Οι φίλοι του μπλοκ

Κυριακή 30 Απριλίου 2017

Geranium lucidum

Ερυθρές 29/03/2016
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Το Geranium lucidum (L. 1753) είναι μεσογειακό φυτό, με μεγάλη εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Βιότοπος: ασβεστολιθικές βραχώδεις τοποθεσίες, φρύγανα, φυλλοβόλοι θάμνοι, σε θέσεις ελαφρώς σκιασμένες,  σε υψόμετρα 0-1200 μ. (-1700).
Ετήσιο φυτό, ύψους 10-30 εκ., συχνά με μεσαία διακλάδωση από την βάση.
Φύλλα χωρισμένα σε 3-5 τμήματα
Άνθη πορφυρά και πιο σπάνια λευκά
Ανθίζει από Μάρτιο μέχρι αρχές Ιουλίου.

Ετυμολογία:
Geranium < γεράνιον, φυτό που αναφέρει ο Διοσκουρίδης ==>  από τον καρπό του που μοιάζει «γεράνων κεφαλάς συν τοις ράμφεσιν».
lucidum (λατιν.) = στιλπνό, φωτεινό, λαμπρό.



Σάββατο 29 Απριλίου 2017

Leontodon graecus

Δίρφυς 28/04/2013
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Το Leontodon graecus (Boiss. & Heldr. 1849) είναι ενδημικό φυτό Κεντρικής και Νότιας Ελλάδας με επέκταση σε Κεφαλονιά και Ζάκυνθο και με παρουσία σε λίγα νησιά (Εύβοια, Νάξος, Αμοργός, Σκύρος, Χίος).
Ξεχωρίζει από συγγενικά είδη από τις αστεροειδείς τρίχες που έχει στα φύλλα του.
Φύεται σε ασβεστολιθικούς βράχους και σε υψόμετρα (0) 400-1500 μ.
Ανθίζει από τον Απρίλιο μέχρι τις αρχές Ιουλίου.
Ετυμολογία:
Leontodon < λέων + (ιωνικό) οδών, οδόντος = Λεοντόδων (ο).
graecus < Grecia = γραικός (ελληνικός).


Παρασκευή 28 Απριλίου 2017

Bellevalia ciliata

Οινόη 03/04/2014
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Bellevalia ciliata [(Cirillo) T.Nees 1834] είναι βολβώδες φυτό, με εξάπλωση στην Ανατολική Μεσόγειο.
Φύλλα λογχοειδή, μικρότερα του βλαστού, τριχωτά, κυματοειδή.
Βιότοπος: ανοικτές θέσεις, αγροί και καλλιεργημένες περιοχές. Λόγω του περιορισμού των καλλιεργούμενων εκτάσεων, αρχίζει να σπανίζει
Άνθη: ταξιανθία κωνική και πυκνή, με 40-60 λευκωπά άνθη.
Άνθιση: Μάρτιος - Απρίλιος.

Ετυμολογία:
Bellevalia < γένος αφιερωμένο στον Richer de Belleval (1564-1602), ιδρυτή του Βοτανικού Κήπου του Μονπελιέ.
ciliata < cílium βλεφαρίδα, ματόκλαδο = βλεφαριδωτή.




Πέμπτη 27 Απριλίου 2017

Leontice leontopetalum

Δίδυμα Αργολίδας 05/03/2016
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Λεοντική η λεοντοπέταλη (Leontice leontopetalum L. 1753) είναι πολυετές κονδυλώδες φυτό, ύψους 20-50 εκ. 
Εξάπλωση: Ελλάδα, Ν. Βουλγαρία, Αν. Μεσόγειος, Β. Ιράν, Αρμενία, Δ. Πακιστάν. Συναντάται σποραδικά σε Πελοπόννησο, Ανατολική Ελλάδα, νησιά του Αιγαίου. Παλαιότερα αποτελούσε κοινό ζιζάνιο αλλά, με τον περιορισμό της αρόσιμης γης, έχει περιοριστεί τόσο πολύ ώστε να θεωρείται σπάνιο. Την αναφέρει το 1895 ο Χελδράιχ «από χωράφια γύρω από την Αθήνα».
Βιότοπος: Θεωρείται ζιζάνιο σιταροχώραφων και αρόσιμης γης, σε βαθιά αργιλώδη εδάφη. Σε χαμηλά υψόμετρα.
Άνθη: Κίτρινα, με 6 πέταλα, σε σύνθετη πυραμιδοειδή ταξιανθία. Καρποί διογκωμένοι.
Άνθιση: Φεβρουάριος μέχρι μέσα Απριλίου.
Περιλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων τω ν Σπάνιων & Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας (RDB 2009), με τον χαρακτηρισμό «τρωτό» (VU).
Ετυμολογία
Leontice < λέων 
leontopetalum < λέων + πέταλον (αλόγου). Το λεοντοπέταλον αναφέρεται από τον Διοσκουρίδη. Το όνομα αναφέρεται στα φύλλα, που μοιάζουν με το αποτύπωμα του πέλματος ενός λιονταριού.




Τετάρτη 26 Απριλίου 2017

Tulipa undulatifolia

Δίδυμα 05/03/2016
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Tulipa undulatifolia (Boiss. 1844) είναι βαλκανικό φυτό. Την πρωτοβρήκε ο Χελδράϊχ στην Βοιωτία και της έδωσε το όνομα «βοιωτική» (boeotica) για να επέμβει ο Μπουασιέ και να της δώσει το όνομα undulatifolia (= με κυματιστά φύλλα).
Εξαπλώνεται στην Κεντρική Ελλάδα, Πελοπόννησο, Εύβοια, Χίο και Λέσβο.
Βιότοπος: σιταροχώραφα. Με τον περιορισμό των αγρών γίνεται όλο και πιο σπάνια.
Άνθος: μεγάλο, κόκκινο. Θεωρείται από τις ωραιότερες τουλίπες.
Άνθιση: Μάρτιος - Απρίλιος.

Ετυμολογία:
Tulipa < από τουρκική túlipand, τουρμπάνι.
undulatifolia < undula κυμάτιον, κυματάκι ( < unda κύμα)  + folium φύλλο = κυματόφυλλη



Τρίτη 25 Απριλίου 2017

Teucrium divaricatum

Μάνη 08/11/2008
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Το Teucrium divaricatum (Heldr. 1857) subsp. divaricatum είναι φυτό της Ανατολικής Μεσογείου, με ευρεία εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα, εκτός Πίνδου Και Δυτικής Μακεδονίας.
Πολυετές, διακλαδισμένο φρύγανο με αποξυλωμένους, απαλά χνουδωτούς βλαστούς και φύλλα ωοειδή, οδοντωτά με σφηνοειδή βάση. Κάλυκας κοκκινοκαφετί, σωληνοειδής, οδοντωτός, τριχωτός.
Βιότοπος: βραχώδεις τοποθεσίες, πρανή, φρύγανα, διάκενα κωνοφόρων δασών, σε υψόμετρα 0-800 (-1500)μ.
Άνθη ρόδινα με τριχωτό σωλήνα μακρύτερο από τον κάλυκα. Ιδιαίτερο χαρακτηριστικό αποτελούν οι μεγάλοι στήμονες, καθώς και ο έντονα αναδιπλωμένος μεσαίος λοβός του κάτω χείλους.
Ανθίζει Απρίλιο - Ιούνιο.

Ετυμολογία:
Teucrium < τεύκριον, φυτό που αναφέρεται από τον Διοσκουρίδη.
divaricatum < divarico απλώνω, ξεδιπλώνω = απλωτό.



Δευτέρα 24 Απριλίου 2017

Cephalanthera damasonium

Παρνασσός 29/05/2010
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Το Cephalanthera damasonium [(Miller) Druce 1906] είναι ευρασιατική ορχιδέα με ευρεία εξάπλωση στην ηπειρωτική Ελλάδα και στα μεγάλα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου.
Περιγράφηκε το 1768 από την Γαλλία.
Βιότοπος: δάση, σε σκιερές θέσεις, σε υψόμετρα μέχρι 1.800 μέτρα.
Εύρωστο φυτό με ύψος 15-60 εκατοστά. Φύλλα 2-5 επιμήκη ωοειδή, δερματώδη, σκούρα πράσινα.
Άνθη: λευκά, στρόγγυλα, με πορτοκαλί εσωτερικό και κίτρινες ραβδώσεις.

Ετυμολογία:
Cephalanthera < κεφαλή + ανθήρας ==> αναφέρεται στο σχήμα των ανθήρων.
damasonium < δαμασώνιον ==> φυτό που αναφέρει ο Διοσκουρίδης με φύλλα όμοια με το υδρόβιο φυτό «άλισμα».




Κυριακή 23 Απριλίου 2017

Marsilea quadrifolia

Κερκίνη 06/06/2010
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Marsilea quadrifolia (L. 1753) είναι ημιυδρόβια φτέρη, που δημιουργεί διάσπαρτες αποικίες, με τετραμερή φύλλα που μοιάζουν με αυτά τους γένους Trifolium (Τριφύλλι).
Εξαπλώνεται από τις Αζόρες και την Ευρώπη μέχρι την Κίνα και την Ιαπωνία.
Ο βιότοπος της είναι τα αβαθή ύδατα λιμνών και άλλων αβαθών υδατοσυλλογών. Φύεται και σε ορυζοκαλλιέργειες.
Είναι πολυετές φυτό. Έχει ρίζες στη λάσπη και παράγει επιπλέοντα φύλλα 4 φυλλαρίων. Τα σποράκια, που μοιάζουν με φασόλια αναπτύσσονται αργότερα, όταν η ρηχή λίμνη στεγνώνει.
Στην Ελλάδα είναι πολύ σπάνιο είδος, με μικρούς και απομονωμένους πληθυσμούς στην λίμνη Κερκίνη του Νομού Σερρών. Σπάνιο είναι και για την Βαλκανική Χερσόνησο, με παρουσία στο Δέλτα του Δούναβη.
Περιλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων & Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας (2009) με τον χαρακτηρισμό Κινδυνεύον (ΕΝ).

Ετυμολογία:
Marsilea < αφιερωμένο στον Luigi Ferdinando Marsili (1658-1730), Ιταλό βοτανικό και φυσιοδίφη, ιδρυτή του Ινστιτούτου Επιστημών της Μπολόνια.
quadrifolia < quadri τέσσερα + folium φύλλο = τετράφυλλη.




Σάββατο 22 Απριλίου 2017

Geranium tuberosum

Ερυθρές 29/03/2016
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Το Geranium tuberosum (L. 1753] είναι φυτό ευρωμεσογειακό φυτό με μεγάλη εξάπλωση στην Ελλάδα, εκτός των Κυκλάδων.
Βιότοπος: χωράφια, άκρες δρόμων.
Φυτό πολυετές, χνουδωτό, με ύψος 10-40 εκ.
Φύλλα παλαμοειδή με λεπτούς πτεροσχιδείς λοβούς.
Σέπαλα τριχωτά και πέταλα 1-1,5 εκ. δίλοβα, ρόδινα ή ιώδη, μεγαλύτερα από τα σέπαλα
Ανθίζει την άνοιξη.

Ετυμολογία:
Geranium < γεράνιον, φυτό που αναφέρει ο Διοσκουρίδης - από τον καρπό του που μοιάζει «γεράνων κεφαλάς συν τοις ράμφεσιν».
tuberosum < tuber οίδημα, κόνδυλος = γεμάτο κονδύλους, κονδυλόρριζο.



Παρασκευή 21 Απριλίου 2017

Euphorbia deflexa

Δίρφυς 28/04/2013
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Euphorbia deflexa (Sm.18060 ήταν μέχρι προ τινός ελληνικό ενδημικό αλλά φαίνεται ότι βρέθηκε και σε θέσεις βόρεια από τα σύνορα μας (Vascular plants of Greece an annotated checklist 2013). Εξαπλώνεται σε όλη την ηπειρωτική Ελλάδα και σε μια περιοχή της Κρήτης αλλά απουσιάζει από τα νησιά. Πρόσφατα περιγράφηκε από την Σαμοθράκη το ενδημικό υποείδος Euphorbia deflexa subsp. pur-pureo-suffusa (Rech. f.) Biel & Kit Tan.
Βιότοπος: ανοιχτά περιβάλλοντα, σε υψόμετρα μέχρι 1800 μέτρα.
Πολυετές φυτό, λείο και γλαυκό, με βλαστούς όρθιους και μη διακλαδιζόμενους. Φύλλα πυκνά έμμισχα. Ταξιανθία σε σχήμα σκιαδίου (ομπρέλας), με ακτίνες απλές ή διχαλωτές.  
Άνθιση: Απρίλιος - Ιούνιος.

Ετυμολογία:
Euphorbia < ευ (καλώς) + φέρβω (τρέφω, βοσκω) και φορβή (τροφή, βοσκή) // [2] Σύμφωνα με τον Πλίνιο, από το γιατρό Εύφορβο που ανακάλυψε τις θεραπευτικές ιδιότητες του φυτού.
deflexa < deflecto αποκλίνω, καμπυλώνω = αποκλίνουσα.


Πέμπτη 20 Απριλίου 2017

Crocus veluchensis

Βαρδούσια 30/05/2010
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Ο Crocus veluchensis (Herbert 1845), παρά το όνομά του, είναι βαλκανικό είδος με εξάπλωση βορείως των συνόρων μας από την Αλβανία και την FYROM μέχρι την Βουλγαρία. Ευδοκιμεί στα βουνά της βόρειας και κεντρικής Ελλάδας, μέχρι τον Παρνασσό.
Ονομάστηκε έτσι γιατί περιγράφηκε για πρώτη φορά με φυτά από το Βελούχι (Τυμφρηστό) της Ευρυτανίας.
Βιότοπος: φυλλοβόλα δάση οξιάς και κωνοφόρων, αλπικά λιβάδια.
Άνθη σε αποχρώσεις από σκούρο μοβ μέχρι ανοιχτό λιλά. Επίσης και ο ανθικός σωλήνας έχει χρώμα μοβ. Στύλος με τρία στίγματα ακέραια, πεπλατυσμένα σε χρώματα κίτρινο και πορτοκαλί. Ανθήρες κίτρινοι.
Άνθιση: Μάιος - Ιούλιος σε υψόμετρα 950-2600 μ.
Πολλές φορές βγαίνει μέσα από το χιόνι που λιώνει.
Στις ορεινές πλαγιές και τα αλπικά λιβάδια σχηματίζει μεγάλα χαλιά.

Ετυμολογία:
Crocus < κρόκος < πιθανώς από την κρόκη (υφάδι) από τα γεννητικά όργανα (ανθήρες, κλπ) που έχουν παρόμοιο σχήμα με τα υφάδια.
veluchensis < Βελούχι, κορυφή και λαϊκό όνομα τους όρους Τυμφρηστός.





Δευτέρα 3 Απριλίου 2017

Ophrys mycenensis

Υμηττός 03/04/2012
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Ophrys mycenensis (S. Hertel & H.E. Paulus 2010) είναι ενδημική ορχιδέα Αττικής, Εύβοιας, Πηλίου, Σποράδων και Πελοποννήσου.
Περιγράφηκε το 2010 από τον Πάρνωνα.
Βιότοπος: θαμνώνες, φρύγανα, διάκενα πευκοδασών. λιβάδια.
Άνθη: τρίλοβα, καφετιά, με έντονη τριχοφυΐα, ευδιάκριτο κιτρινωπό θυρεό και ρόδινο περιάνθιο.
Άνθιση: μέσα Φεβρουαρίου μέχρι μέσα Μαΐου.

Ετυμολογία:
Ophrys < οφρύς (φρύδι). Δεν είναι ξεκάθαρο σε ποια χαρακτηριστικά του γένους Ophrys αναφέρεται το όνομα ενώ υπάρχει και το ενδεχόμενο γλωσσικής παρερμηνείας.
mycenensis > Μυκήνες

Η εξάπλωση του είδους από το http://www.elisajeanluc.fr/orchidees_nature/ophrys/ophrys_mycenensis.htm

Κυριακή 2 Απριλίου 2017

Cerastium glomeratum

Πατέρας 24/02/2013
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Το Cerastium glomeratum (Thuill. 1799) είναι κοσμοπολίτικο φυτό με παρουσία σε όλη την Ελλάδα. Θεωρείται ζιζάνιο καλλιεργημένων χωραφιών και ελαιώνων.
Λεπτό ετήσιο φυτό ύψους 120-30 εκ. 
Άνθιση: Μάρτιος - αρχές Ιουνίου.

Ετυμολογία:
Cerastium < κεράτιον < κέρας ==> από την μορφή του καρπού
glomeratum < glomero (λατιν.) ομάδα, περιτύλιγμα ==> επειδή τα άνθη είναι ομαδοποιημένα σε ταξιανθία.