Οι φίλοι του μπλοκ

Δευτέρα 28 Ιουλίου 2014

Dactylorhiza baumanniana

Οίτη 29/05/2010

Η Δακτυλόριζα του Μπάουμαν (Dactylorhiza baumanniana subsp.  baumanniana J. Hölzinger & Künkele 1983) είναι μία ορχιδέα με εξάπλωση στη Νότια Βαλκανική. Στην Ελλάδα την βρίσκουμε από την Στερεά Ελλάδα και βορειότερα. Συγχέεται με την παρόμοια Dactylorhiza baumanniana subsp. smolikana.

Κυριακή 27 Ιουλίου 2014

Campanula sartorii

Τήνος 07/06 2014
φωτογραφίες Γιάννης Γαβαλάς

Η Campanula sartorii (Boiss. & Heldr. 1875) είναι ενδημική της Άνδρου και της Τήνου, όπου τοπικά είναι σχετικά κοινή. Περιγράφηκε με φυτά από την Άνδρο.
Βιότοπος: Σκιερές, μάλλον υγρές ρωγμές βράχων, σε υψόμετρα έως 800 μ.
Πολυετές φυτό με έρποντες εύθραυστους βλαστούς 10-20 εκ.
Άνθη λευκωπά ή ανοιχτογάλανα.
Άνθιση: τέλη Απριλίου έως μέσα Ιουνίου.
Ετυμολογία:
Campanula < campana (λατιν.) < campanula υποκοριστικό
sartorii < αφιερωμένη στο Γερμανό βοτανικό και φαρμακοποιό του Όθωνα Σαρτόρι (Joseph Sartori 1809-1885) ερευνητή της ελληνικής χλωρίδας.



Σάββατο 26 Ιουλίου 2014

Campanula carpatha

Κάρπαθος 27/03/2014
φωτογραφία Δαυΐδ Κουτσογιαννόπουλος

Η Campanula carpatha (Halácsy 1902) είναι ενδημικό Καρπάθου (και του συμπλέγματος νησιών και νησίδων της) και Κάσου.
Συλλέχθηκε για πρώτη φορά από τον Pichler το 1883 και περιγράφηκε το 1902.
Από την κορυφή Καλή Λίμνη ο καθηγητής Δ. Φοίτος συνέλεξε διαφοροποιημένα φυτά που τα περιέγραψε ως Campanula carpatha var. oreophila.
Βιότοπος: ασβεστολιθικοί βράχοι, βραχώδεις πλαγιές και περιστασιακά σε παράκτιους οικότοπους σε υψόμετρα 0-700 μ
Διετές ή πολυετές φυτό με έντονη ξυλώδη βάση.
Στελέχη λεπτά, εύκαμπτα, 10-20 εκ.
Άνθη σωληνοειδή, 15-30 χιλ, γαλάζια-μπλε.
Άνθιση: Απρίλιος-Ιούνιος.
Ετυμολογία:
Campanula < campana (λατιν.) < campanula υποκοριστικό.
carpatha < Κάρπαθος.

Πέμπτη 24 Ιουλίου 2014

Dianthus haematocalyx subsp. ventricosus

Παρνασσός 30/07/2013
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Ο Dianthus haematocalyx (Boiss. & Heldr.) subsp. ventricosus (Maire & Petitm. 1908) είναι ενδημικός των βουνών της Στερεάς Ελλάδας (Παρνασσός, Γκιώνα, Βαρδούσια, Οίτη).
Φύεται πάνω από τα 1.400 μέτρα σε πετρώδεις θέσεις.
Ανθίζει το καλοκαίρι.
Ετυμολογία:
Dianthus < Δίας + άνθος < Διόσανθος (Θεόφραστος)
haematocalyx < αίμα + κάλυξ (από το αιματώδες χρώμα του κάλυκα)
ventricosus < vénter, véntris κοιλιά = φουσκωτός.



Τρίτη 22 Ιουλίου 2014

Iris orientalis

Λέσβος 14/05/2014
φωτογραφία Δαυίδ Κουτσογιαννόπουλος

Η Iris orientalis (Mill. 1768) είναι φυτό της Ανατολικής Μεσογείου. Στην Ελλάδα φύεται στην Λέσβο και το Δέλτα του Έβρου. Είχε συλλεγεί από τον Major το 1887 και στο Πυθαγόρειο της Σάμου, σε βάλτο κοντά στην ακτή, αλλά από τότε δεν ξαναβρέθηκε.
Βιότοπος: γλυκά και υφάλμυρα έλη σε υψόμετρα 0-50 μ.
Γεώφυτο με μάλλον λεπτή, κυλινδρική ρίζα και ύψος 50-90 εκ.
Φύλλα που ισοδυναμούν με στέλεχος, ευθεία, μάλλον σκληρά και άκαμπτα, γκριζοπράσινα.
Άνθη λευκά, με πορτοκαλοκίτρινη κηλίδα.
Ανθίζει Μάιο.

Ετυμολογία:
Iris < Ίρις, η αγγελιαφόρος των θεών.
orientalis < oriens (ανατολή) = ανατολικός, ανατολίτικος.


Δευτέρα 21 Ιουλίου 2014

Cerastium banaticum subsp. speciosum

Παγγαίο 05/06/2010
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Το Cerastium banaticum subsp. speciosum [(Boiss.) Jalas 1983] είναι φυτό των Βαλκανίων και της Ανατολίας με ευρεία εξάπλωση στην ηπειρωτική Ελλάδα. Το τυπικό υποείδος Cerastium banaticum (Rochel) Steud. subsp. banaticum, το οποίο συνυπάρχει στο Παγγαίο, περιορίζεται στην Βόρεια Ελλάδα.
Βιότοπος: βραχώδεις πλαγιές, ξέφωτα δασών σε υψόμετρα 800-2000 μ.
Πολυετές πυκνοφυές φυτό με ανθισμένα στελέχη ύψους 15-30 εκ. Φύλλα γραμμικά ή λογχοειδή με κοντό χνουδωτό τρίχωμα.
Ταξιανθία χαλαρή με 3-7 λευκά άνθη.
Άνθιση: Ιούνιος - Αύγουστος.

Ετυμολογία:
Cerastium < κεράτιον < κέρας ==> από την μορφή του καρπού.
banaticum < Banat, ιστορική περιοχή της Κεντρικής Ευρώπης που σήμερα χωρίζεται μεταξύ Ρουμανίας, Σερβίας, Μαυροβουνίου και, σε μικρό βαθμό, της Ουγγαρίας.
speciosum < spécies ομορφιά, κομψότητα.





Σάββατο 19 Ιουλίου 2014

Campanula calaminthifolia

Νάξος 06/07/2014
φωτογραφίες Γιάννης Γαβαλάς

Η Campanula calaminthifolia (Lam. 1785) είναι ενδημική των Κυκλάδων με κέντρο την Νάξο (Κόρωνος, Μαυροβούνι, Ζας).
Αναφέρεται επίσης από την Φολέγανδρο, την Μύκονο, την Πάρο, την Σίκινο.
Βιότοπος: σχισμές ασβεστολιθικών βράχων.
Κατώτερα φύλλα έμμισχα σπαθοειδή. Ανώτερα φύλλα πλατιά, σχεδόν ακέραια, ωοειδή ή στρογγυλά.
Άνθη σε βραχύ ποδίσκο, στις μασχάλες των ανώτερων φύλλων, κυανά-ιώδη.
Άνθιση από τα τέλη Ιουνίου.
Ετυμολογία:
Campanula < campana (λατιν.) < campanula υποκοριστικό
calaminthifolia < Calamintha (γένος)) + folium φύλλο = με φύλλα σαν της Calamintha
Calamintha < καλός + μίνθη (από το έντονο άρωμα, όπως αυτό της μίνθης-μέντας).






Παρασκευή 18 Ιουλίου 2014

Campanula lyrata

Λέσβος 15/05/2014
φωτογραφία Δαυίδ Κουτσογιαννόπουλος

Η Campanula lyrata Lam. 1875 subsp. lyrata, είναι φυτό της Ανατολικής Μεσογείου. Στην Ελλάδα φύεται στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου, από την Κω μέχρι την Λέσβο.
Βιότοπος: βράχοι, βραχώδεις πλαγιές με μεσογειακή βλάστηση, πέτρινοι τοίχοι, ελαιώνες, ανάμεσα σε ξερολιθιές σε υψόμετρα 0-600 (-1100) μ.
Διετές ή βραχύβια πολυετές φυτό, διακλαδισμένο από την βάση, συχνά με ένα όρθιο κεντρικό στέλεχος 30-60 εκ. με πολλές πλευρικές διακλαδώσεις.
Τα φύλλα του ρόδακα είναι τριχωτά, λυροειδή με μικρούς ακανόνιστους πλευρικούς λοβούς.
Στεφάνη σωληνωτή, μάλλον στενή, ιώδης-μπλε.
Ανθίζει Απρίλιο - Ιούνιο.
Ετυμολογία:
Campanula < campana (λατιν.) < campanula υποκοριστικό
lyrata < λύρα (αρχαίο μουσικό όργανο) ==> αναφορά στο σχήμα των φύλλων.


Πέμπτη 17 Ιουλίου 2014

Viola aetolica

Οίτη 29/05/2010
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Viola aetolica (Boiss. & Heldr. 1859) είναι βαλκανικό είδος με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα, εκτός των νησιών. Περιγράφηκε από τα ορεινά της Αιτωλίας.
Βιότοπος: λιβάδια, χαράδρες, βοσκοτόπια. υποαλπικές θέσεις σε υψόμετρα 1200-2000 μ.
Ετήσια ή πολυετής τριχωτή πόα.
Πολλοί ανερχόμενοι ανθοφόροι βλαστοί, 10-30 (-40) εκ.
Κατώτερα φύλλα ωοειδή-κυκλικά. Ανώτερα φύλλα ωοειδή-επιμήκη.
Στεφάνη σε ανοιχτό κίτρινο, με κατώτερο πέταλο κίτρινο.
Ανθίζει Απρίλιο - Αύγουστο.

Ετυμολογία:
Viola < viola (latin.) δάνειο από κάποια μεσογειακή γλώσσα - ελληνικά: ίον (< ιώδες χρώμα, κλπ). 
aetolica < Αιτωλία.



Τρίτη 15 Ιουλίου 2014

Arenaria cretica

Χελμός 12/06/2010
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Arenaria cretica (Spreng. 1825) είναι βαλκανικό φυτό με κύρια εξάπλωση την Ελλάδα και προέκταση κοντά στα βόρεια σύνορα (Αλβανία, Σέβερνα Μακεντόνιγια). Περιγράφηκε με φυτά από τα Λευκά Όρη.
Βιότοπος: ρωγμές ασβεστολιθικών βράχων σε υψόμετρα 1400-2200 (-2900 στον Όλυμπο).
Πολυετές χλοώδες φυτό με πυκνή προσκεφαλοειδή μορφή και χνουδωτό τρίχωμα. Ανθοφόροι μίσχοι 2-10 εκ. 
Άνθη με αστεροειδή σέπαλα και λευκά πέταλα.
Άνθιση: Ιούνιος - αρχές Αυγούστου.

Ετυμολογία:
Arenaria < arena άμμος // παλαίστρα αμφιθεάτρου ==> αναφορά στον βιότοπο πολλών ειδών του γένους.
cretica < Κρήτη.


Τρίτη 8 Ιουλίου 2014

Seseli crithmifolium

Σίκινος 05/07/2014 Κυκλάδες
φωτογραφία Γιάννης Γαβαλάς

To Σέσελι το κριταμόφυλλο [Seseli crithmifolium (Juss. ex DC.) Boiss., 1872] είναι ενδημικό φυτό Κυκλάδων (Αμοργός, Σίκινος, Φολέγανδρος), Κρήτης και Δωδεκανήσου (Ρόδος, Κάρπαθος, Σαρία).
Βιότοπος: ασβεστολιθικοί βράχοι σε υψόμετρα (10-) 200-1100 μ.
Πολυετές φυτό με ξυλώδη βλαστό ύψους έως 1,5 μέτρο και μέτρια διακλάδωση.
Φύλλα άκαμπτα, σαρκώδη.
Η ταξιανθία του σχηματίζει σκιάδιο, με 20-50 λευκά άνθη.
Καρποί, 3-4 χιλ., επιμήκεις με χαμηλές ράχες. Μερικές φορές το φυτό είναι μονοκαρπικό, δηλαδή ανθίζει και καρποφορεί μια φορά στην ζωή του.
Ανθίζει Ιούνιο-Αύγουστο.
Ετυμολογία:
Seseli < σέσελι, φυτό που αναφέρεται από τους Διοσκουρίδη, Αριστοφάνη, Πλούταρχο
crithmifolium < Crithmum κρίταμο + folium φύλλο = κριταμόφυλλο
Crithmum < κρήθμον > κριθή ==> για την ομοιότητα των σπερμάτων με αυτά της Κριθής (κριθαριού).

«σέσελι· τὸ μὲν Μασσαλιωτικὸν φύλλα ἔχει μαράθῳ ἐοικότα, παχύτερα δὲ καὶ τὸν καυλὸν εὐερνέστερον ἔχει, σκιάδιον δὲ ἀνήθῳ ὅμοιον, ἐφ' οὗ ὁ καρπὸς ὑπομήκης, γεγωνιωμένος, δριμύς, βιβρωσκόμενος ἡδέως, ῥίζα μακρά, εὐώδης.»
Διοσκουρίδης

Σίκινος 05/07/2014 Κυκλάδες
photo (c) Γιάννης Γαβαλάς

Δευτέρα 7 Ιουλίου 2014

Pulicaria dysenterica

Οίτη 10/08/2013
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Pulicaria dysenterica [(L.) Bernh. 1800] εξαπλώνεται στην Ευρώπη, την Βόρεια Αφρική και τη ΝΔ Ασία. Έχει ευρεία κατανομή στην Ελλάδα.
Βιότοπος: άκρες δασών, παράκτια ενδιαιτήματα, άκρες δρόμων σε υψόμετρα 0-600 (1200) μ.
Πολυετές ριζωματώδες φυτό, ύψους 20-70 εκ.
Άνθιση: Ιούνιος - Οκτώβριος.

Ετυμολογία:
Pulicaria < herba pulicaria < pulex pulce ==> φυτό που αναφέρεται από τον Serenus Sammonicus, συγγραφέα ενός βοτανοφαρμακευτικού ποιήματος, πιθανώς επειδή θεωρείται ικανό να αποκρούει ψύλλους ή να έχει φαρμακευτικές ιδιότητες σε περιπτώσεις ερεθισμού από τα τσιμπήματά τους.
dysenterica < δυσεντερία ==> επειδή υποτίθεται ότι θεράπευε την δυσεντερία.

Κυριακή 6 Ιουλίου 2014

Silene ammophila subsp. carpathae

Κάρπαθος 28/03/2014
φωτογραφία Δαυΐδ Κουτσογιαννόπουλος

Η Silene ammophila subsp. carpathae (Chowdhuri 1957) είναι ενδημική Κάσου και Καρπάθου. Ο συνολικός πληθυσμός των 6 υποπληθυσμών του στα δύο νησιά υπολογίζεται σε 2000-4000 άτομα. Το τυπικό και επίσης ενδημικό υποείδος Silene ammophila (Boiss. & Heldr. 1849) subsp. ammophila φύεται στην Ανατολική Κρήτη.
Βιότοπος: αμμώδεις παραλίες.
Ετήσιο μικρό ποώδες φυτό, με ύψος έως 15 εκ. Τα φύλλα της βάσης είναι πιο μεγάλα και παχιά και σχηματίζουν ρόδακα, από τον οποίο αναδύονται 5-15 βλαστοί με μικρά, αντίθετα φύλλα. 
Τα άνθη έχουν 5 έντονα ρόδινα πέταλα σε σχήμα όνυχα, με λευκά λέπια.
Άνθιση: Μάρτιος - Απρίλιος.
Περιλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων & Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας (RDB 2009), με τον χαρακτηρισμό «Τρωτό» (VU).
Ετυμολογία:
Silene < Silenus (λατιν.) < Σειληνός = Σιληνή.
ammophila < άμμος + φίλη.
carpathae < Κάρπαθος.

Παρασκευή 4 Ιουλίου 2014

Arenaria rotundifolia

Παγγαίο 05/06/2010
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Arenaria rotundifolia (M. Bieb. 1808) είναι βαλκανικό φυτό, που μέσω Ανατολίας φτάνει έως τον Καύκασο. Στην Ελλάδα εξαπλώνεται από την Ρούμελη (Παρνασσός) και βορειότερα.
Βιότοπος: προεξοχές υγρών βράχων, υγρές χαλικώδεις θέσεις, λιβάδια με χιόνι που λιώνει σε υψόμετρα 1300-2800 μ.
Πολυετές πολύβλαστο φυτό. Άνθη με πέταλα λευκά, επιμήκη-ελλειπτικά.
Άνθιση καλοκαιρινά.

Ετυμολογία:
Arenaria < arena άμμος // παλαίστρα αμφιθεάτρου ==> αναφορά στον βιότοπο πολλών ειδών του γένους.
rotundifolia < rotunda στρογγυλή + folium φύλλο.

Παγγαίο 05/06/2010


Τετάρτη 2 Ιουλίου 2014

Satureja parnassica subsp. parnassica

Παρνασσός 30/07/2013
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Satureja parnassica (Boiss., 1879) subsp. parnassica είναι ενδημικό φυτό της Νότιας Πίνδου, Στερεάς Ελλάδας και Πελοποννήσου
Βιότοπος: ασβεστολιθικά βράχια, σε υψόμετρα 0-1000 μ.
Πολυετής μικρός θάμνος. Οι βλαστοί του σπάνια ξεπερνούν τα 12 εκ. κι έχουν σκληρές τρίχες.
Φύλλα ελλειπτικά έως λογχοειδή, αιχμηρά, τριχωτά.
Ταξιανθίες πυκνές. Στεφάνη τριχωτή, λευκή με μοβ ρίγες. Ανθήρες μοβ.
Ανθίζει Ιούνιο - Οκτώβριο.
Ετυμολογία:
Satureja < αβέβαιης ετυμολογίας. Το πιθανότερο από saturejum σάλτσα με μείγμα διαφόρων συστατικών. Άλλες εκδοχές: [1] séro satum σπόρος. [2] σάτυρος [3[ s'átar αραβική λέξη για διάφορα φυτά.
parnassica < Παρνασσός



Τρίτη 1 Ιουλίου 2014

Alyssum lesbiacum Άλυσσο το λεσβιακό

Λέσβος 16/05/2014
φωτογραφία Δαυΐδ Κουτσογιαννόπουλος

Το Alyssum lesbiacum [(P. Candargy) Rech. f. 1943] είναι ενδημικό της Λέσβου.
Συνώνυμο: Odontarrhena lesbiaca, P. Candargy.
Βιότοπος: βραχώδεις θέσεις σε ανοιχτή μακία βλάστηση, ανοίγματα δάσους τραχείας πεύκης, ξηρά λιβάδια σε υψόμετρα 200-800 μ.
Φυτό με ξυλώδη βάση και βλαστό έως 30-40 εκ.
Φύλλα σταχτόγκριζα έως υπόλευκα, καλυμμένα με αστεροειδές τρίχωμα
Ανθοφόρα κεφάλια κίτρινα.
Ανθίζει μέσα Απριλίου- μέσα Μαΐου.
Ετυμολογία
Alyssum < α (στερητικό) + λύσσα (θυμός) = που θεραπεύει την λύσσα (συμπτώματα είναι ο θυμός, η μανία, η υδροφοβία).
lesbiacum < Lesbos Λέσβος
Odontarrhena < οδών (ιωνικό) οδόντος + άρρην ==> αναφορά στον στύλο που στο γένος αυτό χαρακτηρίζεται από το νήμα με ένα δόντι, ένα μυτερό προσάρτημα.