυφές τους, άκρες δρόμων σε υψόμετρα 1000-1900 μ.
Ριζωματώδες πολυετές φυτό με ύψος 30-60 εκ. Φύλλα μακρόστενα, ωοειδή, τα ανώτερα πιο στενά.
Άνθη σε συστάδες 2-4, στενά καμπανοειδή, μπλε-βιολετί.
Άνθιση καλοκαιρινή.

Ετυμολογία:
Campanula < campana (λατιν.) > campanula υποκοριστικό ==> από το σχήμα του άνθους.
trachelium < τράχηλος ==> αρχαίο όνομα ενός φυτού που το χρησιμοποιούσαν για την θεραπεία του πονόλαιμου.

 

Polygala crista-galli

Πάρνωνας 01/05/2010

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Το Polygala crista-galli (Chodat 1913) είναι ενδημικό της Πελοποννήσου σε Πάρνωνα και Ταΰγετος.
Βιότοπος: βραχώδεις πλαγιές, σχισμές βράχων, διάκενα με Juniperus drupacea, φαράγγια, σε ασβεστόλιθο και υψόμετρα 15-1150 μ.
Ανθίζει Απρίλιο - Μάιο.

Ετυμολογία:
Polygala < πολύ + γάλα ==> επειδή πιστεύεται ότι ως ζωοτροφή ευνοεί την παραγωγή γάλακτος.
crista-galli < cresta λοφίο + gallo κόκορας.

Veronica sartoriana

φωτογραφία από τον Ταΰγετο

Κώστας Πολυμενάκος

Η Veronica sartoriana (Boiss. & Heldr. 1856) είναι ενδημικό Στερεάς Ελλάδας, Ιονίου, Κρήτης, Ανατολικού και Βόρειου Αιγαίου, Πελοποννήσου.
Βιότοπος: βραχώδεις και πετρώδεις θέσεις σε ανοίγματα κωνοφόρων δασών, δασικές εκτάσεις και βοσκότοποι σε υψόμετρα (800-) 1200-2100 μ.
Ετήσιο φυτό, ύψους 5-15 εκ. Στέλεχος απλό ή συχνά διακλαδισμένο από την βάση. 
Άνθιση: Απρίλιος- Ιούνιος.

Ετυμολογία:
Veronica < από το όνομα Santa Veronica, επειδή είναι ένα μικρό λουλούδι που εμφανίζεται κοντά στην Μεγάλη Εβδομάδα.
sartoriana < αφιερωμένο στο Γερμανό βοτανικό και φαρμακοποιό του βασιλιά Όθωνα Σαρτόρι (Joseph Sartori 1809-1885).

 

Draba parnassica

Γκιώνα 30/05/2010

φωτογραφία Γιάννης Κοφινάς

Η Draba parnassica (Boiss. & Heldr. 1853) είναι ενδημική της Ρούμελης (Βαρδούσια, Γκιώνα, Παρνασσός, Ελικώνας) και της Εύβοιας.
Βιότοπος: σχισμές βράχων, γκρεμοί και χαλίκια σε πετρώδη λιβάδια στην αλπική ζώνη και σε υψόμετρα 1500-2000 μ.
Ανθίζει από τον Μάιο.

Ετυμολογία:
Draba < δράβη (φυτό που αναφέρει ο Διοσκουρίδης) == Ο De Theis γράφει ότι, σύμφωνα με τον Λινναίο, Δράβη σημαίνει ξινή, πικάντικη, με αναφορά στη γεύση των φύλλων.
parnassica < Παρνασσός.

 

Campanula aizoon

Γκιώνα 30/06/2013

φωτογραφία Γιάννης Κοφινάς

Η Campanula aizoon (Boiss. & Spruner 1844) είναι ενδημική της Γκιώνας και του Παρνασσού. 
Βιότοπος: σχισμές ασβεστολιθικών βράχων και γκρεμοί σε υψόμετρα 1.300-2.400 μ.
Άνθιση καλοκαιρινή.

Ετυμολογία:
Campanula < campana (λατιν.) > campanula υποκοριστικό.
aizoon < αεί (πάντοτε) + ζωή. 

Campanula columnaris

Βαρδούσια 24/07/2014

φωτογραφία Γιάννης Κοφινάς

Η Campanula columnaris (Contandr. & al. 1974) είναι ενδημική αποκλειστικά των Βαρδουσίων ορέων στην καρδιά της Ρούμελης.
Βιότοπος: ασβεστολιθικοί βράχοι και πετρώδεις θέσεις μεγάλων υψομέτρων.
Άνθιση καλοκαιρινή.

Ετυμολογία:
Campanula < campana (λατιν.) > campanula υποκοριστικό.
columnaris < columna κίων, στύλος, στήλη.

 

Campanula rupestris

Γκιώνα 20/04/2021

φωτογραφίες Γιάννης Κοφινάς

 
Η Campanula rupestris (Sm. 1806) είναι ενδημική της Ρούμελης (Ελικώνας, Καλλίδρομο, Οίτη, Γκιώνα, Παρνασσός).
Βιότοπος: ασβεστολιθικοί βράχοι, βραχώδη εδάφη.
Ποώδες πολυετές χνοώδες φυτό με πολυάριθμους έρποντες βλαστούς.
Φύλλα βάσης έμμισχα, ωοειδή.
Φύλλα βλαστού με βραχύ μίσχο, ωοειδή-σπατουλοειδή, οδοντωτά.
Στεφάνη ρόδινη-ιώδης, 15-10 χιλ., κωδωνοειδής.
Άνθιση ανοιξιάτικη.

Ετυμολογία:
Campanula < campana (λατιν.).
rupestris (rupester) < rupes βράχος.

Crocus robertianus

Λιδωρίκι 20/12/2012

φωτογραφία Γιάννης Κοφινάς

Ο Crocus robertianus (C.D. Brickell 1973) είναι ενδημικός Πίνδου και Στερεάς Ελλάδας. Ο G. R. Marr ανακάλυψε αυτόν τον κρόκο στην Πίνδο το 1967. 

Βιότοπος: διάκενα δασών βελανιδιάς, ελάτης, πλάτανου, σε σκιερές τοποθεσίες σε υψόμετρα 150 - 1100 μ.. Στα χαμηλά υψόμετρα προτιμά υγρές θέσεις.

Περιάνθιο με χρώματα λιλά, ρόδινο ή λευκό. Στίγματα στύλου κίτρινα έως πορτοκαλόχρωμα, διακλαδιζόμενα σε τρία πεπλατυσμένα τμήματα στο ανώτερο τμήμα. Ανθήρες κίτρινοι.

Άνθιση: μέσα Οκτωβρίου - Νοέμβριος.

Ετυμολογία:
Crocus < κρόκος < πιθανώς από την κρόκη (υφάδι) από τα γεννητικά όργανα (ανθήρες, κλπ) που έχουν παρόμοιο σχήμα με τα υφάδια
robertianus < αφιερωμένος στον Ρόμπερτ, γιό G. R. Marr.

Περιλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων & Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας (RDB 1995 & 2009) με το χαρακτηρισμό «Σχεδόν Απειλούμενο» (ΝΤ).

 

Stachys graeca

Πάρνηθα 31/05/2013

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Ο Stachys graeca (Boiss. & Heldr. 1853) είναι ενδημικό είδος Πελοποννήσου, Στερεάς Ελλάδας, Θεσσαλίας. Δ. Μακεδονίας, Ιονίου και Νότιας Πίνδου. 
Πολυετής, φρυγανώδης πόα με βλαστό τριχωτό, όρθιο και πολύκλαδο.
Ύψους 20-80 εκατοστών. Φύλλα ωοειδή, πριονωτά, πράσινα στην πάνω επιφάνεια και γκριζοπράσινα στην κάτω.
Βιότοπος: Πετρώδεις θέσεις, χέρσοι βοσκότοποι, ελαιώνες.
Άνθη: Στεφάνη ροζ με πυκνό λευκό τρίχωμα, το κάτω χείλος λευκό με ροζ κηλίδες. Άνθιση: Απρίλιος - Ιούνιος.

Ετυμολογία:
Stachys < στάχυς (από την διάταξη των ανθέων)
graeca < Graecia (το όνομα της Ελλάδας στα λατινικά).

 

Stachys swainsonii subsp. swainsonii

Παρνασσός 28/05/2010

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Ο Stachys swainsonii (Benth. 1834) subsp. swainsonii είναι ενδημικό φυτό της Ρούμελης σε Ελικώνα, Παρνασσό και όρη Λιδωρικιού.
Βιότοπος: σχισμές κατακόρυφων βράχων, βάσεις βράχων, ασβεστολιθικά πετρώδη εδάφη ήπιας κλίσης σε υψόμετρα έως 800 μ.
Ανθίζει από τα τέλη Μαΐου.
Ετυμολογία:
Stachys < στάχυς ==> από την διάταξη των ανθέων.
swainsonii < προς τιμήν του William Swainson (1789-1855), Βρετανού φυσιοδίφη και εξερευνητή.

 

Epipactis subclausa

φωτογραφία Σπύρος Τσιφτσής

Η Epipactis subclausa (Robatsch 1988) είναι ενδημική ορχιδέα της Ελλάδας με εξάπλωση σε Κεντρική και Βόρεια Ελλάδα. Περιγράφηκε από τον Όλυμπο.
Βιότοπος: υπόροφος δασών ελάτης ή οξιάς, σε σκιερά εδάφη.
Πολυετής πόα με βραχύ ρίζωμα, από όπου εκφύονται ένας έως λίγοι βλαστοί.
Άνθιση: μέσα Ιουλίου έως τέλος Αυγούστου.

Ετυμολογία:
Epipactis < επιπακτίς, όνομα φυτού που αναφέρει ο Διοσκουρίδης: «επιπακτίς, οἱ δε ελλεβορίνην, θαμνίσκος μικρός, φυλλάρια ελάχιστα έχων».
subclausa < sub υπό, σχεδόν + clausa κλειστή ==> από την μορφή των ανθέων.

Περιλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων & Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας (RDB 2009), με τον χαρακτηρισμό «Σχεδόν Απειλούμενο» (NT).

Epipactis heraclea

Οίτη 26/07/2008

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Epipactis heraclea (P. Delforge & Kreutz 2003) είναι ενδημική ορχιδέα, που περιγράφηκε από την Οίτη. Αργότερα βρέθηκε σε Γκιώνα, Βαρδούσια, Γραμμένη Οξιά και Χελμό.

Έχει μορφολογικές ομοιότητες με την ποικιλόμορφη Epipactis helleborine subsp. helleborine αλλά μοριακές αναλύσεις έδειξαν ότι απέχει γενετικά.

Ετυμολογία:
Epipactis < επιπακτίς, όνομα φυτού που αναφέρει ο Διοσκουρίδης.
heraclea < Ηρακλής ==> επειδή ο μυθολογικός ήρωας πέθανε στην Οίτη.

 

Impatiens noli-tangere

Πίνοβο 23/08/2015

φωτογραφία Ζήσης Αντωνόπουλος

Το Impatiens noli-tangere (L. 1753) είναι φυτό με μεγάλη εξάπλωση στην Κεντρική και Βόρεια Ευρώπη. 

Στην Ελλάδα, που είναι το νοτιότερο τμήμα της εξάπλωσής του, φύεται στην Μακεδονία, την Θράκη και την Ήπειρο (Γράμμος, που είναι το φυσικό σύνορο με την Μακεδονία).

Βιότοπος: υγρές θέσεις σε δάση, λιβάδια, πλατάνια, πηγές.

Μονοετές ή πολυετές φυτό, ύψους 30-90 εκ.

Φύλλα λογχοειδή ή ωοειδή, οξύληκτα με αραιά οδοντωτό περιθώριο. 

Άνθη κίτρινα με κόκκινα στίγματα. 

Ανθίζει Ιούλιο - Σεπτέμβριο.

Ετυμολογία
Impatiens = ανυπόμονος ==> αναφορά στην εκρηκτική απελευθέρωση των σπόρων όταν αγγίζεται η ώριμη κάψουλα.
noli-tangere < nolo δεν θέλω, αρνούμαι + tango αγγίζω ==> αναφορά στους καρπούς, που όταν αγγιχτούν ανοίγουν ξαφνικά.

Inula ensifolia

Όρβηλος 07/07/2017

φωτογραφία Ζήσης Αντωνόπουλος

Η Inula ensifolia (L. 1753) είναι είδος με εξάπλωση σε Βόρεια Ιταλία, Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη, Ανατολία και Καύκασο. 

Στην Ελλάδα φύεται στην Μακεδονία (Κρυσταλλοπηγή, Βούρινος, Όλυμπος, Παγγαίο, Μενοίκιο, Όρβηλος, Φαλακρό, Ροδόπη).

Βιότοπος: βραχώδη υποαλπικά λιβάδια, διάκενα κωνοφόρων δασών σε υψόμετρα 1100-1800 μ.

Ριζωματώδες φυτό με πυκνό φύλλωμα και στελέχη όρθια, απλά 15-35 εκ.

Άνθιση: Ιούνιος - Σεπτέμβριος.

Ετυμολογία:
Inula < ινέω, αδειάζω, καθαρίζω ==> αναφέρει το φυτό ο Πλίνιος για τις θεραπευτικές του ιδιότητες.
ensifolia < ensis ξίφος, σπαθί + folium φύλλο.

 

Hieracium sparsum

Τζένα 15/07/2017

φωτογραφία Θανάσης Παπανικολάου

Το Hieracium sparsum (Friv. 18360 εξαπλώνεται σε Βαλκάνια και Ανατολία. 

Είναι εξαιρετικά πολύμορφο φυτό με πολλά υποείδη να έχουν περιγραφεί, αν και οι διαφορές τους είναι δυσδιάκριτες. 

Στην Ελλάδα αναφέρονται 9 υποείδη, όλα από την Μακεδονία (Βαρνούς, Βόρας, Μπέλες, Βροντούς, Ελατιά, Όρβηλος, Τζένα).

Βιότοπος: διάκενα κωνοφόρων δασών και θαμνώνων, χλοώδεις πλαγιές, αλπικά και υποαλπικά λιβάδια σε υψόμετρα 1500-1800 μ.

Στέλεχος 20-55 εκ. με τα βασικά φύλλα να σχηματίζουν ρόδακα.

Άνθιση: Ιούλιος - Σεπτέμβριος.

Ετυμολογία:
Hieracium < ιεράκιον (φυτό που αναφέρει ο Διοσκουρίδης).
sparsa < spargo spargere διασπείρω διασκορπώ = διάσπαρτο.

Allium pilosum

 υδατογραφία του Bauer από την Flora Graeca

Το Allium pilosum (Sm. 1819) είναι σπάνιο ενδημικό των Κυκλάδων.

Το συνέλεξε για πρώτη φορά ο Sibthorp στην Κίμωλο και υδατογραφία του περιλαμβάνεται στην περίφημη Flora Gaeca του Άγγλου βοτανικού. Αναφέρεται επίσης από την Αστυπάλαια (πολλές θέσεις) και τη νησίδα της Ζαφορά, την Μήλο, τη Νάξο και τα Ψαρά.

Βιότοπος: βραχώδεις θέσεις με φρύγανα, ασβεστολιθικοί βράχοι σε υψόμετρα 0-400 μ.

Γεώφυτο. Φύλλα με μακριές τρίχες.

Άνθιση: Μάιος - αρχές Ιουνίου

Ετυμολογία:
Allium < allium (λατιν. Πλίνιος) < άγλις, -ίθος, η κεφαλή ή σκελίδα σκόρδου (σύμφωνα με τον Ottorino Pianigiani, 1845-1926, Ιταλό δικαστή, πολιτικό και γλωσσολόγο).
pilosum < pilus, τρίχα = τριχωτό.

Campanula aizoon

Παρνασσός 04/07/2011

φωτογραφία Γιάννης Κοφινάς

Η Campanula aizoon (Boiss. & Spruner 1844) είναι ενδημική της Γκιώνας και του Παρνασσού. 
Φύεται σε σχισμές ασβεστολιθικών βράχων και γκρεμούς, σε υψόμετρα 1.300-2.400 μ.
Ανθίζει το καλοκαίρι
Ετυμολογία:
Campanula < campana (λατιν.) > campanula υποκοριστικό.
aizoon < αεί (πάντοτε) + ζωή.

Γκιώνα 30/06/2013

φωτογραφία Γιάννης Κοφινάς

 

Centaurea athoa subsp. chelmea

Ντουρντουβάνα 02/07/2017

φωτογραφίες Θανάσης Παπανικολάου

Η Centaurea athoa subsp. chelmea (Kit Tan, Zarkos, V. Christodoulou & G. Vold 2015) είναι ενδημική του Χελμού και της Ντουρντουβάνας στην Βόρεια Πελοπόννησο.
Βιότοπος: πετρώδεις και χαλικώδεις θέσεις, σε υψόμετρα 1750-1900 μ.
Διαφέρει από τα υποείδη athoa και parnonia στα φύλλα της βάσης, με 6-11 ζεύγη στενών φυλλαρίων.
Άνθιση καλοκαιρινή
Ετυμολογία:
Centaurea < Centaurus < Κένταυρος (ο Κένταυρος Χείρων ήταν γιατρός και δάσκαλος του Ασκληπιού).
athoa < Άθως.
chelmea < Χελμός.

 

Allium orestis

Πάρνωνας 14/08/2012

φωτογραφία Γιάννης Κοφινάς

Το Allium orestis (Kalpoutzakis & al. 2012) είναι ενδημικό της Νότιας Πελοποννήσου, στον Πάρνωνα και τον Ταΰγετο. Μετά την επιστημονική περιγραφή του βρέθηκε και στην Εύβοια.
Βιότοπος: δάση καστανιάς ή μικτά δάση καστανιάς με άλλα δασικά είδη, ανοίγματα δάσους, μονοπάτια, σε υψόμετρα 800-1250 μ.
Πολυετές βολβώδες είδος. 
Φύλλα 3-5, λεία. Βλαστός, ύψους 25-75 εκ., όρθιο ή ανορθωμένο, λείος.
Ταξιανθία χαλαρή, ημισφαιρική, με 10-100 άνθη.
Άνθη κωδωνοειδή, κιτρινονοπράσινα με καστανές αποχρώσεις.
Ανθίζει από τις αρχές Αυγούστου μέχρι τις αρχές Σεπτεμβρίου.
Ετυμολογία:
Allium < allium (λατιν. Πλίνιος) < άγλις, -ίθος, η κεφαλή ή σκελίδα σκόρδου (σύμφωνα με τον Ottorino Pianigiani, 1845-1926, Ιταλό γλωσσολόγο.
orestis < αφιερωμένο στον πρωτοετή φοιτητή Ορέστη Μυλωνάκη (Βιολογία Αθήνας) που σκοτώθηκε ως εθελοντής ερευνώντας στη Σαμαριά.

 

Biarum ditschianum

Καστελόριζο 27/03/2016

φωτογραφία Ζήσης Αντωνόπουλος

Το Biarum ditschianum (Bogner & P.C. Boyce 1989) είναι ένα πολύ σπάνιο κονδυλώδες φυτό.
Στην Ελλάδα ευδοκιμεί μόνο στο Καστελόριζο. Φύεται επίσης στις απέναντι ακτές της Λυκίας στην Μικρά Ασία, από όπου και περιγράφηκε.
Φυτρώνει σε σχισμές και μικρές τρύπες βράχων με λίγο χώμα, γεγονός που το προστατεύει από τα κατσίκια που τρώνε τα φύλλα του, γιατί ο κόνδυλος με τα βασικά φύλλα παραμένει άθικτος.
Πιθανολογείται ότι επικονιάζεται από μυρμήγκια.
Ανθίζει την άνοιξη.
Ετυμολογία:
Biarum < bis δις + Arum άρον (Διοσκουρίδης).
ditschianum < αφιερωμένο στον Γερμανό βοτανικό Friedrich Ditsch που το ανακάλυψε το 1987 στην Λυκία.

Καστελόριζο 12/04/2018

φωτογραφία Βαγγέλης Παπιομύτογλου

Alkanna sartoriana

Αργολίδα 01/04/2011

φωτογραφία Γιάννης Κοφινάς

Η Alkanna sartoriana (Boiss. & Heldr. 1856) είναι ενδημικό φυτό, γνωστό από λίγες θέσεις στην Αργολίδα
Πολυετές είδος με αρκετά έρποντα ή ανορθωμένα στελέχη έως 80 εκατ.
Τα φύλλα της βάσης σχηματίζουν επιμήκη ρόδακα.
Ταξιανθία με 10-45 άνθη.
Ανθίζει από τις αρχές Απριλίου μέχρι τα μέσα Μαΐου.
Ετυμολογία:
Alkanna < από αραβική al-kanne, η ρίζα του χρησιμοποιείται από Άραβες φαρμακοποιούς για την χρωστική al-henna // από την ισπανική alcana henna (θάμνος) // από την μεσαιωνική λατινική αλχανά // από την αραβική al-ḥinnā, η χέννα
sartoriana < αφιερωμένο στο Γερμανό βοτανικό και φαρμακοποιό του Όθωνα Σαρτόρι (Joseph Sartori 1809-1885) ερευνητή της ελληνικής χλωρίδας
Περιλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων & Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας (RDB 2009) με τον χαρακτηρισμό Κινδυνεύον (ΕΝ).

 

Aethionema retsina

Σκύρος 17/03/2018

φωτογραφία Θανάσης Παπανικολάου

Το Aethionema retsina (Phitos & Snogerup 1973) είναι τοπικό ενδημικό της Σκύρου (όρος Κόχυλας) και του γειτονικού νησιού Σκυροπούλα.
Βιότοπος: αποκλειστικά σε κατακόρυφες ασβεστολιθικές βραχώδεις επιφάνειες, σχισμές και εσοχές βράχων με ελάχιστο ή καθόλου χώμα, σε υψόμετρα 10-420 μ.
Πολυετές φυτό με βάση ισχυρώς ξυλώδη και προσκεφαλοειδή μορφή. Φύλλα ημισαρκώδη, κατώτερα σπατουλοειδή, ανώτερα αντωοειδή, όλα αντίθετα.
Ανθοφόροι βλαστοί πολυάριθμοι, ποώδεις, μέχρι 10 εκ., πυκνά φυλλοφόροι. Ταξιανθία απλός βότρυς με 20-50 άνθη. Πέταλα συνήθως άνισα, λευκά με βάση πορφυρή. Άνθιση: Μάρτιος - Απρίλιος.
Ετυμολογία:
Aethionema < αήθης (ασυνήθιστος στα αρχαία ελληνικά + νήμα ==> για τους στήμονες που ενώνονται στο κάτω μέρος με ένα φτερωτό ή οδοντωτό νήμα.
retsina < ρετσίνα ==> επειδή οι βοτανικοί που το περιέγραψαν χρησιμοποίησαν για τα δείγματα από το βουνό ένα μπουκάλι ρετσίνας.
Περιλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων & Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας (RDB 2009) με τον χαρακτηρισμό Κρισίμως Κινδυνεύον (CR).

 

Alyssum fragillimum

Λευκά Όρη 11/06/2011

φωτογραφία Βαγγέλης Παπιομύτογλου

Το Alyssum fragillimum [(Bald.) Rech.f 1943] είναι τοπικό ενδημικό των Λευκών Ορέων στην Δυτική Κρήτη. Περιγράφηκε από την Ασπροβούνα.
Βιότοπος: βραχώδεις ασβεστολιθικές πλαγιές και κορυφογραμμές, σχισμές βράχων, σάρες, πετρώδεις και χαλικώδεις θέσεις.
Νανώδης, πολυετής πόα που σχηματίζει τάπητες.
Τα φύλλα εμφανίζονται στην κορυφή και την βάση των βλαστών κι έχουν βραχύ, πυκνό, λευκό αστεροειδές τρίχωμα.
Πέταλα κίτρινα, σπατουλοειδή.
Ανθίζει Μάιο - Ιούλιο.
Alyssum < α (στερητικό) + λύσσα (θυμός) ==> που θεραπεύει την λύσσα (συμπτώματα είναι ο θυμός, η μανία, η υδροφοβία).
fragillimum < fragilis εύθραυστος.
Περιλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων & Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας (2009) με τον χαρακτηρισμό Τρωτό (VU).
 

Dianthus haematocalyx subsp. phitosianus

φωτογραφία από τα Γεράνεια 

Δαυίδ Κουτσογιαννόπουλος

Ο Dianthus haematocalyx (Boiss. & Heldr.) subsp. phitosianus Constantinidis 1999 είναι στενοενδημικός των Γερανείων και των λόφων πάνω από την Αλυκή Βοιωτίας, από όπου και περιγράφηκε από τον Θεοφάνη Κωνσταντινίδη.
Πολυετής πόα με αραιά στελέχη. Άνθη μονήρη ή 2-5 σε χαλαρή διάταξη. Οι πληθυσμοί του παρουσιάζουν το φαινόμενο του διμορφισμού. Στην Αλυκή σε όλα τα φυτά τα άνθη έχουν ρόδινο χρώμα με σκούρες νευρώσεις. Στα Γεράνεια τα πέταλα έχουν λεμονοκίτρινο χρώμα.
Ανθίζει από τον Μάιο σε σερπεντινικά πετρώματα.
Ετυμολογία:
Dianthus < Δίας + άνθος < Διόσανθος (Θεόφραστος)
haematocalyx < αίμα +κάλυξ.
phitosianus < αφιερωμένος στον καθηγητή βοτανικής Δημήτριο Φοίτο.
Περιλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων & Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας (RDB 2009), με τον χαρακτηρισμό «Τρωτό» (VU). 

Silene holzmannii

Κέα 06/05/2015

φωτογραφία Ρένα Καρακατσάνη

Η Silene holzmannii (Boiss 1888) είναι ενδημικό είδος εξειδικευμένο στην διαβίωση σε μικρά νησιά. Ανακαλύφθηκε το 1877 στη νησίδα Αρπηδόνη του Σαρωνικού από τους Χελδράιχ και Χόλτζμαν. Το φυτό είναι γνωστό από σημαντικό αριθμό βραχονησίδων στον Αργοσαρωνικό κόλπο, τις Κυκλάδες, τα Δωδεκάνησα, το νησιωτικό συγκρότημα της Καρπάθου, την Ανατολική Κρήτη. Πρόσφατα βρέθηκε στην Κέα και σε ακτές του Σαρωνικού (Φάληρο, Βάρη).
Ποώδες ετήσιο φυτό με βλαστούς όρθιους, ύψους 15-60 εκ. 
Άνθη ρόδινα και κάψες ωοειδείς, σκληρές, που παραμένουν κλειστές πάνω στο βλαστό για αρκετούς μήνες και διασπείρονται με το θαλασσινό νερό.

Περιλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων & Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας (RDB 2009), με τον χαρακτηρισμό «Κινδυνεύον» (ΕΝ).
Ετυμολογία:
Silene < Silenus (λατιν.) < Σειληνός = Σιληνή.
holzmannii  < αφιερωμένη στον Γερμανό βοτανικό Timoleon Holzmann που ερεύνησε στην Ελλάδα

Silene pentelica

Δίρφυς - Εύβοια 28/04/2013

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Silene pentelica (Boiss. 1849) είναι ενδημική σε Στερεά Ελλάδα, Εύβοια, Κυκλάδες (Άνδρος, Κύθνος) και Ανατολικό Αιγαίο (Ικαρία).
Βιότοπος: πετρώδεις και αμμώδεις θέσεις, σε υψόμετρα μέχρι 1000 μέτρα.
Άνθη: ρόδινα με πέντε στρογγυλά πέταλα.
Άνθιση: από τα τέλη Μαρτίου.
Ετυμολογία:
Silene < Silenus (λατιν.) < Σειληνός.
pentelica < Πεντελικόν, Πεντέλη ==> επειδή περιγράφηκε με υλικό από την Πεντέλη.

 

Cymbalaria acutiloba subsp. paradoxa

Καστελόριζο 26/03/2016

φωτογραφία Δαυίδ Κουτσογιαννόπουλος

Η Cymbalaria acutiloba subsp. paradoxa [(Greuter) Carcinero & al.] είναι ενδημικό φυτό του Καστελόριζου.
Συνώνυμο: Cymbalaria microcalyx subsp. paradoxa (Greuter)
Άνθη μονήρη, ζυγόμορφα. Στεφάνη λευκή έως ιώδης. Άνω χείλος δίλοβο με ιώδεις νευρώσεις και δύο κίτρινες κηλίδες. 
Ανθίζει την άνοιξη.
Ετυμολογία:
Cymbalaria < από την ελληνική λέξη «κύμβαλον», λόγω τους σχήματος των φύλλων.
acutiloba < acutus μυτερός, οξύς + lobus λοβός.
paradoxa < παράδοξη ==> για τη δυσκολία μιας σωστής ταξινόμησης λόγω της ύπαρξης αντιφατικών χαρακτήρων

 

Crocus novicii

Δούσκο (Νεμέρτσικα) 18/05/2019

φωτογραφίες Ζήσης Αντωνόπουλος

Ο Crocus novicii (V.Randjel. & Miljković, 2016) είναι ενδημικός της Νότιας Αλβανίας (από όπου περιγράφηκε) και της Ελλάδας (Ήπειρος). Στην Ελλάδα εντοπίστηκε τον Μάιο του 2019 από τους Ζήση Αντωνόπουλο, Χρήστο Δημάδη και Σπύρο Τσιφτσή στο συνοριακό όρος Δούσκο (Νεμέρτσικα) της Πωγωνιανής Ηπείρου, πάνω από το χωριό Κεφαλόβρυσο.
Είναι ορεινός κρόκος μεγάλων υψομέτρων. Έχει χρώμα λευκό με απόχρωση λιλά στην βάση του περιγονίου.
Η μοριακή ανάλυση έδειξε ότι έχει στενή σχέση με τον βαλκανικό και ευρείας εξάπλωσης Crocus veluchensis και ίσως να αποτελεί μία ιδιαίτερα μορφή του. Οι Σέρβοι βοτανικοί που τον περιέγραψαν υποστηρίζουν ότι διαφέρει από τον C. veluchensis στον αριθμό των φύλλων (πάνω από 3).
Ετυμολογία:
Crocus < κρόκος < πιθανώς από την κρόκη (υφάδι) ==> από τα γεννητικά όργανα (ανθήρες, κλπ) που έχουν παρόμοιο σχήμα με τα υφάδια.
novicii < αφιερωμένος στον Σέρβο βοτανικό Novica Ranđelović, για να τιμηθεί το έργο του για το γένος Crocus στη Βαλκανική Χερσόνησο.

 

Fritillaria obliqua subsp. tuntasia

Κύθνος 14/04/2019

φωτογραφία Δαυίδ Κουτσογιαννόπουλος

H Fritillaria obliqua subsp. tuntasia [(Halácsy, 1904) Kamari, 1991] είναι ενδημικό φυτό των Κυκλάδων και κυρίως της Κύθνου. Άτομα έχουν βρεθεί επίσης σε Γυάρο, Σέριφο και Φολέγανδρο.

Περιγράφηκε το 1904 με το όνομα Fritillaria tuntasia. Το 1991 η Καμάρη την υποβάθμισε σε υποείδος της Fritillaria obliqua που φύεται στην Αττική και την Εύβοια.  Διαφέρει από το τυπικό υποείδος Fritillaria obliqua subsp. obliqua από τα περισσότερα φύλλα της (έως 30), που είναι στενά και συνήθως στριμμένα.

Ανθίζει από το τέλος Φεβρουαρίου.

Ετυμολογία:

Fritillaria < fritíllus κύπελλο με το οποίο έριχναν τα ζάρια οι Ρωμαίοι ==> από το σχήμα του άνθους.

obliqua = πλάγια, λοξή ==> για την πλάγια θέση των ανθέων στον βλαστό.

tuntasia < αφιερωμένη στο Έλληνα βοτανικό Βασίλειο Τούντα που ερεύνησε στις Δυτικές Κυκλάδες, Αττική και Εύβοια.

Περιλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων & Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας (RDB 2009) με τον χαρακτηρισμό Τρωτό (VU).

Linum leucanthum

Υμηττός 19/04/2008

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Το Linum leucanthum (Boiss. & Spruner, 1843) είναι ενδημικό της Στερεάς Ελλάδας και της Εύβοιας.
Βιότοπος: Πετρώδεις θέσεις και ανοίγματα δασών, σε μεσαία υψόμετρα.
Πολυετής νανώδης πόα με ξυλώδη διακλαδισμένο βλαστό και ύψος έως 15 εκατοστά.
Φύλλα με πολύ μικρές άκαμπτες τρίχες.
Άνθη: λευκά με σκούρες νευρώσεις, που σχηματίσουν αραιό βότρυ.
Άνθιση: Μάρτιος - Μάιος.
Ετυμολογία
Linum < λίνον (λινάρι).
leucanthum < λευκός + άνθος = λευκανθές.

 

Soldanella chrysosticta subsp. pelia

Πήλιο 09/04/2018

φωτογραφία Γιάννη Κοφινάς

Η Soldanella chrysosticta subsp. pelia [(Raus) Raus, 1987] είναι ενδημικό φυτό του Πηλίου με δύο γνωστούς υποπληθυσμούς.
Βιότοπος: οικότοποι γλυκού νερού, υγρές θέσεις σε υψόμετρα 1100 - 1200 μ.

Ανθίζει την άνοιξη.
Περιλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων και Απειλούμενων φυτών της Ελλάδας (RDB 1995) με τον χαρακτηρισμό «Τρωτό».
Ετυμολογία:
Soldanella < υποκοριστικό του ιταλικού soldo (μικρό νόμισμα) < solidus (ρωμαϊκό νόμισμα) ==> αναφορά στο στρογγυλό σχήμα των βασικών φύλλων.
chrysosticta < χρυσός + στικτή.
pelia < Πήλιο. 

Πήλιο 02/05/2017

φωτογραφία Δαυΐδ Κουτσογιαννόπουλος

Anthemis rigida subsp. amorgina

Αμοργός 17/04/2021

φωτογραφία Μανώλης Σιμιδαλάς

Η Anthemis rigida subsp. amorgina (Biel & Kit Tan, subsp. nov. 2021) είναι ένα νέο ενδημικό υποείδος από τις Κυκλάδες της πολύμορφης  Anthemis rigida. 
Θεωρείται ενδημικό της Αμοργού και εντοπίζεται στο νότιο τμήμα του νησιού και ανατολικότερα σε υψόμετρα 260-780 μ. και σε ασβεστολιθικά εδάφη
Ανθίζει Μάρτιο - Μάιο.
Ετυμολογία:
Anthemis  < ανθεμίς (< άνθεμον), όνομα που χρησιμοποιεί ο Διοσκουρίδης για το χαμομήλι.
rigida < rigeo άκαμπτο, σκληρό = άκαμπτη.
amorgina < Amorgos Αμοργός.
Πηγή:
PHYTOLOGIA BALCANICA 27(1): 127 – 150, Sofia, 2021

 

Anthemis samariensis

Σαμαριά 29/05/2020

φωτογραφία Βαγγέλης Παπιομύτογλου

Η Anthemis samariensis (Turland 2008) είναι ενδημικό φυτό της Δυτικής Κρήτης σε μια μικρή περιοχή των Λευκών Ορέων.
Βιότοπος: Ρωγμές σε κατακόρυφους ασβεστολιθικούς κρημνούς.
Πολυετής πόα, με πυκνό τρίχωμα.
Βλαστοί διακλαδισμένου, ελαφρώς ξυλώδεις στην βάση.
Ανθοφόροι βλαστοί κατακείμενοι έως όρθιοι μέχρι 25 εκ.
Ανθίζει από τον Ιούνιο έως τις αρχές Ιουλίου.
Ετυμολογία:
Anthemis < ανθεμίς (< άνθεμον), όνομα που χρησιμοποιεί ο Διοσκουρίδης για το χαμομήλι = Ανθεμίς.
samariensis < Σαμαριά (από όπου περιγράφηκε).
Περιλαμβάνεται Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων & Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας (2009) με τον χαρακτηρισμό Τρωτό (VU).

 

Achillea occulta

Κουλοχέρα 14/05/2011

φωτογραφία Γιάννης Κοφινάς

Η Achillea occulta (Constandinids & Kalpoutzakis 2005) τοπικό ενδημικό φυτό της Νοτιοανατολικής Λακωνίας, γνωστό από τα όρη Κουλοχέρα και Κουμπόριζα, που αποτελούν νότιες προεκτάσεις του Πάρνωνα.
Βιότοπος: βραχώδεις πλαγιές και κρημνοί σε σκιερές ή ημισκιερές θέσεις.
Φύλλα αραιώς τριχωτά έως σχεδόν λεία, πτεροσχιδή.
Πολυετές είδος, που σχηματίζει συστάδες.
Ανθοφόρα στελέχη χωρίς διακλαδώσεις με αραιό τρίχωμα.
Άνθιση: Μάιος - Ιούνιος.
Achillea < αφιερωμένο στον μυθικό Αχιλλέα, που υποτίθεται ότι είχε χρησιμοποιήσει φυτά του γένους για να θεραπεύσει πληγές μετά τις μάχες.
occulta (λατιν.) = κρυμμένο, αζήτητο, που διέφυγε από την αναζήτηση.
Περιλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων & Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας (2009) με τον χαρακτηρισμό Τρωτό (VU).

 

Senecio eubaeus

Ξηροβούνι 27/06/2021

φωτογραφία Θανάσης Παπανικολάου

To Senecio eubaeus (Boiss. & Heldr. 1856) είναι ενδημικό της Εύβοιας στα όρη Δίρφυς, Ξηροβούνι και Κανδήλι. Συλλέχθηκε πρώτη φορά του 1848 από τον Heldreich και περιγράφηκε επιστημονικά το 1856.
Βιότοπος: πετρώδεις και βραχώδεις περιοχές, λιθώνες σε υψόμετρα 1100-1400 μ.
Ποώδες, πολυετές φυτό. Βλαστοί 1 και σπάνια 2, 20-60 εκ., κατακόρυφοι, διακλαδισμένοι μόνο στην ταξιανθία, αραχνοειδώς τριχωτοί.
Κεφάλια καμπανουλοειδή, πυκνά αραχνοειδώς τριχωτά. Άνθη γλωσσοειδή, κίτρινα.
Άνθιση τέλη Ιουνίου - μέσα Αυγούστου.
Ετυμολογία:
Senecio < sénex γέρος ==> αναφορά στον σφαιρικό και λευκό πάππο του φυτού - το όνομα αναφέρεται από τον Πλίνιο = Σενέκιο.
eubaeus < Εύβοια.

 

Convolvulus coelesyriacus

Καστελόριζο 27/03/2016

φωτογραφία Ζήσης Αντωνόπουλος

O Convolvulus coelesyriacus (Boiss., 1849) είναι φυτό της Ανατολικής Μεσογείου (Νότια Ανατολία, Κύπρος, Λίβανος, Παλαιστίνη). Στην Ελλάδα φύεται μόνο στο Καστελόριζο.
Βιότοπος: βραχώδεις πλαγιές με φρύγανα και θάμνους.
Άνθιση: τέλη Μαρίου - Απρίλιος.
Ετυμολογία:
Convolvulus < convólvo (λατιν.) διαπλέκω ==>  για τα συχνά διαπλεκόμενα στελέχη πολλών ειδών αυτού του γένους
coelesyriacus < coélum ουρανός + syriacus συριακός.

 

Epipactis olympica

Όλυμπος 10/07/2009

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Epipactis olympica (Robatsch 1990) είναι ενδημική ορχιδέα του Ολύμπου, που απαντά σε λίγες θέσεις.

Βιότοπος: δάση οξιάς και κωνοφόρων σε σκιερές θέσεις και βαθιά υγρά εδάφη.

Φύλλα ωοειδή λογχοειδή. Ταξιανθία πυκνή με άνθη κρεμάμενα.

Ανθίζει τον Ιούλιο.

Ετυμολογία:

Epipactis < Επιπακτίς, όνομα φυτού που αναφέρει ο Διοσκουρίδης: «επιπακτίς, οἱ δε ελλεβορίνην, θαμνίσκος μικρός, φυλλάρια ελάχιστα έχων».

olympica < Όλυμπος.