Οι φίλοι του μπλοκ

Τρίτη 31 Μαρτίου 2015

Matthiola fruticulosa subsp. fruticulosa


Λαύριο 14-03-2014
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Matthiola fruticulosa [(L.) Maire 1932 subsp. fruticulosa] είναι μεσογειακό φυτό, με εξάπλωση στην χώρα μας σε Στερεά Ελλάδα και Πελοπόννησο.
Βιότοπος: ξηρά λιβάδια, πετρώδεις θέσεις, φρύγανα.
Πολυετές φυτό, ύψους μέχρι 50 εκ., με ξυλώδη βάση. Φύλλα γραμμοειδή, γλαυκά με διακλαδισμένο τρίχωμα.
Άνθη με πέταλα πρασινοκίτρινα ή μοβ-ιώδη 20-25 χιλ.
Ανθίζει από τον Μάρτιο.

Ετυμολογία:
Matthiola < γένος αφιερωμένο στον Pierandrea Mattioli (Matthiolus  † 1577) Ιταλό γιατρό.
fruticulosa < υποκοριστικό του fruticosus πολύβλαστος, θαμνώδης.

Δευτέρα 30 Μαρτίου 2015

Gagea heldreichii

Πάρνηθα 28-03-2013
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Gagea heldreichii [(A.Terracc.) Stroh] είναι φυτό της Ανατολικής Μεσογείου με κατανομή στην Ελλάδα σε Β. Πίνδο, Ρούμελη, Πελοπόννησο και Κρήτη.
Βιότοπος: βραχώδεις πλαγιές, εποχικά υγρές θέσεις σε ξέφωτα κωνοφόρων δασών και σε υψόμετρα 900-1500 μ.
Βολβώδες φυτό με ύψος 7-16 εκ. Φύλλα γυαλιστερά.
Άνθιση: αρχές Μαρτίου - αρχές Μαΐου.

Ετυμολογία:
Gagea < προς τιμήν του Άγγλου φυσιοδίφη Thomas Gage (1781 - 1820.
heldreichii < αφιερωμένη στον Θεόδωρο Χελδράιχ (Theodor Henrich Hermann von Heldreich, 1822-1902), διευθυντή του Βοτανικού Κήπου Αθηνών.

Κυριακή 29 Μαρτίου 2015

Thymelaea tartonraira

Πάρνηθα 11-03-2010
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Thymelaea tartonraira subsp. argentea [(Sm.) Holmboe] είναι φυτό της Ανατολικής Μεσογείου με εξάπλωση στη Νότια Ελλάδα.
Συνώνυμο: Daphne argentea (Sm.).
Βιότοπος: φρύγανα, ανοίγματα δασών, βραχώδεις πλαγιές σε υψόμετρα 0-600 (1000) μ.
Πολύκλαδος θάμνος. Φύλλα πυκνά, ωοειδή, χνουδωτά και στις δύο πλευρές.
Άνθη άμισχα, σε μασχαλιαίες ομάδες 2-5, κίτρινα.
Άνθιση: Φεβρουάριος - Μάιος.

Ετυμολογία:
Thymelaea < θυμελαία (Διoσκουρίδης) < θύμος + ελαία > thymelaea (Πλίνιος).
tartonraira < από την ονομασία tartonraire, στην διάλεκτο της Μασσαλίας, για ένα φυτό που χρησιμοποιούσαν την ρίζα του για τις καθαρτικές της ιδιότητες // ή από το όνομα της παλιάς γαλλικής επαρχίας Tarton-Raire (της Μασσαλίας ή του Μονπελιέ, ανάλογα την εποχή), από όπου περιγράφηκε το φυτό.



Σάββατο 28 Μαρτίου 2015

Silene sartorii

Αμοργός 29-03-2007
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Silene sartorii (Boiss. & Heldr. 1856) είναι ελληνικό ενδημικό είδος, με εξάπλωση σε Πελοπόννησο (κυρίως στην Αργολίδα), Στερεά Ελλάδα (κυρίως στην Αττική), Κυκλάδων και Κρήτης.
Είναι ετήσιο αμμόφιλο φυτό. Τα φύλλα του είναι ακέραια, αντίθετα μέχρι 2 εκατοστά. Πέταλα ρόδινα, δαντελωτά.
Φύεται σε παραλιακές και αμμώδεις θέσεις.
Ανθίζει από τον Μάρτιο.
Ετυμολογία:
Silene < Silenus (λατιν.) > Σειληνός = Σιληνή
sartorii < αφιερωμένο στο Γερμανό βοτανικό και φαρμακοποιό του Όθωνα Σαρτόρι (Joseph Sartori 1809-1885) ερευνητή της ελληνικής χλωρίδας.


Παρασκευή 27 Μαρτίου 2015

Ophrys aesculapii

Πεντέλη  10-03-2013
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Ophrys aesculapii (Renz 1928) είναι ενδημική ορχιδέα Πελοποννήσου, Νότιας Πίνδου, Θεσσαλίας, Εύβοιας και Στερεάς Ελλάδας. 
Περιγράφηκε από την αρχαία Επίδαυρο κοντά στο Ασκληπιείο, γι’ αυτό και της δόθηκε το όνομα του θεού Ασκληπιού.
Βιότοπος: φρυγανότοποι, θαμνώνες, ανοίγματα δασών, ξηρά παραθαλάσσια ενδιαιτήματα, από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι τα 1.000 μ.
Άνθος: Μικρό, σχεδόν σφαιρικό, ακέραιο (ενίοτε τρίλοβο), κοκκινωπό ή καφέ. Θυρεός μπλε ή γαλάζιος σε σχήμα Η (ήτα). Πέταλα και σέπαλα πράσινα.
Άνθιση: Μάρτιος - Μάιος.
Ετυμολογία:
Ophrys < Οφρύς (φρύδι). Δεν είναι ξεκάθαρο σε ποια χαρακτηριστικά του γένους αναφέρεται το όνομα ενώ υπάρχει και το ενδεχόμενο γλωσσικής παρερμηνείας.
aesculapii < Aesculapius (λατιν.) < Ασκληπιός.

Πέμπτη 26 Μαρτίου 2015

Anchusella variegata

Λαυρεωτική  05-03-2013
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Anchusella variegata [(L.) Bigazzi, Nardi & Selvi 1997] είναι ενδημικό φυτό της νότιας ηπειρωτικής Ελλάδας, Αιγαίου, Ιονίου και Κρήτης.
Βιότοπος: ασβεστολιθικοί βραχώδεις και πετρώδεις θέσεις, θαμνότοποι, φρύγανα, ξηρά λιβάδια.
Μονοετές είδος με σκληρές άκαμπτες τρίχες και βλαστούς έρποντες. Τα φύλλα είναι άμισχα, λογχοειδή, πριονωτά και πάνω τους αναπτύσσονται χαρακτηριστικά λευκά εξογκώματα.
Άνθη μικρά, σωληνοειδή με πέντε μικρά, άνισα πέταλα λευκά, με ρόδινα, ιώδη ή γαλάζια στίγματα. Κάλυκας με πέντε οξύληκτους λοβούς.
 Ανθίζει την άνοιξη.

Ετυμολογία:
Anchusella < υποκοριστικό του Anchusa < άγχουσα (φυτό που αναφέρουν οι αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς με φαρμακευτικές και καλλωπιστικές ιδιότητες).
variegata < vario (ποικίλω) = ποικίλη, ποικιλόχρωμη, διάστικτη.

Τρίτη 24 Μαρτίου 2015

Ophrys apifera

Πάρνηθα  31-05-2011
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Ophrys apifera (Hudson, 17620 είναι ευρωπαϊκή και μεσογειακή ορχιδέα. Έχει μεγάλη εξάπλωση στην Ευρώπη και στην Ελλάδα.
Είναι χαρακτηριστικό ότι περιγράφηκε επιστημονικά το 1762 από την φτωχή χλωριδικά Αγγλία.
Βιότοπος: φρύγανα, θαμνώνες, λιβάδια, ανοίγματα δασών σε υψόμετρα έως 1800 μ.
Εύρωστο φυτό με ύψος 20-50 εκατοστά. Πολλές φορές αυτοεπικονιάζεται με αποτέλεσμα την δημιουργία πολλών ποικιλιών και μορφών.
Άνθη: τρίλοβα, κυλινδρικά καφετιά. Θυρεός κίτρινος, διχαλωτός. Σέπαλα ρόδινα.
Άνθιση: Απρίλιος - Ιούνιος.

Ετυμολογία:
Ophrys < οφρύς (φρύδι). Δεν είναι ξεκάθαρο σε ποια χαρακτηριστικά του γένους Ophrys αναφέρεται το όνομα ενώ υπάρχει και το ενδεχόμενο γλωσσικής παρερμηνείας.
apifera < apis μέλισσα + fero φέρω = μελισσοφόρος ==> επειδή το χείλος είναι παρόμοιο με μέλισσα.

Δευτέρα 23 Μαρτίου 2015

Trifolium alpestre

Οίτη  10-08-2013
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Το Trifolium alpestre (L. 1763) είναι ευρωπαϊκό που ανατολικά φθάνει έως τον Καύκασο και έχει ευρεία εξάπλωση στην ηπειρωτική Ελλάδα.
Βιότοπος: δάση, διάκενα θαμώνων, βραχώδεις προεξοχές σε ορεινά και υποαλπικά λιβάδια σε υψόμετρα 1000-2100 μ.
Ριζωματώδες φυτό με ύψος 10-25 εκ.
Βασικά φύλα λογχοειδή και φυλλάρια επιμήκη-ελλειπτικά. Κάλυκας τριχωτός. Άνθη κοκκινωπά.
Άνθιση καλοκαιρινή.

Ετυμολογία:
Trifolium < tres (τρις) + folium (λατιν.) φύλλο = Τριφύλλι
alpestre < Alpes Άλπεις = αλπικό.

Κυριακή 22 Μαρτίου 2015

Melilotus italicus

Υμηττός 14-04-2011
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Ο Melilotus italicus [(L.) Lam. 1779] είναι μεσογειακό φυτό με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Βιότοπος: φρύγανα, χωράφια σε αγρανάπαυση, παράκτιοι βιότοποι, ανοίγματα δασών, σε υψόμετρα 0-900 μ.
Όρθιο, διακλαδισμένο, πολυετές φυτό, ύψους 20-60 εκ.
Φύλλα με φυλλάρια πριονωτά, στρογγυλεμένα στο άκρο και σφηνοειδή στην βάση. Τα ανώτερα με φυλλάρια πιο στενά. Παράφυλλα ακέραια.
Άνθη: βότρεις 1,5-3 εκ. με πολλά κίτρινα άνθη, μήκους 6-9 χιλ. Χέδρωπες σφαιρικοί.
Ανθίζει Μάρτιο - Μάιο.
 
Ετυμολογία:
Melilotus < μέλι + lotus (είδος τριφυλλιού με παρόμοιο άνθος).
italicus < Italia.

Υμηττός 14-04-2011


Epilobium hirsutum

Οίτη 10-08-2013
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Το Epilobium hirsutum (L. 1753) είναι ευρωσιβηρικό φυτό με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Βιότοπος: υγρές θέσεις, έλη σε υψόμετρα 0-1200 (1800) μ.
Πολυετές ριζωματώδες φυτό με παχιές ρίζες. Βλαστό όρθιος, μέτρια διακλαδισμένος με ύψος 50-150 εκ. Ολόκληρο το φυτό καλυμμένο με χνούδι.
Άνθη σε φωτεινό ροζ-μοβ.
Άνθιση: Απρίλιος - Σεπτέμβριος.

Ετυμολογία:
Epilobium < επί + λοβός ==> επειδή το άνθος βρίσκεται στην κορφή του μακριού υπάνθιου.
hirsútum (λατιν.) = τραχύς, δασύς, αιχμηρός ==> αναφορά στο τρίχωμα του φυτού.

Σάββατο 21 Μαρτίου 2015

Iris pseudacorus

Βασιλοπόταμος  06-04-2013 Λακωνία
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η  Iris pseudacorus (L. 1753) έχει μεγάλη εξάπλωση στην Ευρασία, όπως και στην Ελλάδα (εκτός Κυκλάδων). Φυτό με ρίζωμα πολυετές, σαρκώδες, χονδρό.
Φύλλα λογχοειδή, παρόμοια με τον Acorus calamus (νεροκάλαμο). Βλαστός μέχρι 1 μέτρο και περισσότερο.
Άνθη κίτρινα, με όρθια πέταλα πολύ μικρά που σχηματίζουν διακλαδισμένη ταξιανθία.
Φύεται σε άκρες λιμνών, βάλτων και ποταμών με καθαρά νερά.

Ετυμολογία:
Iris < Ίρις, η θεότητα που ήταν αγγελιαφόρος των θεών στην αρχαία Ελλάδα
pseudacorus < ψευδός + άκορον (και άκορος) φαρμακευτικό φυτό που αναφέρεται από τον αρχαίο Έλληνα γιατρό, φαρμακοποιό και βοτανικό Διοσκουρίδη για διάφορες παθήσεις («επιχριόμενα αδάρκης μεθ' ύδατος, άκορος συν μέλιτι»). Το όνομα άκορον (άκορος) χρησιμοποιήθηκε για της ονομασία της οικογένειας Acoraceae (σήμερα ενσωματώθηκε στα Araceae).


Παρασκευή 20 Μαρτίου 2015

Centaurea iberica subsp. holzmanniana

Πάστρα (Αττική)  07-07-2013
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Centaurea iberica (Trev.) subsp. holzmanniana [(Boiss.) Dostál 1976] είναι ενδημική της Στερεάς Ελλάδας και της Πελοποννήσου.
Βιότοπος: λιβάδια, παλιά χωράφια, παρυφές δρόμων, ανοιχτές εκτάσεις.
Πολυετές φυτό με μορφή μικρού θάμνου και ύψος έως 30 εκατοστά.
Φύλλα πράσινα με αραιές άκαμπτες τρίχες και οδοντωτή περιφέρεια. Ανώτερα φύλλα λογχοειδή.
Άνθη: ανθίδια σε βαθύ μοβ, αδενώδη, τα εξωτερικά ελαφρώς λυγισμένα.
Άνθιση: Ιούνιος - Ιούλιος.

Ετυμολογία:
Centaurea < Centaurus < Κένταυρος (ο Κένταυρος Χείρων ήταν γιατρός και δάσκαλος του Ασκληπιού).
iberica < Ιβηρία, το βυζαντινό όνομα της Γεωργίας στον Καύκασο.
holzmanniana < αφιερωμένο στον Γερμανό βοτανικό Timoleon Holzmann (1843-?) που ερεύνησε στην Ελλάδα.

Πέμπτη 19 Μαρτίου 2015

Stellaria holostea

Δίρφυς  28-04-2013
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Stellaria holostea (L. 1753) είναι ευρωπαϊκό φυτό. Στην Ελλάδα φύεται σε Εύβοια (Δίρφυς, Ξεροβούνι), Ανατολική Μακεδονία (Χαλκιδική, Άγιον Όρος) και Θράκη.
Βιότοπος: φυλλοβόλα ή κωνοφόρα δάση σε υψόμετρα 600-1200 μ.
Πολυετές φυτό με λεπτό ρίζωμα.
Ανθοφόρα στελέχη απλά, τετράπλευρα, 15-30 εκ.
Φύλλα άμισχα, λογχοειδή.
Πέταλα λευκά, 1,5-2 φορές όσο τα σέπαλα.
Σπέρματα κοκκινωπά-καφέ.
Άνθιση: μέσα Απριλίου - αρχές Ιουνίου

Ετυμολογία:
Stellaria < stella (λατιν.) αστέρι ==> από την μορφή των λουλουδιών σε πλήρη άνθιση
holostea < όλον + οστούν ==> επειδή στην αρχαιότητα χρησιμοποιούσαν το φυτό για την θεραπεία των καταγμάτων.




Τετάρτη 18 Μαρτίου 2015

Convolvulus oleifolius

Γεράνεια 03-05-2013
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Ο Convolvulus oleifolius (Desr. 1792) είναι μεσογειακό φυτό. Στην Ελλάδα εξαπλώνεται στην κεντρική, νότια και νησιωτική χώρα.
Βιότοπος: πετρώδεις τοποθεσίες και φρύγανα, συχνά κοντά στη θάλασσα.
Φυτό πολυετές με ξυλώδη βλαστό και φύλλα λογχοειδή-γραμμοειδή ασημόχρωμα, παρόμοια μ' αυτά της ελιάς.
Άνθη ανοιχτορόδινα ή λευκωπά μέχρι 30 εκ. διάμετρο, σε επάκριες ταξιανθίες.
Ανθίζει από τον Μάρτιο.

Ετυμολογία:
Convolvulus < convólvo (λατιν.) διαπλέκω - για τα συχνά άστατα στελέχη των ειδών αυτού του γένους = Κονβόλβουλος
oleifolius < olea ελαία + folium φύλλο = ελαιόφυλλος.

Τρίτη 17 Μαρτίου 2015

Roemeria hybrida

Μεγαρίδα 20/03/2014
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Roemeria hybrida [(L) DC. 1821] subsb. hybrida 1821) είναι μονοετής πόα με ανερχόμενους έως όρθιους, απλούς ή διακλαδισμένους βλαστούς και ύψος μέχρι 35 εκατοστά. Ανήκει στην οικογένεια της παπαρούνας.
Εξαπλώνεται στην μεσογειακή περιοχή και την ΝΔ Ασία. Στη ηπειρωτική Ελλάδα φύεται διάσπαρτα στις άκρες ή τα αυλάκια σε χωράφια με σιτηρά, σε παλιούς αγρούς και σπάνια σε ανοιχτές θέσεις. Λόγω της αλλαγής των καλλιεργειών γίνεται όλο και περισσότερο σπάνια.
Φύλλα πτεροσχιδή. Άνθη μονήρη ή ολιγάριθμα σε ταξιανθία. 
Ανθίζει Απρίλιο - Μάιο.
Περιλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων & Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας (2009).

Ετυμολογία:
Roemeria < γένος αφιερωμένο στον Ελβετό γιατρό, εντομολόγο και βοτανικό Johann Jacob Roemer (1763-1819), διευθυντή του Alter Botanischer Garten της Ζυρίχης.
hybrida < hibrita & ibrida (λατιν.) υβρίδιο).


Δευτέρα 16 Μαρτίου 2015

Cephalaria transylvanica

Θήβα  30-07-2013
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Cephalaria transsylvanica (L.) Roem. & Schult. 1818 είναι φυτό της Νότιας Ευρώπης που φτάνει έως τον Καύκασο.
Βιότοπος: άκρες δρόμων και χωραφιών, ελαιώνες σε υψόμετρα 0-600 (-1300) μ.
Όρθιο ετήσιο φυτό ύψους 70-120 εκ. Κάτω φύλλα λυροειδή και φυλλάρια ωοειδή.
Άνθη μοβ-λιλά.
Άνθιση: Ιούλιος - Σεπτέμβριος

Ετυμολογία:
Cephalaria < κεφαλή ==> από την ανθοφορία σε πυκνά κεφάλια λουλουδιών.
transsylvanica < Τρανσυλβανία, περιοχή της Ρουμανίας.

Κυριακή 15 Μαρτίου 2015

Cirsium heldreichii

Οίτη 10-08-2013
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Το Cirsium heldreichii (Halácsy 1890) είναι ενδημικό είδος με εξάπλωση στα βουνά της Στερεάς Ελλάδα και στην Πίνδο.
Φύεται σποραδικά σε θέσεις με υψηλή ορεινή βλάστηση, μεσογειακά και ορεινά λιβάδια.
Ανθίζει το καλοκαίρι.
Ετυμολογία:
Cirsium < κίρσιον και κιρσός (διευρυμένη φλέβα) ==> επειδή υποτίθεται ότι είδη του γένους θεράπευαν την πάθηση των κιρσών.
heldreichii < αφιερωμένο στον Θεόδωρο Χελδράιχ (Theodor Henrich Her-mann von Heldreich, 1822-1902), διευθυντή του Βοτανικού Κήπου Αθηνών.


Σάββατο 14 Μαρτίου 2015

Lomelosia hymettia

Πάρνηθα 29-05-2011
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Lomelosia hymettia [(Boiss.& Spruner) Greuter & Burdet 1985] είναι ενδημικό φυτό Πελοποννήσου, Στερεάς Ελλάδας και Σποράδων (Γιούρα). 
Συνώνυμο: Scabiosa hymettia (Boiss. & Spruner).
Βιότοπος: πετρώδεις τοποθεσίες, πλαγιές, δίπλα σε δρόμους., σε υψόμετρα 50-1300 μέτρων.
Πολυετής μικρός θάμνος φυτό με ξυλώδη βάση και τριχωτούς βλαστούς ύψους 30-80 εκατοστών.
Άνθη: Πορφυρά-ροζ με μοβ αποχρώσεις.
Άνθιση: Μάιος - Ιούνιος, ανάλογα το υψόμετρο και τη θέση.

Ετυμολογία:
Lomelosia < λώμα (πτερύγιο, στρίφωμα), αναφέρεται στο μεμβρανώδες χείλος της στεφάνης.
hymettia < Υμηττός.

Παρασκευή 13 Μαρτίου 2015

Onobrychis ebenoides

Λαυρεωτική 19/04/2008
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Onobrychis ebenoides (Boiss. & Spruner 1843) είναι ενδημική της Κεντρικής Ελλάδας, Εύβοιας και Πελοποννήσου.
Βιότοπος: βραχώδεις θέσεις. Αναπτύσσεται ιδιαίτερα σε καμένες εκτάσεις.
Γκριζοπράσινο τριχωτό πολυετές φυτό, με ύψος 10-50 εκατοστά. Φύλλα με 4-7 ζευγάρια στενών γραμμοειδών φυλλαρίων.
Άνθη: ρόδινα, που σχηματίζουν πυκνούς ωοειδείς σταχυόμορφους βότρεις.
Άνθιση: Μάρτιος - Μάιος.

Ετυμολογία
Onobrychis < όνος + βρύκω (δαγκώνω) - επειδή το φυτό τρώγεται από τους όνους = Ονοβρυχίς.
ebenoides < έβενος + είδος = εβενοειδής ==> επειδή το φύλλωμά της μοιάζει με του φυτού έβενος (Ebenus).