Οι φίλοι του μπλοκ

Παρασκευή 14 Οκτωβρίου 2016

Tribulus terrestris

Αθήνα (Τουρκοβούνια) 25/09/2016

Ο Τρίβολος ο επίγειος (Tribulus terrestris L. 1753) είναι κοσμοπολίτικο φυτό, με ευρεία εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Κοινά ονόματα: τριβόλι, τριβούλι, κολλητσίδα.
Ετήσιο φυτό, 10-60 εκ., έρπον.
Φύλλα αντίθετα, πτεροσχιδή, τριχωτά.
Βιότοπος: αγροί, άκρες δρόμων, ξηρά λιβάδια.
Άνθη μονήρη, με 5 κίτρινα πέταλα 
Ανθίζει Μάιο - Ιούλιο.

Ετυμολογία:
Tribulus > τρίβολος (τρι* + βόλος) μικρό σιδερένιο τεμάχιο με τρεις αιχμές τοποθετημένες έτσι ώστε η μία να στέκεται πάντοτε κατακόρυφα, όπως κι αν αυτό ριχνόταν στο έδαφος, το οποίο διασκόρπιζαν κατά μάζες, για να παρακωλύσουν την πορεία εχθρικού στρατού ==> αναφορά στους καρπούς που έχουν αιχμηρές ακίδες = Τρίβολος.
terrestris > terra ==> επειδή αναπτύσσεται την γη, μακριά από  νερό = επίγειος.

Τετάρτη 12 Οκτωβρίου 2016

Cistus parviflorus

Κροκεές 06_04_2013 Λακωνία
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Ο Cistus parviflorus (Lam. 1786) είναι φυτό της Ανατολικής Μεσογείου. Στην Ελλάδα εξαπλώνεται στη νότια χώρα και τα νησιά.
Βιότοπος: φρύγανα, θαμνώνες, πευκοδάση.
Πολύκλαδος θάμνος ή φρύγανο, με χαρακτηριστικό ασημοπράσινο φύλλωμα. Αναπαράγεται πολύ γρήγορα με σπόρους, που φυτρώνουν σε αφθονία μετά πό πυρκαγιά σε πευκοδάση.
Άνθη ρόδινα που δεν ξεπερνούν τα 3 εκ. και φύονται μέχρι 6 σε σκιάδια.
Ανθίζει από τον Μάρτιο.

Ετυμολογία:
Cistus < κίστη = κιβώτιο ή μεγάλο καλάθι ποικίλων χρήσεων (Όμηρος) και είδος κιβωτίου στο οποίο τοποθετούσαν τα αναγκαία για γραφή (Αριστοφάνης) - αναφέρεται στο σχήμα του καρπού, ο οποίος ανοίγοντας ξαφνικά, αποβάλλει τα σπέρματα = Κίστος
parviflorus < párvus μικρός + flos floris άνθος = μικρανθής.

Τρίτη 11 Οκτωβρίου 2016

Nicotiana glauca

Αμοργός 27/04/2005
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Nicotiana glauca (Graham 1828) είναι επιγενές - αλλόχθονο δέντρο ή θάμνος με προέλευση την Νότια Αμερική.
Άνθη σωληνοειδή, κίτρινα, σε αραιές ταξιανθίες και φύλλα λογχοειδή, γλαυκά.
Καλλιεργείται ως διακοσμητικό και αυτοφύεται σε βράχους, παλιά χωράφια, άκρες δρόμων

Ετυμολογία:
Nicotiana < γένος αφιερωμένο στο Jean Nicot (1530-1600), Γάλλο ακαδημαϊκό και πρεσβευτή στην Πορτογαλία, ο οποίος το 1559 έστειλε δείγμα του φυτού ως φαρμακευτικό στο Caterina de' Medici.
glauca < γλαυκή (λαμπρή, κυανοπράσινη) ==> από το χρώμα των φύλλων.

Δευτέρα 10 Οκτωβρίου 2016

Ailanthus altissima

Αθήνα (Τουρκοβούνια) 26/09/2016
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η βρωμοκαρυδιά Ailanthus altissima [(Mill.) Swingle 1916)] είναι κινέζικο δέντρο. Εισήχθη στην Ευρώπη και στην Ελλάδα για καλλωπιστικούς σκοπούς αλλά, καθώς δεν έχει φυσικούς εχθρούς στην Ευρώπη, επεκτάθηκε υπερβολικά και συνεχίζει να επεκτείνεται. 
Έχει πολύ ανθεκτικό ριζικό σύστημα και είναι δύσκολο να καταπολεμηθεί. Φύεται σε μπάζα, αυλές, ανοιχτούς χώρους στις πόλεις.

Ετυμολογία:
Ailanthus < aillanito το όνομα του δέντρου στις νήσους Μολούκες της Ανατολική Ασίας, που σημαίνει ότι έχει ύψος που φτάνει στον ουρανό.
altissima < υπερθετικός του altus (υψηλός).





Κυριακή 9 Οκτωβρίου 2016

Euphorbia prostrata

Αθήνα (Τουρκοβούνια) 30/09/216

Η Ευφορβία η  εδαφόβια (Euphorbia prostrata Aiton 1789) είναι νεοτροπικό φυτό, με καταγωγή από την Βόρεια Αμερική. Έχει ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα, εκτός από τις Κυκλάδες.
Συνώνυμο: Chamaesyce prostrata (Aiton) Small 1903.
Βιότοπος χαλικώδη ορεινά και παράκτια ενδιαιτήματα σε υψόμετρα 0-400 μ. (περιστασιακά έως 1100 μ. στην ηπειρωτική χώρα).
Ετήσιο φυτό. Βλαστός 35 εκ. με έως και 10 κλάδους, κοκκινωπός στο πάνω μέρος και πράσινος στο κάτω.
Φύλλα ευρέως ελλειπτικά έως επιμήκη
Ανθίζει Σεπτέμβριο - Οκτώβριο.

Ετυμολογία
Euphorbia > ευ (καλώς) + φέρβω (τρέφω, βοσκω) και φορβή (τροφή, βοσκή) [2] Σύμφωνα με τον Πλίνιο, από το γιατρό Εύφορβο που ανακάλυψε τις θεραπευτικές ιδιότητες του φυτού. [3] Σύμφωνα με τον Treccani από το λατινικό euphorbium, που προέρχεται από το ελληνικό «ευφόρβιον».
prostrata > prosterno απλώνω κάτι στο έδαφος, καταστρώνω = εδαφόβια (πρηνής)
Chamaesyce > χαμαί + σύκο ==> αναφορά στους καρπούς του.


Παρασκευή 7 Οκτωβρίου 2016

Bellis sylvestris

Γεράνεια 04/10/2008
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Bellis sylvestris (Cirillo 1792) είναι μεσογειακό φυτό με εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Βιότοπος: υγρά λιβάδια, χωράφια, ελαιώνες, κήποι, συχνά σε ημισκιασμένες θέσεις και σε υψόμετρα 0-800 (-1400) μ.
Τα ανθοφόρα κεφάλια βγαίνουν σε πολύ μακρείς ποδίσκους κι έχουν διάμετρο μέχρι 4 εκατοστά.
Άνθιση: Σεπτέμβριος - Ιανουάριος.

Ετυμολογία:
Bellis < béllus όμορφος, χαριτωμένος.
sylvestris < sylva και silva, δάσος = δασική.

Πέμπτη 6 Οκτωβρίου 2016

Pyrus spinosa

Αμοργός 03/10/2007

Η αγριαχλαδιά (Pyrus spinosa Forssk. 1775) έχει ευρεία εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα. 
Φύεται σε πετρώδεις πλαγιές, βραχώδη εδάφη, ξέφωτα Δασών και όρια καλλιεργούμενων αγρών.



Τετάρτη 5 Οκτωβρίου 2016

Sempervivum marmoreum

Χελμός 12/06/2010

Φύεται πάνω από τα 1100 μέτρα σε όλη την ορεινή Ελλάδα, σε ασβεστολιθικούς βράχους και βραχώδη εδάφη.
Έχει εντυπωσιακό σαρκώδη ρόδακα, όπως φαίνεται στην φωτογραφία.
Ανθίζει το καλοκαίρι.

Σάββατο 24 Σεπτεμβρίου 2016

Aubrieta gracilis

Βαρδούσια 30/05/2010
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Aubrieta gracilis (Boiss. 1843) μέχρι πρόσφατα εθεωρείτο ενδημικό της Νότιας Πίνδου και της Στερεάς Ελλάδας αλλά τα τελευταία χρόνια, κάνοντας ένα άλμα, η εξάπλωσή του περιλαμβάνει την Αλβανία, την Σέβερνα Μακεντόνιγια και την Βουλγαρία.
Περιγράφηκε επιστημονικά με υλικό από τον Τυμφρηστό.
Βιότοπος: πετρώδεις πλαγιές, ασβεστολιθικοί βράχοι, πετρώδη λιβάδια σε υψόμετρα 1500-2350 μ.
Φυτό που έχει λιγότερο ή περισσότερο μαξιλαρόμορφη εμφάνιση. 
Φύλλα στενά, γραμμικά-λογχοειδή, ακέραια ή οδοντωτά, με αστεροειδείς τρίχες. Ανθοφόρα στελέχη λεπτά με 1-4 άνθη. 
Άνθη μοβ-ιώδη. 
Ανθίζει Μάιο - Ιούλιο (Αύγουστο).

Ετυμολογία:
Aubrieta < γένος αφιερωμένο στον ζωγράφο Κλωντ Ωμπριέ Claude Aubriet (1665 - 1742), συνοδό του Τουρνεφόρ στο εξερευνητικό ταξίδι του στο Αιγαίο το 1700
gracilis = λεπτός, απλός.


Παρασκευή 23 Σεπτεμβρίου 2016

Trifolium uniflorum

Σούνιο 05/03/2013
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Το Trifolium uniflorum L. 1753 είναι φυτό της Ανατολικής Μεσογείου με εξάπλωση στην Ελλάδα κυρίως γύρω από το Αιγαίο.
Βιότοπος: παράκτιοι βιότοποι, βραχώδεις οκαγιές με φρύγανα σε υψόμετρα 0-800 μ. 
Πυκνοφυές πολυετές φυτό με σκληρό ξυλώδες ριζικό σύστημα. Φυλλάρια ωοειδή, οδοντωτά, αραιά χνουδωτά.
Άνθη λευκά ή κρεμ-ροζ.
Άνθιση ανοιξιάτικη.

Ετυμολογία:
Trifolium < tres (τρις) + folium (λατιν.) φύλλο = Τριφύλλι
uniflorum < unus ένα + flos, flóris άνθος = μονανθές.




Πέμπτη 22 Σεπτεμβρίου 2016

Anacamptis palustris subsp. elegans

Σχινιάς 20/05/2011
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Anacamptis palustris subsp. elegans [(Heuff. 1835) R.M. Bateman, Pridgeon & M.W.C hase 1997] είναι βαλκανική και ασιατική ορχιδέα με διάσπαρτη κατανομή στην Ελλάδα και το Αιγαίο.
Περιγράφηκε από το Ζαϊντόβαρ της Σερβίας. 
Συνώνυμο: Orchis elegans.
Ψηλό και ρωμαλέο φυτό, με ύψος μέχρι 1 μέτρο και 3-5 λογχοειδή άστικτα φύλλα.
Βιότοπος: Υγρολίβαδα και έλη.
Άνθη: 15-16 μεγάλα βιολετί άνθη, σε αραιή επιμήκη ταξιανθία.
Άνθιση: Απρίλιος - Ιούλιος.

Ετυμολογία:
Anacamptis < ανά + κάμπτω ==> από την κάμψη των γυρεομαγμάτων προς τα πίσω.
palustris < pálus, palúdis, έλος = ελοχαρής, ελώδης.
elegans = κομψή.



Τετάρτη 21 Σεπτεμβρίου 2016

Anacamptis morio subsp. caucasica

Πεντέλη 20/04/2009
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Anacamptis morio subsp. caucasica [(K.Koch) H.Kretzschmar & al. 2007] είναι ευρωπαϊκή ορχιδέα, με εξάπλωση στην κεντρική και βόρεια Ελλάδα. Περιγράφηκε το 1753 από την Βάδη - Βυτεμβέργη της Γερμανίας.
Βιότοπος: διάκενα δασών, θαμνώνες, εποχιακά υγρά λιβάδια σε υψόμετρα 0-1700 μ.
Συχνά σχηματίζει μεγάλες αποικίες.
Άνθη: ταξιανθία με 6-25 άνθη σε χρώμα σκούρο μοβ, βιολετί
Άνθιση: Μάρτιος - Απρίλιος.

Ετυμολογία:
Anacamptis < ανά + κάμπτω ==> από την κάμψη των γυρεομαγματων προς τα πίσω.
morio < [1] morio (λατιν.) τρελός, ανόητος ===> για το πολύ μεταβλητό χρώμα των ανθέων -- [2] από το λατινικό κόσμημα morion -- [3] morione (ιταλικ.) είδος κράνους, λόγω του σχήματος των πετάλων.
caucasica < Καύκασος.

Πεντέλη 20/04/2009

Τρίτη 20 Σεπτεμβρίου 2016

Anacamptis coriophora subsp. fragrans

Βραυρώνα (Αττική) 22/04/2014
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Anacamptis coriophora subsp. fragrans [(L.) R. M. Bateman, Pridgeon & M. W. Chase 1997]
είναι μεσογειακή ορχιδέα με άρωμα που θυμίζει βανίλια. Περιγράφτκε το 1811 από την Βερόνα της Ιταλίας, με το όνομα Orchis fragrans (Pollini).
Έχει ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Βιότοπος: θαμνώνες, πετρώδη εδάφη, ξέφωτα δασών, ακαλλιέργητοι αγροί και όρια καλλιεργούμενων αγρών, φρύγανα, σε υψόμετρα έως 1100 μ.
Είναι παρόμοια με την Anacamptis coriophora subsp. coriophora αλλά αναδίδει ένα ευχάριστο άρωμα, γι' αυτό και ονομάστηκε fragrans (= εύοσμη).
Λεπτοκαμωμένο, πρασινορόδινο φυτό με πυκνή ταξιανθία. 
Χείλος τρίλοβο, ο μεσαίος λοβός μακρύτερος, με έντονα κόκκινα στίγματα στο κέντρο. Πλήκτρο σχετικά χοντρό με ελαφρά κλίση προς τα κάτω.
Άνθιση: Απρίλιος - Ιούνιος.

Ετυμολογία:
Anacamptis < ανά + κάμπτω ==> από την κάμψη την γυρεομαγματων προς τα πίσω. Ανακαμπτίς.
fragrans < fragro -are, ευοσμώ, μοσχοβολώ = εύοσμη.


Δήλεσι (Βοιωτία) 30/04/2008

Δευτέρα 19 Σεπτεμβρίου 2016

Anacamptis coriophora subsp. coriophora

Παγγαίο 05/06/2010
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Anacamptis coriophora subsp. coriophora [(L.) R. M. Bateman, Pridgeon & M. W. Chase 1997] είναι ορχιδέα της Ευρώπης και της Δυτικής Ασίας. Στην Ελλάδα εξαπλώνεται στην βόρεια χώρα.
Συνώνυμο: Orchis coriophora L.
Βιότοπος: θαμνώνες, ξέφωτα δασών, ακαλλιέργητοι αγροί και όρια καλλιεργούμενων αγρών, λιβάδια.
Σχετικά εύρωστο γεώφυτο.
Φύλλα 2-4 γραμμοειδώς λογχοειδή και ελαφρά τροπιδοφόρα.
Άνθη κοκινοκάστανα μέχρι πρασινοκάστανα. Χείλος παχύ, τρίλοβο με ερυθρά ή καστανωπά στίγματα.  Πλήκτρο κωνικό και ελαφρά τοξοειδές, στο 1/2 της ωοθήκης.
Ανθίζει Μάιο - Ιούνιο.

Ετυμολογία:
Anacamptis < ανά + κάμπτω ==> από την κάμψη την γυρεομαγματων προς τα πίσω. Ανακαμπτίς.
coriophora < κόρις (κοριός) + φέρω ==> επειδή έχει οσμή σαν του κοριού.


Κυριακή 18 Σεπτεμβρίου 2016

Sesleria taygetea

Ταΰγετος 25/03/2010
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Sesleria taygetea Hayek 1918 είναι ελληνικό ενδημικό, γνωστό από τον Ταΰγετο (από όπου και περιγράφηκε), την χερσόνησο του Μαλέα και τον Κιθαιρώνα στην Αττική.
Φύεται σε βραχώδεις και πετρώδεις θέσεις, σε υψόμετρα 500-1300 μ.
Ανθίζει από τον Απρίλιο μέχρι τον Ιούνιο.

Ετυμολογία:
Sesleria < γένος αφιερωμένο στον Ιταλό βοτανικό Leonardo Sesler (~1683-1785).

Σάββατο 17 Σεπτεμβρίου 2016

Datura inoxia

Τουρκοβούνια (Αθήνα) 03/10/2013
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Datura inoxia (Mill. 1768) είναι φυτό με καταγωγή από την αμερικανική ήπειρο, που έχει εγκλιματιστεί στην Ελλάδα, με ευρεία εξάπλωση, εκτός Πίνδου, Θεσσαλίας και Δυτικής Μακεδονίας. 
Θεωρείται πλέον κοσμοπολίτικο ζιζάνιο. Είναι ένα επικίνδυνο φυτό, επειδή είναι παραισθησιογόνο, λόγω της υψηλής συγκέντρωσης αλκαλοειδών σε όλα του τα μέρη.
Βιότοπος: αγροί, διαταραγμένα εδάφη, μέρη με ανθρωπογενή επιβάρυνση σε υψόμετρα 0-400 μ.
Φύλλα ωοειδή, γκριζοπράσινα με ανοιχτότερες νευρώσεις. Άνθη 12-20 εκ. και καρποί σχεδόν σφαιρικοί.
Ανθίζει Αύγουστο - Νοέμβριο.

Ετυμολογία:
Datura < πορτογαλική λέξη από το ινδικό λαϊκό όνομα dhatura που σημαίνει μήλο ==> αναφορά στο σχήμα των καρπών.
inoxia < in μέσα, εντός + noxia βλαβερή,  δηλητηριώδης, επικίνδυνη, θανατηφόρα.


Παρασκευή 16 Σεπτεμβρίου 2016

Rhamnus alaternus

Πατέρας (Ψάθα) 24/02/2013
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Ο Rhamnus alaternus (L. 1753) είναι μεσογειακό φυτό με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδας κυρίως σε παραλιακές περιοχές.
Βιότοπος: βραχώδεις πλαγιές, φρύγανα, διάκενα δασών σε υψόμετρα 0-500 μ.
Αειθαλής θάμνος με ύψος 1- 2 (4) μέτρα.
Δίοικο είδος με αρσενική ταξιανθία κυλινδρική με βοτρυοειδή άνθη και θηλυκή ταξιανθία παρόμοια αλλά μικρότερη.
Άνθιση: Μάρτιος - Απρίλιος.

Ετυμολογία:
Rhamnus < ράμνος ==> όνομα που χρησιμοποιούν οι αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς για διάφορους θάμνους.
alaternus < όνομα του ράμνου που αναφέρει ο Πλίνιος.




Κυριακή 11 Σεπτεμβρίου 2016

Juniperus macrocarpa

Λιμνοθάλασσα Κορρισίων - Κέρκυρα 10/10/2010
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Ο Juniperus macrocarpa (Sm. 1816) είναι μεσογειακό είδος με εξάπλωση στην παραλιακή ζώνη της Νότιας και Δυτικής Ελλάδας.
Βιότοπος: αμμώδεις ακτές και αμμόλοφοι σε υψόμετρα 0-40 μ.
Αειθαλής θάμνος ή δέντρο με ύψος 1-4 (-10) μέτρα. Κατά μία άποψη είναι υποείδος του Juniperus oxycedrus, που φύεται στην ενδοχώρα, αλλά εκτός από τον διαφορετικό βιότοπο έχει μορφολογικές διαφορές στα φύλλα και τους καρπούς.
Φύλα άκαμπτα, με δύο λευκές γραμμές. Καρποί 12-16 χιλ. που αποτελούνται από 3 σαρκώδη τμήματα, αρχικά πράσινοι που γίνονται κόκκινοι όταν ωριμάζουν στο δεύτερο έτος.

Ετυμολογία:
Juniperus < junix (νεαρή αγελάδα που δεν έχει γεννήσει) + pario γεννώ ==> για υποτιθέμενες ιδιότητες που ευνοούν τον τοκετό ==> ελληνικό όνομα: άρκευθος.
macrocarpa < μακρός + καρπός.


Σάββατο 10 Σεπτεμβρίου 2016

Sedum amplexicaule subsp. tenuifolium

Πατέρας 16/05/2013
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Το Sedum amplexicaule subsp. tenuifolium [(Sm.) Greuter  1981] είναι μεσογειακό φυτό με μεγάλη εξάπλωση στην Ελλάδα.
Βιότοπος: βραχώδη πρανή,, διάκενα δασών, φρύγανα σε υψόμετρα (0-) 400-1600 (-2100) μ.
Πολυετές φυτό με λεπτούς βλαστούς ανθοφόρους και μη, με φύλλα μικρά, κυλινδρικά, αυτά των γόνιμων βλαστών περίβλαστα.
Άνθη έως 1,5 εκ. με κεφάλια στην κορυφή των βλαστών. Πέταλα 5-10 κίτρινα.
Ανθίζει Μάιο - Ιούλιο

Ετυμολογία:
Sedum < sédo (λατιν.) ανακουφίζω, καταπραΰνω, ηρεμώ ==> επειδή τα φύλλα κάποιων ειδών υποστηρίζεται ότι αμβλύνουν τον πόνο των τραυμάτων.
amplexicaule < amplector παρεμβάλλω, αγκαλιάζω + caulis (< καυλός = βλαστός) ==> αναφορά στα φύλλα που περιβάλλουν τον βλαστό = περίβλαστο
tenuifolium < tenuis λεπτό + folium φύλλο = λεπτόφυλλο.

Παρασκευή 9 Σεπτεμβρίου 2016

Scilla subnivalis

Κιθαιρώνας 03/04/2014
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Scilla subnivalis [(Halácsy) Speta 1980] είναι ελληνικό ενδημικό φυτό, με ευρεία εξάπλωση στην στεριανή Ελλάδα.
Βιότοπος: διάκενα δασών, λιβάδια, σε υψόμετρα 400-1900 (2400) μ.
Πολυετές βολβόριζο φυτό με βλαστό κοκκινωπό, όρθιο. Τα φύλλα είναι γραμμοειδή, μέχρι 1 εκ. πλάτος, παράρριζα, μακρύτερα από τον βλαστό και σχεδόν πάντα δύο.
Άνθη έως 1,5 εκ., γαλάζια με μακρείς ποδίσκους σε αραιό βότρυ.
Ανθίζει Μάρτιο - Ιούλιο.

Ετυμολογία:
Scilla < σκίλλα (φυτό που αναφέρουν ο Θεόφραστος και ο Διοσκουρίδης).
subnivalis < sub (υπό, σχεδόν) + nivalis (του χιονιού, επειδή αναπτύσσεται σε μεγάλα υψόμετρα).


Τετάρτη 7 Σεπτεμβρίου 2016

Juniperus oxycedrus subsp. deltoides

Πάρνηθα 10/09/2011

Ο Juniperus oxycedrus subsp. deltoides (R.P.Adams) N.G.Passal. 2009 παίρνει μορφή δέντρου ή θάμνου με φύλλα που φύονται σε σπονδύλους ανά τρία και είναι σκληρά, αιχμηρά, γλαυκοπράσσινα με λευκές γραμμώσεις αριστερά και δεξιά του κέντρου τους. Καρποί μικροί μέχρι 12 χιλ., σφαιρικοί που κοκκινίζουν κατά την ωρίμανση. Σε μερικές περιοχές είναι βρώσιμοι (κεδρόκουκα).  Προτιμά ορεινές περιοχές και μπορεί να φτάσει μέχρι την αλπική ζώνη, όπου έχει συνήθως θαμνώδη μορφή.


Τρίτη 6 Σεπτεμβρίου 2016

Asplenium ceterach

Λαυρεωτική 01/02/2008
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η φτέρη Asplenium ceterach (L. 1753) έχει μεγάλη εξάπλωση από την Δυτική Ευρώπη έως τα Ιμαλάια.
Βιότοπος: βράχια και βραχώδεις θέσεις συνήθως σε σκιασμένες θέσεις και σε υψόμετρα 0-2000 μ.

Ετυμολογία:
Asplenium < ασπλήνος (φτέρη που αναφέρεται από τον Διοσκουρίδη) < α στερητικό + σπλην (σπληνός) ==> επειδή πιστεύεται ότι θεραπεύει διαταραχές του σπληνός (της σπλήνας).
ceterach < cetrack η αραβική ονομασία του φυτoύ (κατά την πιθανότερη εκδοχή).

Δευτέρα 5 Σεπτεμβρίου 2016

Anagallis arvensis

Αμοργός 25/03/2007
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Anagallis arvensis L. 1753, είναι κοσμοπολίτικο φυτό, με ευρεία εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.

Βιότοπος: φρύγανα, λιβάδια, ελαιώνες, διάκενα δασών, παράκτιοι βιότοποι, σε υψόμετρα 0-1200) μ. 
Μικρή πόα, όρθια ή κατακείμενη με φύλλα ωοειδή λογχοειδή, αντίθετα, επιφυή, λεία.
Τα γαλάζια-μπλε ή πορτοκαλοκόκκινα άνθη φύονται σε λεπτούς ποδίσκους στις μασχάλες των φύλλων. Η περιφέρεια των πετάλων φέρει μικρά τριχίδια.
Ανθίζει Μάρτιο - Ιούνιο.

Ετυμολογία:
Anagallis < αναγαλλίς (φυτό που αναφέρει ο Διοσκουρίδης και το οποίο υποτίθεται ότι καταπολεμούσε την κατάθλιψη)
arvensis < arvum, αγρός = αρουραία, των αγρών.

Κυριακή 4 Σεπτεμβρίου 2016

Anacamptis collina

Αιγάλεω 16/02/2011
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Anacamptis collina [(Banks & Sol. ex Russell) R. M. Bateman, Pridgeon & M. W. Chase 1997] είναι ορχιδέα της Μεσογείου και της Δυτικής Ασίας. Περιγράφηκε το 1798 από το Χαλέπι της Συρίας με το όνομα Orchis collina.
Στην Ελλάδα την βρίσκουμε σποραδικά στην Λακωνία, τις Κυκλάδες, τα Δωδεκάνησα και στην Κρήτη όπου είναι πιο συχνή.
Ρωμαλέο φυτό μέχρι 40 εκατοστά. 
Φύλλα 3-10, λογχοειδή, γυαλιστερά, άστικτα.
Βιότοπος: θαμνώνες, φρύγανα, λιβάδια, σε υψόμετρα μέχρι 1300 μ.
Άνθη: Κυλινδρική ταξιανθία με 3-20 μέτρια ρόδινα ή λευκά άνθη.
Άνθιση: Ιανουάριος (στα χαμηλά) - Μάρτιος με πιο εύρωστα φυτά.

Ετυμολογία:
Anacamptis < ανά + κάμπτω (από την κάμψη των γυρεομαγμάτων προς τα πίσω).
collina < cóllis λόφος, βουνό = του λόφου.

Σάββατο 3 Σεπτεμβρίου 2016

Anacamptis boryi

Κέα 30/04/2011
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Anacamptis boryi (Rchb. f.) R. M. Bateman, Pridgeon & M. W. Chase 1997) είναι ενδημική ορχιδέα της Ελλάδας με κύρια εξάπλωση στην Πελοπόννησο (Αρκαδία, Μεσσηνία, Μάνη, Μαλέας) και την Κρήτη και παρουσία στις Κυκλάδες, την Εύβοια και την Στερεά Ελλάδα.
Περιγράφηκε από την Μεσσηνία και αφιερώθηκε στον Γάλλο βοτανικό Bory.
Βιότοπος: λιβάδια, ανοιχτοί θαμνότοποι.
Βλαστός με κόκκινη χροιά στην επάνω μεριά.
Άνθη κοκκινοβιολετί, ρόδινα και σπανίως λευκά με ακανόνιστες σκούρες ραβδώσεις στο κέντρο.
Το φυτό παρουσιάζει την ιδιορρυθμία να ανθίζουν πρώτα τα κάτω άνθη της ταξιανθίας.
Άνθιση: Απρίλιος - Μάιος.

Ετυμολογία:
Anacamptis < ανά + κάμπτω (από την κάμψη την γυρεομαγματων προς τα πίσω).
boryi < αφιερωμένη στον Γάλλο βοτανικό Baptiste Geneviève Marcellin Bory de Saint-Vincent (1778–1846).

1

Πέμπτη 1 Σεπτεμβρίου 2016

Allium roseum

Τουρκοβούνια (Αθήνα) 15/04/2008
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Το Allium roseum (L. 1753) είναι μεσογειακό φυτό με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα. 
Αυτό το πολύ όμορφο αγριόσκορδο έχει 2-5 φύλλα αυλακωτά, λεία, ελαφρά οδοντωτά. Σκιάδιο ημισφαιρικό μέχρι 7εκ. με πολλά (μέχρι 30) ροζ άνθη σε κοντούς ποδίσκους. Οι στήμονες κοντύτεροι από τα τέπαλα. Φύεται σε καλλιέργειες, όρια αγρών, ξέφωτα δασών, λιβάδια. 
Ανθίζει από τον Μάιο.

Ετυμολογία:
Allium < allium (λατιν. Πλίνιος) > άγλις, -ίθος, η κεφαλή ή σκελίδα σκόρδου (σύμφωνα με τον Ottorino Pianigiani, 1845-1926, Ιταλό δικαστή, πολιτικό και γλωσσολόγο).
roseum < rosa ( ρόδο), τριαντάφυλλο = ροδόχρωμο, ρόδινο, ροζ.


Σχινιάς 25/04/2011



Τετάρτη 31 Αυγούστου 2016

Allium paniculatum

Πάρνηθα 31/05/2014

Το Άλλιο το διακλαδισμένο (Allium paniculatum, L. 1759) είναι ευρω-μεσογειακό γεώφυτο με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα. Σκιάδιο πυκνό, διακλαδισμένο, με τα άνθη να βρίσκονται «σε θέσεις πανικού». Φύεται σε καλλιέργειες, λιβάδια, πετρώδεις και βραχώδεις θέσεις. Ανθίζει Μάιο - Ιούνιο.

Ετυμολογία:
Allium > αllium (λατιν. Πλίνιος) > άγλις, -ίθος, η κεφαλή ή σκελίδα σκόρδου (σύμφωνα με τον Ottorino Pianigiani, 1845-1926, Ιταλό δικαστή, πολιτικό και γλωσσολόγο).
paniculatum > panicula (& panucula & panucla) ταξιανθία διακλαδισμένη = διακλαδισμένο.



Τρίτη 30 Αυγούστου 2016

Allium cyrilli

Πάρνηθα 18/05/2013

Το αγριόσκορδο Άλλιο του Κύριλλου (Allium cyrilli, Tenore 1827) είναι φυτό της Ιταλίας, Ελλάδας και Τουρκίας. Περιγράφτηκε από την Απουλία της Ιταλίας. Στην Ελλάδα είναι διάσπαρτο κυρίως στα ανατολικά τμήματα της ενδοχώρας και στα μεγάλα νησιά.
Βιότοπος: Καλλιεργημένοι αγροί με σιτηρά, αμπελώνες, ελαιώνες, από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι τα 1300 μ.
Πολυετές είδος με υπόγειο ωοειδή βολβό.
Βλαστός ευθυτενής, κυλινδρικός, ύψους 20-100 εκ., εν μέρει υπόγειος. 
Φύλλα 2-6, κοντά στην βάση του φυτού, ευρέως γραμμοειδή, γλαυκοπράσινα. 
Ταξιανθία πυκνή.
Ανθίζει Απρίλιο - Ιούνιο.

Ετυμολογία:
Allium > αllium (λατιν. Πλίνιος) > άγλις, -ίθος, η κεφαλή ή σκελίδα σκόρδου (σύμφωνα με τον Ottorino Pianigiani, 1845-1926, Ιταλό δικαστή, πολιτικό και γλωσσολόγο.
cyrilli > αφιερωμένο στον Cyrillo Domenico Maria Leone Cirillo (1739–1799), Ιταλό γιατρό, εντομολόγο και βοτανικό..

Κυριακή 28 Αυγούστου 2016

Allium cithaeronis

Κιθαιρώνας 07/07/2013
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Το Allium cithaeronis (Bogdanović & al. 2011) είναι ενδημικό της Αττικής (Στερεά Ελλάδα). 
Πρωτοβρέθηκε και περιγράφηκε πρόσφατα από τον Κιθαιρώνα, αλλά από τότε βρέθηκε επίσης στα Γεράνεια και την Πάρνηθα. 
Φύεται σε ασβεστολιθικές βραχώδεις και πετρώδεις θέσεις και σε βουνοκορφές. 
Ανθίζει Ιούνιο, Ιούλιο. 

Ετυμολογία
Allium < allium (λατιν. Πλίνιος) > άγλις, -ίθος, η κεφαλή ή σκελίδα σκόρδου (σύμφωνα με τον Ottorino Pianigiani, 1845-1926, Ιταλό δικαστή, πολιτικό και γλωσσολόγο.
cithaeronis < Κιθαιρώνας.

Σάββατο 27 Αυγούστου 2016

Allium ampeloprasum

Τουρκοβούνια (Αθήνα) 25/05/2007

Το γεώφυτο Άλλιο το αμπελόπρασο (Allium ampeloprasum, L. 1753) είναι μεσογειακό φυτό με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα. 
Υψηλό φυτό με φύλλα στενά, οδοντωτά. Σκιάδιο σφαιρικό έως 8 εκ. διάμετρο, με πλήθος ροδοκόκκινα άνθη και έντονη μυρωδιά σκόρδου. Φύεται σε άκρες δρόμων, εγκαταλειμμένα χωράφια, υποβαθμισμένα εδάφη. 
Ανθίζει από τον Μάιο μέχρι το καλοκαίρι.

Ετυμολογία:
Allium > αllium (λατιν. Πλίνιος) > άγλις, -ίθος, η κεφαλή ή σκελίδα σκόρδου (σύμφωνα με τον Ottorino Pianigiani, 1845-1926, Ιταλό δικαστή, πολιτικό και γλωσσολόγο).
ampeloprasum  > άμπελος + πράσο (άγριο σκόρδο που καλλιεργούσαν στις άκρες αμπελώνων) - αμπελόπρασο.



Παρασκευή 26 Αυγούστου 2016

Alkanna tinctoria

Πεντέλη 12/03/2009
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Αλκάννα η βαφική (Alkanna tinctoria, Tausch 1824) είναι μεσογειακό φυτό, με ευρεία εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα. Έχουν περιγραφεί δύο ακόμα υποείδη με κατανομή στο Ανατολικό Αιγαίο.
Βιότοπος: βραχώδεις θέσεις σε φρύγανα και διάκενα δασών σε υψόμετρα 0-1000 (-1500) μ.
Πολυετές, τριχωτό με φύλλα λογχοειδή. Η ρίζα του χρησίμευε παλιότερα στη βαφική και έδινε ρόδινο χρώμα. Από αυτή την ιδιότητα προέρχεται και το όνομα.
Άνθη μικρά, γαλάζια σε βότρυ. 
Ανθίζει Μάρτιο - Ιούνιο.

Ετυμολογία:
Alkanna < από αραβική al-kanne, η ρίζα του χρησιμοποιείται από Άραβες φαρμακοποιούς και για την χρωστική al-henna // [2] από την ισπανική alcana henna (θάμνος) // [4], από τη Μεσαιωνική Λατινική αλχανά // [5] από την αραβική al-ḥinnā ' η χέννα.
tinctoria < tingo βάφω > tinctus βαφή.

Πέμπτη 25 Αυγούστου 2016

Agrostemma githago

Πατέρας 23/04/2013
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Το Agrostemma githago (L. 1753) είναι φυτό με μεγάλη εξάπλωση στην Ευρώπη (εκτός Ανατολικής), Βόρεια Αφρική, Μικρά Ασία και Μέση Ανατολή. Έχει μεγάλη εξάπλωση στην Ελλάδα, με εξαίρεση ορισμένα νησιά
Είναι ετήσιο ζιζάνιο των καλλιεργήσιμων αγρών, με κόκκινα-μωβ άνθη και δηλητηριώδεις σπόρους Με τις αλλαγές των καλλιεργειών και τον περιορισμό της αρόσιμης γης, έχει γίνει πλέον εξαιρετικά σπάνιο (Geuter 1997).
Ανθίζει την άνοιξη σε καλλιέργειες και παλιά χωράφια.

Ετυμολογία:
Agrostemma < αγρός + στέμμα ==> επειδή ο Λινναίος το θεωρούσε κατάλληλο για να κατασκευάζονται ταινίες και στεφάνια (γιρλάντες) από άνθη.
githago < από το λατινικό όνομα gith (ή git ή gicti) που χρησιμοποιεί ο Πλίνιος για την Nigella sativa ==> για την ομοιότητα των σπερμάτων.

Τετάρτη 24 Αυγούστου 2016

Agave americana

Κακιά Σκάλα (Γεράνεια) 27/02/2016
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Αγαύη η αμερικανική (Agave americana L.) ή «αθάνατος» έχει προέλευση το Μεξικό και έχει εγκλιματιστεί στην Ελλάδα.
Έχει πολύ μακριά σαρκώδη φύλλα, γι' αυτό και στην Ελλάδα χρησιμοποιείται για φυσικούς φράχτες. Φύλλα σε ρόδακα, γλαυκά, μεγάλα, σαρκώδη, αυλακωτά, μέχρι 2 μέτρα μήκος, έντονα αγκαθωτά στα χείλη και την κορυφή.
Είναι φυτό μονοκαρπικό, δηλαδή ανθίζει και καρπίζει μια φορά στην ζωή του και μετά πεθαίνει. Είναι πάντως μακρόβιο, ζει από 10 μέχρι 100 χρόνια κι αν παρεμποδιστεί η άνθισή του μπορεί να ζήσει πολύ περισσότερο.
Αναπαράγεται με καταβολάδες, που αναπτύσσονται πληθωρικά από το ρίζωμά του.
Η ταξιανθία είναι μεγάλη σε εντυπωσιακό στύλο, μέχρι 6 μέτρα, με πολλούς ανθοφόρους βλαστούς με κίτρινα άνθη.
Έχει εγκλιματιστεί πολύ καλά στην χώρα μας, ώστε να θεωρείται πλέον αυτοφυές.
Ανθίζει από τον Ιούνιο.

Ετυμολογία:
Agave < αγαυός (ευγενής, ένδοξος, αξιοθαύμαστος.
americana < America.


Τετάρτη 13 Ιουλίου 2016

Anthemis tinctoria subsp. parnassica

Παρνασσός 30/07/2013
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Anthemis tinctoria subsp. parnassica [(Boiss. & Heldr.) Nyman 1789] είναι φυτό των Βαλκανίων και της Ανατολίας με ευρεία εξάπλωση στην ηπειρωτική Ελλάδα.
Βιότοπος: δασικές εκτάσεις, θαμνώνες, ξηρά λιβάδια, βραχώδεις θέσεις σε υψόμετρα 400-1800 (-2300) μ.
Πολυετές φυτό, ελαφρώς ξυλώδες στην βάση, με ύψος 25-60 εκ. βασικά φύλλα 2-3, φυλλάρια επιμήκη-λογχοειδή.
Ανθίδια λευκά (κίτρινα στο υποείδος subsp. tinctoria)
Άνθιση: Μάιος - Αύγουστος.

Ετυμολογία:
Anthemis < ανθεμίς (< άνθεμον), όνομα που χρησιμοποιεί ο Διοσκουρίδης για το χαμομήλι = Ανθεμίς.
tinctoria < tingo (λατιν.)  βάφω < tinctus βαφή = βαφική.
parnassica < Παρνασσός.