Οι φίλοι του μπλοκ

Παρασκευή 10 Ιουλίου 2015

Viola canina

Βόρας 04-06-2010
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Viola canina (L. 1753) έχει ευρεία εξάπλωση σε όλη την Ευρώπη που φτάνει έως την ΝΔ Ασία. Στην Ελλάδα φύεται στην Ανατολική Μακεδονία και την Θράκη.
Βιότοπος: λιβάδια, όχθες μόνιμων ή εποχιακών ρεμάτων από τα 500 μ. και πάνω.
Πολυετές είδος ύψους 5-15 εκ.
Άνθη κυανά.
Άνθιση από τον Απρίλιο.

Ετυμολογία:
Viola < viola, δάνειο από κάποια μεσογειακή γλώσσα - ελληνικά: ίον (< ιώδες χρώμα, κλπ)
canina < cánis σκύλος ==> κοινή όπως σκύλος.

Πέμπτη 25 Ιουνίου 2015

Serapias cordigera

Μονεμβασιά 06-04-2013
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Serapias cordigera (L. 1763) subsp. cordigera είναι μεσογειακή ορχιδέα που εξαπλώνεται από την Ανατολία μέχρι την Πορτογαλία. Περιγράφηκε το 1763 από το Κάδιξ της Ισπανίας.
Στην Κρήτη φύεται η ενδημική Serapias cordigera subsp. cretica (B. & H. Baumann 1999)
Οι σεράπιες δεν έχουν τα εντυπωσιακά χρώματα και σχήματα των άλλων ορχιδεών καθώς όλες, λίγο πολύ, έχουν το ίδιο καφεβιολετί χρώμα και σχήμα, με αποτέλεσμα πολλές φορές η ταυτοποίησή τους να είναι δύσκολη.
Η S. cordigera είναι η πιο σπάνια από τ΄ αδέλφια της και έχει μεγάλο, ροδοκόκκινο, καρδιοειδές χείλος που την ξεχωρίζει. 

Ετυμολογία:
Serapias < Σεραπιάς, ορχιδέα που ονοματίζει ο Διοσκουρίδης < Σέραπις (και Σάραπις) ελληνοαιγυπτιακός θεός της Ελληνιστικής Εποχής.
cordigera < cor, córdis καρδιά + gero φέρω ==> από το σχήμα του χείλους που μοιάζει με το σχήμα της καρδιάς.

Κυριακή 21 Ιουνίου 2015

Campanula heterophylla

Σίκινος 05/07/2014
φωτογραφία Γιάννης Γαβαλάς

Η Campanula heterophylla (L. 1753) είναι ενδημική των Νότιων Κυκλάδων, με κέντρο την Αμοργό. Από τα άλλα κυκλαδονήσια αναφέρεται από την Φολέγανδρο (και τη νησίδα Καρδιώτισσα) και από την Σίκινο (και τη νησίδα Καλόγερος).
Το φυτό περιέγραψε το 1700 (Relation d’un Voyage du Levant) από την Κέρο ο Γάλλος βοτανικός Πιτόν ντε Τουρνεφόρ με την μακρόσυρτη ονομασία «Καμπανούλα η πετραία, μετά κατωτέρων φύλλων Λευκανθούς και των λοιπών Νουμμουλαρίας» (Campanula saxatilis, foliis inferioribus Bellidis, caeteris Nummulariae).
Από τα δείγματα του Τουρνεφόρ ο Λινναίος (Linnaeus) το 1753 περιέγραψε το φυτό με το σημερινό επιστημονικό του όνομα Campanula heterophylla.
Από την Κέρο συνέλεξε επίσης αυτή την καμπανούλα ο Άγγλος βοτανικός Τζον Σίμπθορπ (Sibthorp) και μια υδατογραφία της περιλαμβάνεται στο περιώνυμο έργο του Flora Graeca.
H Campanula heterophylla είναι πολυετές ποώδες φυτό, που φύεται σε σχισμές ασβεστολιθικών βράχων.
Έχει λεπτούς βλαστούς και πολλά στρογγυλά και σχεδόν άμισχα φύλλα, που του δίνουν μια συμπαγή μορφή.
Αραιανθής με άνθη σε χρώμα λιλά-μοβ.
Ανθίζει το καλοκαίρι, Ιούνιο - Αύγουστο, σε υψόμετρα (50-) 200-700 μέτρα.
Ετυμολογία:
Campanula < campana (λατιν.) < campanula υποκοριστικό ==> από την μορφή του άνθους.
heterophylla < έτερος + φύλλο ==> αναφέρεται σε ακανόνιστα φύλλα ή  ελάσματα = ετερόφυλλη.



Η εξάπλωση του φυτού. Με κόκκινο η θέση της Σικίνου,



Σάββατο 20 Ιουνίου 2015

Geum rhodopeum

Ροδόπη 05-06-2015
φωτογραφία Δαυίδ Κουτσογιαννόπουλος

Το Geum rhodopeum (Stoj. & Stef. 1923) είναι βαλκανικό φυτό με εξάπλωση στην ΒΔ Ελλάδα.
Βιότοπος: οικότοποι γλυκού νερού, υγρές θέσεις στην ορεινή ζώνη.
Πολυετές φυτό ύψους έως 35 εκ. Βασικά φύλλα βελούδινα που σχηματίζουν ρόδακα.
Άνθιση καλοκαιρινή.

Ετυμολογία:
Geum < γεύμα ==> επειδή θεωρείται νόστιμη τροφή) // [2] από το λατινικό gaeum, ένα φυτό με αρωματικές ρίζες, άγνωστης προέλευσης.
rhodopeum < Ροδόπη.

Η εξάπλωση του είδους


Παρασκευή 19 Ιουνίου 2015

Equisetum palustre

Βαρδούσια 30-05-2010
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Το Equisetum palustre, L. 1753, είναι ευρασιατικό φυτό, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα, εκτός των νησιών.
Βιότοπος: ρέματα, πηγές, έλη, εποχιακά ορεινά λιμνία σε υψόμετρα 0-1900 μ.
Γεώφυτο με γόνιμους βλαστούς 15-40 εκ., οι οποίοι αρχικά είναι καφέ και αργότερα πρασινίζουν.

Ετυμολογία:
Equisetum < equus ίππος, άλογο + seta τρίχα τραχειά = παρόμοιο με αλογοουρά 
palustre < pálus, palúdis, έλος = ελοχαρής, ελώδης.





Πέμπτη 18 Ιουνίου 2015

Persicaria bistorta

Καμαϊκτσαλάν 11-07-2009 Βόρας
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Persicaria bistorta [(L.) Samp. 1913] είναι ευρασιατικό φυτό. Στην Ελλάδα φύεται στην βόρεια χώρα.
Συνώνυμο: Polygonum bistorta L.
Χρησιμοποιείται σαν διακοσμητικό σε κήπους.
Βιότοπος: οικότοποι γλυκού νερού σε υψόμετρα 1000-2000 μ.
Άνθιση καλοκαιρινή.

Ετυμολογία:
Persicaria < malus persica, ροδάκινο ==> επειδή τα φύλλα πολλών ειδών αυτού γένους μοιάζουν με της ροδακινιάς = Περσικαρία.
bistorta < bis (δις, δυο φορές) + tortus (< torqueo) στριμμένο ==> επειδή οι ρίζες έχουν διπλή καμπυλότητα.
Polygonum < πολύγωνο (όνομα φυτού που αναφέρει ο Διοσκουρίδης) ==> αναφορά στις πολλές αρθρώσεις του στελέχους // κατά άλλη εκδοχή < πολύς + γόνος ==> αναφορά στην ευκολία διάδοσης φυτών αυτού του γένους.




Τετάρτη 17 Ιουνίου 2015

Tussilago farfara

Πάρνηθα 28-02-2008
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Το Tussilago farfara (L. 1753) είναι ευρωπαϊκό φυτό με μεγάλη εξάπλωση και στην Ελλάδα.
Είναι γνωστό φαρμακευτικό φυτό από την αρχαιότητα, θεωρούμενο ως δραστικό αντιβηχικό. Γι' αυτόν τον λόγο, άλλωστε, και ο Διοσκουρίδης το ονόμασε Βήχιον (ή Χαμαιλεύκη). Και σήμερα χρησιμοποιείται από φαρμακευτικές και παρεμφερείς εταιρίες για αντιβηχικά σκευάσματα και φίλτρα για καπνιστές.
Βιότοπος: υγρά και λασπώδη αλλά ηλιόλουστα εδάφη σε ορεινές θέσεις και σε υψόμετρα ώς 2.200 μ..
Ποώδες, πολυετές φυτό. Τα φύλλα εμφανίζονται μετά την άνθηση και μοιάζουν με τα φύλλα του κισσού.
Πολύβλαστο με μεγάλα, φωτεινά κίτρινα άνθη.
Άνθιση από τον Φεβρουάριο.

Ετυμολογία:
Tussilago <  tússis βήχας + λαγγάζω (υποχωρώ, ενδίδω).
farfara < farfarus, φυτό που αναφέρεται από τον Πλίνιο, ίσως από τoν παραπόταμο Fàrfaro (σήμερα Farfa) του Τίβερη.

Πάρνηθα 28-02-2008

Οι πάπποι του φυτού στο στάδιο της απάνθισης από τον Βόρα

Βόρας 04-06-2010

Δευτέρα 15 Ιουνίου 2015

Phlomis samia

Ζήρεια 20-07-2013
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Phlomis samia (L. 1753) είναι φυτό της Νότιας βαλκανικής και της ΝΔ Ανατολίας. Φύεται στην ηπειρωτική Ελλάδα κι από όλα τα νησιά μόνο στην Σάμο. 
Το είδος περιγράφηκε επιστημονικά από τον Λινναίο (Linnaeus) με βάση υλικό που συνέλεξε ο Τουρνεφόρ το 1701 στην Σάμο. Από τότε δεν ξαναβρέθηκε στην Σάμο, μέχρι που...
... Μέχρι που το ξαναβρήκε ο Ulrich στο Καρλόβασι (κοντά στην Καστανιά) στις 9 Ιουνίου 1995. Για το βρει και ο Strid στις 23 Μαΐου 2013 στην ΝΑ πλευρά του όρους Κέρκης.
Βιότοπος: ανοιχτές δασικές εκτάσεις, μακκία βλάστηση, λιβάδια σε υψόμετρα (200-) 500-1600 μ.
Πολυετές ριζωματώδες φυτό, με ύψος 60-120 εκ.
Άνθη 2-4 με κάτω χείλος καφέ-μοβ και ενίοτε πρασινωπά περιθώρια.
Άνθιση: Ιούνιος - Αύγουστος.

Ετυμολογία:
Phlomis < φλομίς, φυτό που αναφέρεται από τον Διοσκουρίδη.
samia < Σάμος.

Η εξάπλωση του είδους



Σάββατο 13 Ιουνίου 2015

Anacamptis laxiflora

Ελικώνας 04-05-2012
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Anacamptis laxiflora είναι ευρωπαϊκή και μεσογειακή ορχιδέα, με εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Περιγράφηκε το 1778 από το Παρίσι και τη γενικότερη περιοχή του.
Βιότοπος: υγρά λιβάδια και έλη, σε υψόμετρα έως 1.600 μ.
Ψηλόλιγνο φυτό, με ύψος 20-60 εκατοστά και 3-8 στενά λογχοειδή φύλλα.
Άνθη: ταξιανθία με 8-30 άνθη σε χρώμα σκούρο βιολετί. Σποραδικά συναντώνται φυτά με άνθη ροζ ή λευκά.
Άνθιση: από τον Απρίλιο έως τον Ιούλιο, ανάλογα με το υψόμετρο.

Ετυμολογία:
Anacamptis < ανά + κάμπτω ==> από την κάμψη την γυρεομαγματων προς τα πίσω.
laxiflora < laxus χαλαρός, αραιός + flos-floris άνθος = αραιανθής.








Παρασκευή 12 Ιουνίου 2015

Onosma kaheirei

Υμηττός 01-05-2009
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Το Onosma kaheirei (Teppner 1988) είναι ελληνικό ενδημικό, με περιορισμένη εξάπλωση σε Στερεά Ελλάδα (βουνά της Αττικής), Πελοπόννησο (Παναχαϊκό) και κεντρική Εύβοια.
Βιότοπος: βράχοι, βραχώδεις πλαγιές και ξέφωτα αειθαλών δασών.
Το φυτό σχηματίζει χαμηλούς θάμνους με μορφή μαξιλαριού. Έχει ξυλώδη βάση. Γενικά είναι τριχωτό φυτό στα φύλλα και τους κάλυκες. 
Φύλλα στενά λογχοειδή, με τα περιθώριά τους να γυρίζουν προς τα μέσα.
Άνθη: σωληνοειδή, σε χρώμα κίτρινο-λεμονί και καλυμμένα με κοντό χνούδι.

Ετυμολογία:
Onosma < όνος + οσμή ==> επειδή η οσμή του προσελκύει τους όνους (γαϊδούρια)   
kaheirei < από το αρτικόλεξο του ονόματός του Αυστριακού βοτανικού Ρέχινγκερ (Karl Heinz Rechinger).

Πατέρας 16-05-2013

Τετάρτη 10 Ιουνίου 2015

Pimpinella pretenderis

Αμοργοπούλα (Άνυδρος) 26/05/2014
φωτογραφίες Γιάννης Γαβαλάς

Η Πιμπινέλα του Πρετεντέρη (Pimpinella pretenderis (Heldr.) Halácsy 1901) είναι ενδημικό φυτό των Κυκλάδων.
Περιγράφηκε αρχικά του 1899 από τον Heldreich ως Pimpinella tragium var. pretenderis, με βάση υλικό από την Σαντορίνη.
Αναφέρεται κυρίως από τις Νότιες Κυκλάδες, την Θήρα (Καμάρι, Προφήτης Ηλίας), Σίκινο (και νησίδα Καλόγερος), Φολέγανδρο (και νησίδα Καρδιώτισσα), νησίδα Αμοργοπούλα. Υπάρχουν παλιές αναφορές από τα Δωδεκάνησα (πιο αξιόπιστη του Rechinger το 1935 από την Κάρπαθο) αλλά προς το παρόν παραμένουν αμφισβητήσιμες.
Είναι χασμόφυτο, φύεται δηλαδή αποκλειστικά σε σχισμές βράχων, γι' αυτό και μπορεί να επιβιώσει και σε νησίδες.
Πολυετές ημιθαμνώδες χνουδωτό φυτό, με ξυλώδη βάση. Συχνά καλύπτεται από τα ξερά φύλλα και τους βλαστούς τη προηγούμενης χρονιάς.
Ανθοφόροι βλαστοί ένας ή περισσότεροι, όρθιοι, ύψους 5-40 εκ., διακλαδιζόμενοι σχεδόν από τη βάση.
Φύλλα σύνθετα πτεροειδή και άνθη λευκά 10-20 που σχηματίζουν σκιάδιο. 
Ανθίζει από τον Ιούνιο μέχρι τον Αύγουστο.

Περιλαμβάνεται στο πρώτο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων & Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας (1995) με τον χαρακτηρισμό Σπάνιο (R).

Ετυμολογία:
Pimpinella > μεσαιωνικό όνομα αβεβαίου νοήματος. Πιθανώς από την λατινική bipennella (< bipennis, δίστομος) για την διάταξη σε ζεύγη των φύλλων.
pretenderis > αφιερωμένο στον (;;) Πρετεντέρη.

Σίκινος 06-07-2014

Αμοργοπούλα (Άνυδρος) 26/05/2014

Οι θέσεις της Σικίνου και της Αμοργοπούλας

Τρίτη 9 Ιουνίου 2015

Drosera rotundifolia

Ροδόπη 17-07-2014
φωτογραφία Δαυΐδ Κουτσογιαννόπουλος

Η Drosera rotundifolia (L. 1753) είναι φυτό με μεγάλη εξάπλωση στην Ευρώπη και γενικά στο βόρειο ημισφαίριο.
Στην Ελλάδα φύεται στην Ροδόπη.
Βιότοπος: υγρολίβαδα σε υψόμετρα 1150 -1500 μ.
«Εντομοφάγο» είδος (παγιδεύει τα έντομα και σταδιακά τα απορροφά). 
Φύλλα σε ρόδακα.
Τα άνθη βγαίνουν στην μία πλευρά ενός λεπτού, άτριχου στελέχους που βγαίνει από το κέντρο του ρόδακα και είναι λευκό ή ροζ.
Ανθίζει Ιούνιο - Ιούλιο.

Ετυμολογία:
Drosera < δροσερός ==> επειδή φαίνεται να έχει σταγονίδια από δροσιά (αστραφτερά σταγονίδια που έχουν μια ζαχαρούχα ουσία).
rotundifolia < rotunda στρογγυλής + folium φύλλο = στρογγυλόφυλλη, πλατύφυλλη


Δευτέρα 8 Ιουνίου 2015

Thymus longicaulis

Παρνασσός 30-07-2013
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Ο Thymus longicaulis subsp. chaubardii [(Rchb. f.) Jalas 1980], είναι φυτό των Βαλκανίων και της Ανατολίας, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα εκτός Κρήτης, Κυκλάδων και Ιονίου.
Βιότοπος: βραχώδεις πλαγιές και ανοιχτοί θαμνώνες, σε υψόμετρα 200-1600 μ.
Πολυετές φυτό, μαξιλαρόμορφο, πολύκλαδο. Βλαστός τριχωτός 3-10 εκ..
Φύλλα 5-13 χιλ. στενά ελλειπτικά.
Άνθη 4-6 χιλ ρόδινα.
Ανθίζει Μάιο - Ιούνιο.

Ετυμολογία:
Thymus <  θύμος < θύω - από την έντονη μυρωδιά, εξ ου και θυμίαμα = θυμάρι
longicaulis < longus μακρύς + caulis καυλός, βλαστός = μακρύβλαστος.
chaubardii < αφιερωμένος στον Γάλλο βοτανικό Louis Athanase (Anastase) Chaubard (1781-1854), που δημοσίευσε το 1838 μαζί με τον J. B. Bory de Saint φυτά από Πελοπόννησο και Κυκλάδες.



Κυριακή 7 Ιουνίου 2015

Onosma heterophylla

Παγγαίο 05-06-2010
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Το Onosma heterophylla (Griseb. 1844) είναι είδος των Βαλκανίων και της ΒΔ Ανατολία με ευρεία εξάπλωση στην ηπειρωτική Ελλάδα. 
Βιότοπος: ξηρά, αμμώδη και βραχώδη μέρη, πρανή δρόμων, θαμνώνες, δάση σε υψόμετρα 0-900 (2100) μ.
Πολυετές φυτό ύψους 25-50 εκ. Βασικά φύλλα λογχοειδή με αστεροειδείς τρίχες διαφορετικές σε μέγεθος.
Άνθη ανοιχτοκίτρινα έως λεμονί.
Άνθιση: τέλη Απριλίου - Ιούλιος.

Ετυμολογία:
Onosma < όνος + οσμή ==> επειδή η οσμή του προσελκύει τους όνους (γαϊδούρια)
heterophylla < έτερος + φύλλο ==> αναφέρεται σε ακανόνιστα φύλλα ή  ελάσματα = ετερόφυλλη.

Δευτέρα 1 Ιουνίου 2015

Campanula topaliana

Ζήρεια 09-05-2012
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Campanula topaliana (Beauverd 1937) ξεχωρίζει από τις δεκάδες ενδημικές καμπανούλες από το όνομά της. Της δόθηκε το όνομα της Ελληνίδας από τον Βόλο βοτανικού Σοφίας Τοπάλη, η οποία είχε τραγικό τέλος. Εκτελέστηκε το 1944 στο Πήλιο από τους Γερμανούς για την αντιστασιακή της δράση. Μένει όμως το φυτό να μας θυμίζει ότι οι επιστήμονες δεν μπορεί να είναι αμέτοχοι από τα κοινωνικά δρώμενα.
Η Καμπανούλα της Τοπάλη είναι ενδημικό είδος, με εξάπλωση στην Στερεά Ελλάδα και την Πελοπόννησο. Φύεται σε ασβεστολιθικούς βράχους και πετρώδεις πλαγιές σε υψόμετρα έως 1700 μέτρα.
Ανθίζει από αργά την άνοιξη.
Ετυμολογία:
Campanula < campana (λατιν.) < campanula υποκοριστικό
topaliana < αφιερωμένη στην βοτανικό Σοφία Τοπάλη (1900-1944).


Τετάρτη 27 Μαΐου 2015

Ophrys bombyliflora

Άνδρος 24-03-2012
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Ophrys bombyliflora (Link 1800) είναι μεσογειακή ορχιδέα. Περιγράφηκε από την Πορτογαλία.
Στην Ελλάδα έχει ευρεία εξάπλωση, εκτός από Μακεδονία και Θράκη.
Βιότοπος: φρύγανα, θαμνώνες, λιβάδια, ακαλλιέργητα χωράφια, σε υψόμετρα έως 900 μέτρα.
Μικρό φυτό με ύψος 5-10 εκατοστά. Πολλές φορές δύσκολα διακρίνεται στο έδαφος. Οι κόνδυλοι του βγάζουν παραφυάδες, με αποτέλεσμα να σχηματίζει συστάδες.
Άνθη: τρίλοβα, με κωνικούς και τριχωτούς πλαϊνούς λοβούς, με καφετί χρώμα και ασαφή θυρεό.
Άνθιση: Φεβρουάριος - Μάιος.

Ετυμολογία:
Ophrys < Οφρύς (φρύδι). Δεν είναι ξεκάθαρο σε ποια χαρακτηριστικά του γένους Ophrys αναφέρεται το όνομα ενώ υπάρχει και το ενδεχόμενο γλωσσικής παρερμηνείας.
bombyliflora <  bombylis έντομα της οικογένειας Bombylidae + flos, floris άνθος = βομβυλανθής, από το σχήμα του άνθους που μοιάζει με έντομο της οικογένειας Bombylidae.


Τρίτη 26 Μαΐου 2015

Iris suaveolens

Χίος 24-04-2015
φωτογραφία Δαυΐδ Κουτσογιαννόπουλος

Η Iris suaveolens (Boiss. & Reut. 1854) είναι φυτό των Βαλκανίων και της Ανατολίας. Στην Ελλάδα φύεται σε Σάμο, Χίο, Λέσβο ενώ η παρουσία της σε Θράκη και Μακεδονία είναι αμφίβολη και οι αναφορές πιθανώς να σχετίζονται με την παρόμοια Iris reichenbachii.
Βιότοπος: βραχώδεις ασβεστολιθικοί λόφοι με θάμνους, ανοίγματα δασών σε υψόμετρα (50-) 300-1100 μ.
Πολυετές γεώφυτο με έντονο, ελάχιστα διακλαδισμένο ρίζωμα.
Βλαστό απλός και κοντός, 10-25 εκ.
Φύλλα ελαφρώς πτυχωτά.
Άνθη 1-2 (-3) σε διάφορους συνδυασμούς βαθυκόκκινου, μπλε-μοβ, κίτρινου.
Ανθίζει Μάρτιο - αρχές Μαΐου.

Ετυμολογία
Iris < Ίρις, η αγγελιαφόρος των θεών
suaveolens < suavis ευχάριστος + oleo μυρίζω μυρωδιά =εύοσμη.


Δευτέρα 25 Μαΐου 2015

Nigella degenii subsp. barbro

Τήνος 07-06-2014
φωτογραφίες Γιάννης Γαβαλάς

Η Nigella degenii subsp. barbro (Strid 1970) είναι ενδημική Τήνου, Μυκόνου και Άνδρου. Ανήκει στην πολύμορφη ομάδα της Nigella degenii (ενδημική Κυκλάδων) που έχει χωριστεί σε 4 υποείδη.
Βιότοπος: φρύγανα, εγκαταλειμμένες αναβαθμίδες, πετρώδεις ακτές σε υψόμετρα 0-400 μ.
Ετήσιο φυτό ύψους 10-40 εκ. Φύλλα γραμμικά-λογχοειδή. Ξεχωρίζει από τα άλλα υποείδη από τους ανθήρες που έχουν ζωηρό κόκκινο χρώμα.
Άνθιση: μέσα Μαΐου - Ιούλιος.

Ετυμολογία:
Nigella < υποκοριστικό του niger (μαύρος) = μαυριδερή ==> αναφέρεται στο χρώμα των σπερμάτων.
degenii < αφιερωμένο στον Ούγγρο βιολόγο και βοτανικό Árpád von Degen (1866-1934).
barbro < το όνομα της συζύγου του Arne Strid, ο οποίος περιέγραψε το υποείδος.






Κυριακή 24 Μαΐου 2015

Coeloglossum viride

Φαλακρό 12-07-2009
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Το Coeloglossum viride [(L.) Hartm. 1820] είναι ευρωπαϊκή ορχιδέα. Στην Ελλάδα φύεται στην Βόρεια Πίνδο, τον Όλυμπο και την Μακεδονία (Βέρμιο, Βόρα, Πίνοβο, Πάικο, Παγγαίο, Μενοίκιο, Όρβηλο. Φαλακρό).
Βιότοπος: υποαλπικά λιβάδια, διάκενα δασών σε υψόμετρα 700-2200 μ.
Άνθιση: τέλη Απριλίου - αρχές Ιουλίου.

Ετυμολογία:
Coeloglossum < κοίλος + γλώσσα ==> από το σχήμα του χείλους.
viride = πράσινο ==> από την γενική εμφάνιση του φυτού.

Όρβηλος 25-05-2013
φωτογραφία Ζήσης Αντωνόπουλος


Σάββατο 23 Μαΐου 2015

Orchis pallens

Παρνασσός 15-05-2010
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Orchis pallens (L. 1771) είναι ευρωπαϊκή ορχιδέα με εξάπλωση στα βουνά της ηπειρωτικής Ελλάδας.
Βιότοπος: διάκενα ορεινών δασών, υποαλπικά και αλπικά λιβάδια σε υψόμετρα 550-2200 μ.
Εύρωστο φυτό. Φύλλα μεγάλα, όρθια, επιμήκη έως ωοειδή, γυαλιστερά.
Ταξιανθία κυλινδρική με 10-30 ωχροκίτρινα έως κιτρινόλευκα άνθη,
Άνθιση: Απρίλιος - Ιούνιος, ανάλογα με το υψόμετρο.

Ετυμολογία:
Orchis (λατιν. θηλυκού γένους) < Όρχις (αρσενικού γένους), φυτό με δύο κονδύλους σε σχήμα όρχεων που αναφέρει ο Διοσκουρίδης // ο όρχις (< ορχίδιον < αρχίδι).
pallens < pálleo (λατιν.) χλωμό, θαμπό.

Παρνασσός 15-05-2010


Η εξάπλωση του είδους από το http://www.elisajeanluc.fr/orchidees_nature/orchis/orchis_pallens.htm


Παρασκευή 22 Μαΐου 2015

Rhododendron luteum

Λέσβος 26-04-2015
φωτογραφία Δαυΐδ Κουτσογιαννόπουλος

Το Rhododendron luteum (Sweet 1830) εξαπλώνεται σε ένα μεγάλο μέρος της Ευρασίας, από την Πολωνία έως τον Καύκασο. Στην Ελλάδα είναι γνωστό μόνο από την Λέσβο.
Βιότοπος: υγρές θέσεις, συνήθως στις όχθες ρεμάτων και στον υπόροφο πευκοδασών,σε ηφαιστειακά πετρώματα.
Φυλλοβόλος, όρθιος θάμνος, ύψους έως 4 μ., με παραφυάδες. 
Είδος τοξικό.
Νεαροί κλάδοι αδενωδώς τριχωτοί, κολλώδεις.
Φύλλα λογχοειδή, γλαυκοπράσινα.
Άνθη πενταμερή, κίτρινα.
Ανθίζει Απρίλιο - Μάιο.
Περιλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων & Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας (2009) με τον χαρακτηρισμό Τρωτό (VU).

Ετυμολογία
Rhododendron < ρόδον + δένδρον ==> για τα χρώματα των ανθέων πολλών ειδών αυτού του γένους.
luteum = κίτρινο. 






Helleborus odorus subsp. cyclophyllus

Παρνασσός 15-05-2010
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Ο Helleborus odorus subsp. cyclophyllus [(A. Braun) Maire & Petitm. 1968] είναι βαλκανικό φυτό με εξάπλωση στην ηπειρωτική Ελλάδα, την Εύβοια και την Κέρκυρα.
Βιότοπος: δασικές εκτάσεις και λιβάδια σε υψόμετρα 500-1600 μ. και περιστασιακά σε υποαλπικά λιβάδια.
Ισχυρό πολυετές ριζωματώδες φυτό. Φαρμακευτικό και δηλητηριώδες.
Φύλλα μεγάλα που εμφανίζονται κατά την ανθοφορία ή αμέσως μετά. Φυλλάρια λογχοειδή, οδοντωτά, που μοιάζουν να είναι σε κυκλική διάταξη.
Ανθισμένα στελέχη 15-40 εκ. Άνθη 2-5, μεγάλα, κωδωνοειδή, πρασινωπά.
Άνθιση: Μάρτιος - Μάιος.

Ετυμολογία:
Helleborus < ελλέβορος, φυτό που αναφέρει ο Διοσκουρίδης.
odorus < odor οσμή, άρωμα.
cyclophyllus < κύκλος + φύλλο.



Πέμπτη 21 Μαΐου 2015

Salvia sclarea

Όλυμπος 10-07-2009
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Salvia sclarea (L. 1753) είναι μεσογειακό φυτό με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Βιότοπος: ξηρά λιβάδια, διάκενα δασών, παρυφές δρόμων σε υψόμετρα 200-900 (1400) μ.
Φυτό αρωματικό και φαρμακευτικό με ισχυρό χνουδωτό βλαστό. Φύλλα έμμισχα καρδιοειδή με μέγεθος που μπορεί να φτάσει τα 10 εκ. Είναι πολύ χαρακτηριστικά τα μεγάλα λευκά φυλλοειδή βράκτια με τη ρόδινη χροιά στα χείλη. 
Άνθη σε επάλληλους σπόνδυλους που σχηματίζουν μεγάλη επιμήκη ταξιανθία. 
Άνθιση Μάιος - αρχές Αυγούστου.

Ετυμολογία:
Salvia < sálvo θεραπεύω, διασώζω ==> όνομα που χρησιμοποιεί ο Πλίνιος για το φασκομηλο Salvia officinalis και τις θεραπευτικές του ιδιότητες.
sclarea < sclareia (τσαμπούνα) ==> από το σχήμα του άνθους.

Όλυμπος 10-07-2009


Τετάρτη 20 Μαΐου 2015

Salvia ringens

Όλυμπος 10-07-2009
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης 

Η Salvia ringens (Sm. 1806) είναι βαλκανικό φυτό, με εξάπλωση στην Βόρεια Πίνδο, Δυτική Μακεδονία, Εύβοια, Στερεά Ελλάδα και Πελοπόννησο.
Βιότοπος: μακία βλάστηση, διάκενα δασών, ρεματιές, σε υψόμετρα 300-900 (-1900) μ.
Περιγράφηκε με φυτά που συλλέχτηκαν στον Παρνασσό.
Πολυετές φυτό με ελαφρώς ξυλώδη βάση και λίγους βλαστούς ύψους έως 1 μέτρο. Βασικά φύλλα με λοβούς και λεπτούς μίσχους.
Στεφάνη έως 40 εκ. με καμπύλο σωλήνα και πτύχωση στο άνω χείλος. Άνθη μεγάλα, μπλε ή βιολέ και κάλυκα, 12 χιλ, ελαφρώς καμπυλωτό και αδενωδώς τριχωτό.
Ανθίζει Μάιο - Ιούλιο.

Ετυμολογία:
Salvia < sálvo θεραπεύω, διασώζω ==> όνομα που χρησιμοποιεί ο Πλίνιος για το φασκομηλο Salvia officinalis και τις θεραπευτικές του ιδιότητες.
ringens < ríngor θυμώνω ==> αναφορά στο άνοιγμα του χείλους που, με την ευρεία έννοια, δείχνει θυμωμένο.