Οι φίλοι του μπλοκ

Κυριακή 22 Οκτωβρίου 2017

Viola macedonica

Όσσα 07/06/2010
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Viola macedonica (Boiss. & Heldr. 1854) είναι βαλκανικό φυτό με ευρεία εξάπλωση στην Μακεδονία (Βαρνούντας, Σινιάτσικο, Βούρινος, Όλυμπος, Πιέρια, Βέρμιο, Χορτιάτης, Χολομώντας, Άθως, Μπέλλες, Παγαίο, Μενοίκιο, Βροντούς, Όρβηλος, Φαλακρό), την Ήπειρο, την Στερεά Ελλάδα και την Θεσσαλία.
Περιγράφηκε με υλικό που συλλέχθηκε το 1851 στον Χορτιάτη.
Του έχουν δοθεί διάφορα συνώνυμα με επικρατέστερο το Viola tricolor subsp. macedonica [(Boiss. & Heldr.) A. F. W. Schmidt 1854].
Βιότοπος: δάση και υποαλπικά λιβάδια σε υψόμετρα 800-1800 (2300) μ.
Άνθιση καλοκαιρινή.

Ετυμολογία:
Viola < viola, δάνειο από κάποια μεσογειακή γλώσσα - Ελληνικά: ίον.
macedonica < Μακεδονία.
tricolor < τρις + cólor (χρώμα).

Παρασκευή 20 Οκτωβρίου 2017

Stachys tymphaea

Γκιώνα 30/05/2010
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Ο Stachys tymphaea (Hausskn. 1887) είναι φυτό των Βαλκανίων και της Ιταλίας με μεγάλη εξάπλωση στην στεριανή Ελλάδα. Περιγράφηκε με υλικό από το όρος Ζυγός της Βόρειας Πίνδου.
Βιότοπος: ξηρά πετρώδη λιβάδια, ανοιχτές δασικές εκτάσεις σε υψόμετρα (1600-) 1800-2500 μ.
Πολυετές φυτό χωρίς ρόδακα φύλλων.
Στελέχη αρκετά, 15-40 εκ., όρθια
Φύλλα μακρόστενα, έμμισχα.
Κάλυκας 7-9 χιλ., πορφυρός, τριχωτός.
Στεφάνη 11-14 χιλ., ροζ-μοβ

Ετυμολογία:
Stachys < στάχυς, από την διάταξη των ανθέων κατά μήκος του στελέχους.
tymphaea < Τύμφη, όρος της Β. Πίνδου.



Τετάρτη 18 Οκτωβρίου 2017

Spiranthes spiralis

Λαυρεωτική 18/10/2009
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Το Spiranthes spiralis [(L) Chevallier, 1827] είναι μια μικροσκοπική ορχιδέα με ευρεία εξάπλωση σε Ευρώπη, Ασία και Βόρεια Αφρική. Η μοναδική που ανθίζει το φθινόπωρο. 
Πρώτη επιστημονική περιγραφή το 1753 από το Στρασβούργο της Γαλλίας.
Λεπτό φυτό, με ύψος 6 - 30 εκατοστά. Βλαστός χνουδωτός. Τα φύλλα είναι μαραμένα κατά την άνθιση.
Βιότοπος: θαμνώνες, φρύγανα, λιβάδια, ακαλλιέργητα χωράφια, διάκενα πευκοδασών σε υψόμετρα μέχρι 1.400 μέτρα.
Άνθη: μικρά, λευκά σε σπειροειδή ταξιανθία με 6-30 άνθη.
Άνθιση: τέλη Αυγούστου - Οκτώβριος.

Ετυμολογία:
Spiranthes < spira < σπείρα + άνθος = Σπειρανθές.
spiralis < spira < σπείρα.

Σχινιάς 13/11/2015

Δευτέρα 16 Οκτωβρίου 2017

Centaurea stoebe subsp. serbica

Φαλακρό 12/07/2009
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Centaurea stoebe subsp. serbica είναι βαλκανικό ενδημικό (Ελλάδα, Βουλγαρία, Σερβία) με παρουσία στην Ανατολική Μακεδονία.
Βιότοπος: πετρώδεις πλαγιές, αγροί, ξηρά λιβάδια.
Ανθίζει το καλοκαίρι.

Ετυμολογία
Centaurea < Centaurus < Κένταυρος (ο Κένταυρος Χείρων ήταν γιατρός και δάσκαλος του Ασκληπιού).
stoebe < στοιβή (όνομα ενός απροσδιόριστου φυτού που αναφέρει ο Διοσκουρίδης).
serbica < Serbia Σερβία/

«στοιβῆς ὁ καρπὸς καὶ τὰ φύλλα στύφει, ὅθεν δυσεντεριῶσι τὸ ἀφέψημα αὐτῶν ἐνίεται· ἐγκλύζεται δὲ καὶ εἰς ὦτα πυορροοῦντα. καταπλασθέντα δὲ τὰ φύλλα ὠφελεῖ σύγχυσιν ὀφθαλμῶν τὴν ἐκ πληγῆς καὶ αἱμορραγίας ἴσχει.»  Διοσυκουρίδης

Σάββατο 14 Οκτωβρίου 2017

Solidago virgaurea

Παρνασσός 30/07/2013
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Το Solidago virgaurea L. 1753 είναι παλαιογεωγραφικό ευρωσιβηρικό φυτό που επεκτείνεται μέχρι την Σκανδιναβία. Στην Ελλάδα εξαπλώνεται σε μεγάλο μέρος της χώρας, εκτός Κρήτης, Πελοποννήσου και Ιονίου.
Βιότοπος: λιβάδια, υγρές βραχώδεις πλαγιές, γκρεμοί σε υψόμετρα 400-1800 μ.
Πολυετές φυτό με ύψος 15-40 εκ.
Βλαστοί όρθιοι, συνήθως διακλαδισμένοι στο πάνω μέρος.
Κατώτερα φύλλα στενά ελλειπτικά, ανώτερα ωοειδή τριχωτά.
Άνθη χρυσοκίτρινα.
Άνθιση: Ιούνιος - Σεπτέμβριος.

Ετυμολογία:
Solidago < solido ισχυροποιώ, συγκολλώ ==> υπαινιγμός για τις θεραπευτική του ιδιότητες
virgaurea < virga κλαδί + aurea χρυσή, χρυσαφένια ==> για τα χρυσοκίτρινα κεφάλια των ανθέων.

Πέμπτη 12 Οκτωβρίου 2017

Arabis bryoides

Γκιώνα 30/05/2010
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Arabis bryoides (Boiss. 1842) είναι βαλκανικό φυτό με κατανομή από την Πελοπόννησο στον νότο έως την Αλβανία, την Σέβερνα Μακεντόνιγια και το Κοσσυφοπέδιο στον βορά. 
==> Στην Ελλάδα εξαπλώνεται σε Πελοπόννησο (Χελμός, Σαϊτάς, Ερύμανθος), Στερεά Ελλάδα (Παρνασσός, Γκιώνα, Βαρδούσια, Καλλιακούδα, Τυμφρηστός), Δυτική Μακεδονία (Όλυμπος, Σινιάτσικο, Βέρμιο, Τζένα), Ανατολική Μακεδονία (Χολομώντας, Άθως Παγγαίο) και Βόρειο Αιγαίο (Θάσος, Σαμοθράκη). Περιγράφηκε με δείγματα από τον Όλυμπο.
Βιότοπος: ρωγμές ασβεστολιθικών βράχων σε υψόμετρα (900-) 1700-2900 μ.
Πολυετές μαξιλαρόμορφο χλοάζον φυτό.
Τα βασικά φύλλα είναι πυκνά, χνουδωτά, άμισχα και σχηματίζουν συμπαγή ρόδακα.
Ανθοφόροι βλαστοί όρθιοι, 2-6 εκ., χωρίς φύλλα.
Άνθη σχετικά μεγάλα, λευκά-χιονώδη.
Άνθιση: Μάιος - Ιούλιος.

Ετυμολογία:
Arabis < δράβη (Διοσκουρίδης) > αράβη (παρερμηνεία από μεσαιωνικά χειρόγραφα του Διοσκουρίδη).
bryoides < βρύον + είδος ==> αναφορά στα φύλλα.



Τρίτη 10 Οκτωβρίου 2017

Tordylium officinale

Γκιώνα 30/05/2010
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Το Tordylium officinale (L. 1753) είναι μεσογειακό φυτό με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα, εκτός των νησιών  του Αιγαίου.
Βιότοπος: βραχώδεις πλαγιές, γκαρίγκ, αγροί, χαλικώδεις θέσεις σε υψόμετρα 0-800 (-1600) μ.
Ετήσιο χνουδωτό φυτό, συνήθως διακλαδισμένο από την βάση.
Βλαστός 20-50 εκ.
Σκιάδια με λευκά άνθη και εξωτερικά πέταλα μεγάλα και ευδιάκριτα με άνισους δύο λοβούς.
Ανθίζει Απρίλιο- Ιούνιο.

Ετυμολογία:
Tordylium < τόρδιλον & τορδύλιον (φυτό που αναφέρει ο Διοσκουρίδης) < τόρνος + ίλλω συστρέφω ==> για το στρογγυλό σχήμα των καρπών που έχουν χάραγμα στην άκρη.
officinale < offícina, μεσαιωνικό εργαστήριο για παρασκευή φαρμάκων και αρωμάτων = φαρμακευτικό.

«τόρδιλον· ἔνιοι δὲ καὶ τοῦτο σέσελι Κρητικὸν καλοῦσι. ἔστι δὲ βοτάνιον φρυγανῶδες, ἔχον σπερμάτιον περιφερές, διπλοῦν, ὅμοιον ἀσπιδισκίοις, ὑπόδριμυ, ἀρωματίζον, πινόμενον πρὸς δυσουρίαν καὶ ἐμμήνων ἀγωγήν».
Διοσκουρίδης


Παρασκευή 6 Οκτωβρίου 2017

Nepeta nuda subsp. nuda

Όσσα 07/06/2010
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Nepeta nuda (L. 1753) subsp. nuda είναι ευρωμεσογειακό φυτό με εξάπλωση στην ηπειρωτική Ελλάδα.
Βιότοπος: ξηρά λιβάδια σε υψόμετρα πάνω από 500 μ.
Πολυετές ριζωματώδες φυτό, ύψους 20-80 εκ.
Ταξιανθία 7-1 χιλ. με άνθη λευκά με μοβ στίγματα.
Άνθιση καλοκαιρινή από τον Ιούνιο.

Ετυμολογία:
Nepeta (λατιν.)  < φυτό που αναφέρει ο Πλίνιος.
nuda (λατιν.) = γυμνή (χωρίς άρωμα ή τρίχωμα κλπ)



Τετάρτη 4 Οκτωβρίου 2017

Sedum litoreum

Κέα 30/04/2011
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Το Sedum litoreum (Guss. 1826) είναι μεσογειακό φυτό από την Ιταλία και ανατολικότερα. Έχει ευρεία εξάπλωση στην ηπειρωτική και νησιωτική Ελλάδα.
Βιότοπος: βραχώδεις και πετρώδεις θέσεις, εποχιακοί υγρότοποι, συνήθως σε παράκτιες περιοχές και υψόμετρα 0-300 μ.
Φωτογενές, όρθιο ετήσιο φυτό. Βλαστοί απλοί, μερικές φορές διακλαδίζονται από την βάση. Φύλλα επιμήκη-ελλειπτικά, φωτεινά πράσινα. 
Πέταλα σε λαμπερό κίτρινο, οξυκόρυφα.
Άνθιση: Απρίλιος - Μάιος.

Ετυμολογία:
Sedum < sédo (λατιν.) ανακουφίσω, καταπραΰνω, ηρεμώ ==>- επειδή τα φύλλα κάποιων ειδών υποστηρίζεται ότι ανακουφίζουν από τον πόνο των τραυμάτων.
litoreum < litus αιγιαλός, παραλία = παράλιο.


Σάββατο 30 Σεπτεμβρίου 2017

Minuartia recurva subsp. condensata

Βόρας 10/07/2009
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Minuartia recurva [(All.) Schinz & Thell. 1907] είναι ευρωμεσογειακό φυτό. Περιγράφηκε από τις ιταλικές Άλπεις. Γενικά είναι ορεινό είδος και στην Ελλάδα φύεται στην βόρεια χώρα. Έχει ενδιαφέρον ότι βρέθηκε πρόσφατα (Biel & Tan, 2012) και στο νησί της Σαμοθράκης στις πλαγιές της κορυφογραμμής του όρους Σάος στα 1380-1580 μέτρα.
Βιότοπος: βραχώδεις και χαλικώδεις βουνοπλαγιές σε υψόμετρα (700-) 1700-2400 μ.
Πολυετής, πυκνά χλοώδης, μαξιλαρόμορφος θάμνος.
Φύλλα, 3-6 χιλ. γραμμικά.
Μη ανθοφόροι βλαστοί σε πυκνές δέσμες, γραμμοειδείς, συχνά δρεπανοειδείς. Ανθοφόροι βλαστοί, 2-8 εκ., χνουδωτοί.
Άνθη με λευκά πέταλα, που συνήθως υπερβαίνουν τα σέπαλα.
Ανθίζει Ιούνιο - Αύγουστο.
Η Minuartia recurva παρουσιάζει οικοτοπική διαφοροποίηση. Από τον Βόρα έχει περιγραφεί το υποείδος Minuartia recurva subsp. condensata [(C. Presl) Greuter & Burdet 1982], το οποίο ο Strid (1968) θεωρεί οικότυπο, έχει πιο συμπαγή-συμπυκνωμένη μορφή και εξαπλώνεται πολύ νοτιότερα σε όλη την στεριανή Ελλάδα.
Ετυμολογία:
Minuartia < γένος αφιερωμένο στον Juan Minuart (1693-1768), Ισπανό βοτανικό.
recurva = κυρτή, στριφτή (συνήθως αναφέρεται στα φύλλα ή τον βλαστό).
condensata < condenso συμπυκνώνω, γεμίζω.



Πέμπτη 28 Σεπτεμβρίου 2017

Marrubium peregrinum

Όλυμπος 10/07/2009
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης
 
Το Marrubium peregrinum (L. 1753) είναι φυτό των Βαλκανίων και της Ανατολικής Ευρώπης με ευρεία εξάπλωση στην ηπειρωτική Ελλάδα.
Βιότοπος: Ξηρά λιβάδια, θαμνότοποι, άκρες δρόμων σε υψόμετρα 0-800 μ.
Πολυετές ριζωματώδες είδος με ύψος 30-60 εκ. Ολόκληρο το φυτό έχει πυκνό γκρίζο τρίχωμα. Φύλλα ελλειπτικά οδοντωτά.
Άνθη λευκά.
Άνθιση: τέλη Μαΐου - Αύγουστος.

Ετυμολογία:
Marrubium  < [1] όνομα βοτάνου που αναφέρει ο Πλίνιος //  [2] από την πόλη Marruvium (< Maria Urbs, η πόλη των βάλτων).
peregrinum = ξένο, εξωτικό ==> με την έννοια της περιπλάνησης, κάτι που είναι εδώ κι εκεί.


Κυριακή 24 Σεπτεμβρίου 2017

Alcea heldreichii

Κερκίνη 06/06/2010
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Alcea heldreichii είναι είδος των Βαλκανίων και της Ανατολίας. Στην Ελλάδα εξαπλώνεται διάσπαρτα από την Ρούμελη και βορειότερα ενώ αναφέρεται και από το Ανατολικό Αιγαίο (Σύμη, Σάμος, Χίος, Λέσβος) και το Ιόνιο (Κέρκυρα).
Περιγράφηκε επιστημονικά από το όρος Χορτιάτης, κοντά στην Θεσσαλονίκη.
Βιότοπος: καλλιέργειες, ξηρά λιβάδια, άκρες δρόμων, αρχαιολογικοί χώροι σε υψόμετρα 0-1000 μ.
Άνθιση: Μάιος - Ιούλιος.

Ετυμολογία:
Alcea < αλκαία (φυτό που αναφέρει ο Διοσκουρίδης για ένα είδος μολόχας) // κατ' άλλη εκδοχή από θέμα «αλκ-» (δύναμη).
heldreichii < αφιερωμένη στον Θεόδωρο Χελδράιχ (Theodor Henrich Hermann von Heldreich, 1822-1902), διευθυντή του Βοτανικού Κήπου Αθηνών.

«ἀλκαία· καὶ αὕτη εἶδός ἐστιν ἀγρίας μολόχης, ἔχουσα φύλλα ἐπεσχισμένα πρὸς τὰ τῆς ἱερᾶς βοτάνης, καυλοὺς τρεῖς ἢ τέσσαρας, φλοιὸν ἔχοντας καννάβει παραπλήσιον, ἄνθος μικρόν, ἐμφερὲς ῥόδῳ, ῥίζας λευκάς, πλαγίας, πέντε ἢ ἕξ, ὅσον πήχεως, αἵτινες ἐν οἴνῳ ἢ ὕδατι πινόμεναι δυσεντερίαν καὶ ῥήγματα ἰῶνται.» (Διοσκουρίδης)

Παρασκευή 22 Σεπτεμβρίου 2017

Alcea biennis subsp. cretica

Μαίναλο 19/07/2008
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Alcea biennis subsp. cretica [Weinm.) Valdés 2011] είναι βαλκανικό είδος με ευρεία αν και διάσπαρτη εξάπλωση στην Ελλάδα.
Βιότοπος: ανοίγματα δασών, παρυφές δρόμων σε υψόμετρα 0-600 (-1200) μ.
Ψηλό διετές ή ελαφρά πολυετές φυτό. Βλαστό 1 έως 2 μ., με ελάχιστη διακλάδωση.
Άνθη με πέταλα σε φωτεινό ροζ ή μοβ.
Άνθιση: τέλη Απριλίου - Ιούλιος

Ετυμολογία:
Alcea < αλκαία (φυτό που αναφέρει ο Διοσκουρίδης για ένα είδος μολόχας) // κατ' άλλη εκδοχή από θέμα «αλκ-» (δύναμη).
biennis = διετής.
cretica < Creta Κρήτη.



Τετάρτη 20 Σεπτεμβρίου 2017

Lactuca acanthifolia

Αμοργός 15/11/2009
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Lactuca acanthifolia (Willd.) Boiss. 1875 είναι φυτό της Ανατολικής Μεσογείου με εξάπλωση στην νότια και νησιωτική Ελλάδα.
Συνώνυμο: Lactuca amorgina Halácsy 1899
Τυπικό πολυετές χασμόφυτο, που φύεται μέσα ρωγμές και προεξοχές ασβεστολιθικών βράχων, με έντονο ξυλώδες απόθεμα με φύλλα παραμένοντα.
Τα φύλλα της βάσης σχηματίζουν ρόδακα, είναι ελαφρώς σαρκώδη με οδοντωτούς λοβούς και αραχνοειδές τρίχωμα στην βάση των μίσχων.
Βλαστός έως 1 μέτρο, υπόλευκο.
Άνθη κίτρινα
Ανθίζει Ιούνιο - Σεπτέμβριο, ενίοτε μέχρι και τα μέσα του φθινόπωρου. 

Ετυμολογία:
Lactuca < lac, láctis, γάλα ==> για τον άφθονο λευκό χυμό που έχουν είδη του γένους (ελλ.: μαρούλι, θρίδαξ).
acanthifolia < άκανθα + folium φύλλο. 



Δευτέρα 18 Σεπτεμβρίου 2017

Convolvulus cantabrica

Παρνασσός 29/05/2010
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Ο Convolvulus cantabrica (L. 1753) είναι ευρωμεσογειακό φυτό με ευρεία εξάπλωση στη στεριανή Ελλάδα και ορισμένα νησιά.
Βιότοπος: βραχώδεις πλαγιές με φρύγανα, διάκενα δασών σε υψόμετρα 0-800 μ.
Πολυετές, ελαφρώς ξυλώδες στην βάση φυτό.
Άνθιση: τέλη Απριλίου -  αρχές Ιουλίου.

Ετυμολογία:
Convolvulus < convólvo (λατιν.) διαπλέκω ==>  για τα συχνά διαπλεκόμενα στελέχη πολλών ειδών αυτού του γένους.
cantabrica < Cantabria, περιοχή της βόρειας ακτής της Ισπανίας στα Πυρηναία.



Σάββατο 16 Σεπτεμβρίου 2017

Vicia tenuifolia subsp. tenuifolia

Οίτη 29/05/2010
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Vicia tenuifolia (Roth 1788) subsp. tenuifolia είναι ευρασιατικό φυτό με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Βιότοπος: δασικές εκτάσεις, θαμνώνες, λιβάδια, ορεινή βλάστηση σε υψόμετρα 0-700 (1100) μ.
Φυτό πολύ διακλαδισμένο, αραιά χνουδωτό με ύψος έως 1 μ. Φύλλα στενά λογχοειδή και φυλλάρια ελλειπτικά-επιμήκη.
Άνθη μοβ ή λιλά.
Άνθιση: Απρίλιος - Ιούνιος

Ετυμολογία:
Vicia < vicia (λατιν. Πλίνιος, Βιργίλιος) κύαμος, κουκί.
tenuifolia < tenuis λεπτό + folium φύλλο = λεπτόφυλλη.



Πέμπτη 14 Σεπτεμβρίου 2017

Carlina corymbosa subsp. graeca

Ιτέα 31/10/2009 Φωκίδα

Η Carlina corymbosa subsp. graeca, (Heldr. & Sartori) Nyman 1879, είναι φυτό των Βαλκανίων και της Ανατολίας, με μεγάλη εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Πολυετές άκαμπτο φυτό, διακλαδισμένο, με ύψος έως 70 εκ.
Φύλλα πολύ αγκαθωτά.
Βιότοπος: βραχώδεις και πετρώδεις θέσεις, ξηρά λιβάδια, άγονες τοποθεσίες, σε υψόμετρα 0-2000 μ.
Κεφάλια μέχρι 3 εκ. σε κορύμβους, με ανθίδια κίτρινα και βράκτια φυλλόμορφα, καστανόξανθα με όλα τα ανθίδια προτοκαλόχρωμα. 
Ανθίζει Απρίλιο - Αύγουστο

Ετυμολογία:
Carlina > γένος αφιερωμένο στο Καρλομάγνο, επειδή υποτίθεται ότι θεράπευσε τον στρατό του από την πανώλη με κάποια καρλίνα.
corymbósus, a, um > κόρυμβος (κορυφή) - επειδή τα άνθη, ανεξάρτητα από το ύψος των ποδίσκων, εμφανίζονται στο ίδιο επίπεδο.
graeca > Grecia Γραικία.

Τρίτη 12 Σεπτεμβρίου 2017

Euphorbia seguieriana subsp. niciciana

Οίτη 15/05/2010
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Euphorbia seguieriana subsp. niciciana [(Novák) Rech. f. 1948] είναι φυτό των Βαλκανίων και την Ανατολίας με ευρεία εξάπλωση στην ηπειρωτική Ελλάδα κυρίως στην βόρεια χώρα και κατά μήκος της Πίνδου.
Συνώνυμο: Euphorbia niciciana (Novák 1893).
Βιότοπος: φυλλοβόλα δάση, ξηρά λιβάδια, συχνά κατά μήκος ορεινών δρόμων σε υψόμετρα 0-110 (-1800) μ.
Πολύβλαστο φυτό με λαμπερά επιμήκη φύλλα.
Άνθιση: τέλη Απριλίου - Ιούλιος.

Ετυμολογία:
Euphorbia < ευ (καλώς) + φέρβω (τρέφω, βοσκω) και φορβή (τροφή, βοσκή) [2] Σύμφωνα με τον Πλίνιο, από το γιατρό Εύφορβο που ανακάλυψε τις θεραπευτικές ιδιότητες του φυτού. [3] Σύμφωνα με τον Treccani από το λατινικό euphorbium, που προέρχεται από το ελληνικό «ευφόρβιον».
seguieriana < αφιερωμένο στον Γάλλο βοτανικό Jean-François Séguier (1703-1784).
niciciana < αφιερωμένο στον Σέρβο βοτανικό Djoerje Nicic (1856 - 1920).


Κυριακή 10 Σεπτεμβρίου 2017

Lactuca serriola

Φαλακρό 12/07/2009
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Lactuca serriola (L. 1756) θεωρείται ο πρόγονος του καλλιεργούμενου μαρουλιού. Ευρωμεσογειακό είδος  που εξαπλώνεται έως την Κεντρική Ασία, έχει παρουσία σε όλη την Ελλάδα.
Βιότοπος: αγροτικοί βιότοποι, χωματόδρομοι, λιβάδια σε υψόμετρα 0-600 (-1000) μ.
Ετήσιο ή διετές φυτό με όρθιο βλαστό 50-200 εκ., διακλαδισμένο στο πάνω τμήμα. Φύλλα άκαμπτα, πριονωτά. Άνθη κίτρινα.
Άνθιση: μέσα Ιουνίου - Οκτώβριος.

Lactuca < lac, láctis, γάλα ==> για τον άφθονο λευκό χυμό που έχουν είδη του γένους - μαρούλι, θρίδαξ.
serriola < serrula μικρό πριόνι ==> αναφορά στα πριονωτά φύλλα // seris ραδίκι. 

Παρασκευή 8 Σεπτεμβρίου 2017

Viola reichenbachiana

Βόρας (Καϊμακτσαλάν) 04/06/2010
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Viola reichenbachiana (Boreau 1857) είναι ευρασιατικό φυτό, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα εκτός από τις Κυκλάδες.
Βιότοπος: σκιερές δασικές εκτάσεις σε υψόμετρα (100-) 400-1500 (-1900) μ.
Πολυετής πόα.
Βασικά φύλλα σε ρόδακα, καρδιοειδή, οδοντωτά, μακρόμισχα, με αραιό χνούδι.
Άνθη ιώδη με σκούρες νευρώσεις.
Ανθίζει Μάρτιο - Ιούνιο.

Ετυμολογία:
Viola < viola δάνειο από κάποια μεσογειακή γλώσσα. Ελληνικά: ίον (< ιώδες χρώμα, κλπ).
reichenbachiana < αφιερωμένη στον Γερμανό ορνιθολόγο Heinrich Gottlieb Ludwig Reichenbach (Rchb. 1793-1879).



Τετάρτη 6 Σεπτεμβρίου 2017

Centaurea diffusa

Όλυμπος 10/07/2009
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Centaurea diffusa (Lam. 1785) είναι φυτό της ΝΑ Ευρώπης και της Ανατολίας. Στην Ελλάδα φύεται κυρίως στην βόρεια χώρα.
Βιότοπος: αμμώδεις και χαλικώδεις θέσεις, πετρώδεις πλαγιές σε υψόμετρα 0-750 μ.
Διετές φυτό με ξυλώδη ρίζα, ύψους 20-50 εκ.. Στελέχη χνουδωτά, άκαμπτα., διακλαδισμένα.
Άνθη λευκά.
Άνθιση: τέλη Ιουνίου - αρχές Οκτωβρίου.

Ετυμολογία:
Centaurea < Centaurus < Κένταυρος (ο Κένταυρος Χείρων ήταν γιατρός και δάσκαλος του Ασκληπιού)
diffusa < diffundo διασπείρω, διαχέω = διάσπαρτος ==> για το τρόπο ανάπτυξή του φυτού.

Πέμπτη 31 Αυγούστου 2017

Scrophularia nodosa

Ταΰγετος 25/03/2010
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Scrophularia nodosa είναι ευρωσιβηρικό φυτό με ευρεία εξάπλωση στην ηπειρωτική Ελλάδα.
Βιτόπος: βραχώδεις θέσει, δασικές εκτάσεις και θαμνώνες σε υψόμετρα έως 1800 μ.
Πολυετές φυτό με ισχυρή ρίζα. Φύλλα ωοειδή. Βλαστοί όρθιοι, τριχωτοί.
Τα άνθη βγαίνουν στις αρθρώσεις του βλαστού.
Άνθιση από τα τέλη Μαρτίου στα νότια και καλοκαρινή βορειότερα και χαμηλότερα.

Ετυμολογία:
Scrophularia < scrofa γουρούνα > scróphula ==> επειδή πίστευαν ότι ορισμένα είδη του γένους θεράπευαν τις χοιράδες (εξόγκωση των αδένων του λαιμού).
nodosa < nodus άρθρωση, κόμπος = αρθρωτή.



Κυριακή 27 Αυγούστου 2017

Pilosella leucopsilon

Δίρφυς 21/06/2008
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Pilosella leucopsilon [(Arv.-Touv.) Gottschl. 2011] είναι ευρασιατικό φυτό με εξάπλωση στην Ελλάδα στην ηπειρωτική χώρα και την Εύβοια.
Βιότοπος: λιβάδια, διάκενα φυλλοβόλων δασών, προεξοχές βράχων σε υψόμετρα 40--1800 μ.
Πολυετές φυτό με ριζικό σύστημα από στόλονες κοντούς, παχείς με λευκό χνοώδες τρίχωμα. Βλαστοί όρθιοι 5-25 εκ. Βασικά φύλλα σε ρόδακα σπατουλοειδή ή λογχοειδή, στη πάνω επιφάνεια πράσινα, με σκληρές τρίχες, στη κάτω επιφάνεια με λευκό τρίχωμα.
Κεφάλια μοναχικά με κίτρινα-λεμονί ανθίδια, που είναι κόκκινα στην κάτω επιφάνεια.
Άνθιση: Μάιος - Ιούλιος.

Ετυμολογία:
Pilosella < υποκοριστικό του pilosa (τριχωτή) < pilus (λατιν.), τρίχα. ==> αναφορά στα τριχωτά φύλλα.
leucopsilon < λευκός + ψιλόν (πτίλον) ==> αναφορά στο λεπτό λευκό τρίχωμα στην κάτω επιφάνεια των φύλλων.



Παρασκευή 25 Αυγούστου 2017

Sideritis montana subsp. remota

Οίτη 15/05/2010
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Ο Sideritis montana subsp. remota [(d'Urv.) P.W. Ball 1972] είναι φυτό της Ελλάδας, της ΝΔ Ανατολίας και της Συροπαλαιστίνης.
Βιότοπος: διάκενα δασών, μακκία βλάστηση, πρανή δρόμων σε υψόμετρα 0-900 μ.
Ετήσιο και μερικές φορές διετές φυτό. Βλαστός απλός ή μέτρα διακλαδισμένος, ύψους 10-40 εκ. Φύλλα βλαστού ίσα με τον κάλυκα. Άνθη κίτρινα που σταδιακά γίνονται καφέ.
Άνθιση: τέλη Απριλίου - Ιούνιος.

Ετυμολογία:
Sideritis < σιδηρίτις, η (Διοσκουρίδης) = η Σιδηρίτις.
montana < mons, montis βουνό, όρος.
remota < remóveo απομακρύνω ==> εννοείται φυτό από απομακρυσμένα, από μακρινά μέρη.

Δευτέρα 21 Αυγούστου 2017

Galium incanum subsp. incanum

Παρνασσός 30/07/2013
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Το Galium incanum (Sm. 1806) subsp. incanum είναι φυτό της Ανατολικής Μεσογείου. Περιγράφηκε επιστημονικά με υλικό που συνέλεξε η αποστολή του Sibthorp στον Παρνασσό και μια υδατογραφία του από τον ζωγράφο Bayer περιλαμβάνεται στην μνημειώδη έκδοση της Flora Graeca.
Στην Ελλάδα η εξάπλωση του, αν και διάσπαρτη,  περιλαμβάνει την Πελοπόννησο, Στερεά Ελλάδα, Νότια Πίνδο, Μακεδονία, Θράκη, Βόρειο (Σαμοθράκη) και Ανατολικό Αιγαίο (Χίος, Σάμος). 
Στην Ανατολική Κρήτη και στο όρος Δίκτη ευδοκιμεί το ενδημικό υποείδος  Galium incanum subsp. creticum (Ehrend).
Βιότοπος: βραχώδεις και πετρώδεις πλαγιές, χαράδρες, αλπικά λιβάδια σε υψόμετρα 1000-2400 μ.
Πυκνοφυές πολυετές φυτό με μαξιλαρόμορφη εμφάνιση. Φύλλα γραμμικά με λευκόγκριζο χνούδι.
Ανθοφόρα στελέχη 7-15 εκ. Ταξιανθία κυλινδρική με λίγα λευκά, κρεμ ή ανοιχτορόδινα άνθη. 
Άνθιση: τέλη Απριλίου - αρχές Αυγούστου.

Ετυμολογία:
Galium < γάλα ==> επειδή ορισμένα είδη αυτού του γένους χρησιμοποιήθηκαν για την πήξη του γάλακτος.
incanum = πολιό, λευκόγκριζο, λευκότριχο ==> αναφορά στα φύλλα.

υδατογραφία του Bayer από την Flora Graeca


Τετάρτη 26 Ιουλίου 2017

Valantia aprica

Γκιώνα 30/05/2010
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Valantia aprica [(Sm.) Tausch 1829] είναι ενδημικό φυτό Ελλάδας και Αλβανίας. Στην χώρα μας φύεται σε Πίνδο, Ιόνιο, Στερεά Ελλάδα, Εύβοια (Δίρφυς), Πελοπόννησο, Κυκλάδες (Νάξος) και Κρήτη. Το είδος πιθανότατα περιγράφηκε από τα Λευκά Όρη της Κρήτης.
Συνώνυμο: Galium apricum Sm.
Βιότοπος: Βράχια σε υψόμετρα 1050-2400 μ.
Πολυετές φυτό με ξυλώδη βάση.
Στελέχη λεπτά και πολλά, 5-20 εκ.
Φύλα σε δέσμες ανά 4, σαρκώδη, οδοντωτά, 2-6 χιλ.
Ταξιανθία κυλινδρική που αποτελείται από μικρά, υποκίτρινα, μασχαλιαία, ερμαφρόδιτα άνθη.
Άνθιση Μάιο-Ιούλιος.

Ετυμολογία:
Valantia < γένος αφιερωμένο στον Γάλλο βοτανικό S. Vaillant (1669-1722).
aprica = ηλιόλουστη, ευήλια.