Οι φίλοι του μπλοκ

Τετάρτη 30 Απριλίου 2014

Fritillaria messanensis subsp. gracilis

Λευκάδα 09/04/2011
φωτογραφίες Ζήσης Αντωνόπουλος

Η Fritillaria messanensis subsp. gracilis [(Ebel) Rix 1978 είναι φυτό των Βαλκανίων και της Ιταλία, γενικά στις παράκτιες περιοχές της Αδριατικής. Στην Ελλάδα εξαπλώνεται στο Ιόνιο και στα Ακαρνανικά όρη απέναντι από την Λευκάδα.
Βιότοπος: φρύγανα, ξηρά λιβάδια, θαμνώνες, ελαιώνες σε υψόμετρα 20-500 μ.
Πολύμορφο γεώφυτο, έχουν περιγραφεί τρία υποείδη.
Άνθιση ανοιξιάτικη.

Ετυμολογία:
Fritillaria < fritíllus κύπελλο με το οποίο έριχναν τα ζάρια οι Ρωμαίοι ==> για το σχήμα του άνθους.
messanensis < Messana (σήμερα Messina), η αρχαία ελληνική Μεσσήνη της Σικελίας ==> επειδή το τυπικό υποείδος περιγράφηκε από αυτή την περιοχή.
gracilis = λεπτή, απλή.



Τρίτη 29 Απριλίου 2014

Thymus praecox subsp. jankae

Βόρας (Καμαϊκτσαλάν) 10/07/2009 
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Ο Thymus praecox subsp. jankae [(Čelak.) Jalas 1986] είναι φυτό των Βαλκανίων και της Ανατολίας. Στην Ελλάδα αναφέρεται από την Βόρεια Πίνδο και πολλά όρη της Μακεδονίας (Άσκιο - Σινιάτσικο, Βούρινος, Βόρας, Τζένα, Άθως, Παγγαίο, Βροντούς, Φαλακρό).
Βιότοπος: βραχώδεις θέσεις σε υψόμετρα 1800-2500 μ.
Χλοώδες φυτό με πυκνή ανθοφορία.
Άνθιση: Ιούνιος - Αύγουστος.
Ετυμολογία:
Thymus < θύμος < θύω ==> από την έντονη μυρωδιά, εξ ου και θυμίαμα = θυμάρι.
praecox = πρώιμος, ο πρώτος που ανθίζει.
jankae < προς τιμήν του Ούγγρου βοτανικού Viktor Janka (1837-1890) για τις βοτανικές του έρευνες στα Βαλκάνια.

Δευτέρα 28 Απριλίου 2014

Thymus thracicus

Φαλακρό 12/07/2009
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Ο Thymus thracicus (Velen. 1892) είναι μεσογειακό φυτό (Ιταλία, Βαλκάνια, Ανατολία) με εξάπλωση στην Βόρεια Ελλάδα.
Βιότοπος: λιβάδια, ανοιχτές πετρώδεις πλαγιές σε υψόμετρα 500-1800 (2200 μ.
Έρπον φυτό που σχηματίζει χαλάκι στο έδαφος. Φύλλα βλαστού ελλειπτικά.
Στεφάνη σε φωτεινό κοκκινωπό-μοβ χρώμα.
Άνθιση καλοκαιρινή

Ετυμολογία:
Thymus < θύμος < θύω ==> από την έντονη μυρωδιά, εξ ου και θυμίαμα.
thracicus < Θράκη.


Κυριακή 27 Απριλίου 2014

Ajuga pyramidalis

Φαλακρό 12/07/2009
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Ajuga pyramidalis (L. 1753) είναι ευρωπαϊκό φυτό με παρουσία στην Ελλάδα στην Ανατολική Μακεδονία και την Ροδόπη.
Βιότοπος: δάση, ξέφωτα δασών σε υψόμετρα 900-2500 μ.
Πολυετές φυτό. Άνθη γαλάζια με σκούρες και λευκές γραμμές
Άνθιση: Απρίλιος - Ιούλιος.

Ετυμολογία:
Ajuga < στερητικό πρόθεμα -α + jugum ζυγός ==> αναφορά στην απουσία του άνω χείλους της στεφάνης.
pyramidalis < πυραμίς, πυραμίδος ==> επειδή η ταξιανθία έχει σχήμα πυραμίδας.


Σάββατο 26 Απριλίου 2014

Moraea sisyrinchium

Αμοργός 07/04/2004
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Moraea sisyrinchium [(L.) Ker Gawl. 1804] είναι μεσογειακό φυτό, με εξάπλωση στην νότια και νησιωτική Ελλάδα.
Βιότοπος: φρύγανα, ξηρά λιβάδια, ελαιώνες, βραχώδεις περιοχές, σε υψόμετρα 0-600 (-1100) μ.
Συνώνυμο: Gynandriris sisyrinchium (L.) Parl. 1854
Πολυετές γεώφυτο.
Βλαστοί όρθιοι με 1-6 άνθη.
Φύλλα βελονοειδή, αυλακωτά με μήκος έως 50 εκ.
Άνθη γαλάζια, με διάμετρο έως 5 εκ. και μικρή διάρκεια ζωής. Τα εξωτερικά τμήματα του περιανθίου φέρουν λευκή κηλίδα με ιώδη στίγματα
Ανθίζει Φεβρουάριο - Μάιο.

Ετυμολογία:
Moraea < το 1758 ο Σκωτσέζος βοτανικός Philip Miller αφιέρωσε το όνομα του γένους Morea στον Robert More (1703-1780), Άγγλο ερασιτέχνη βοτανικό. Όμως ο Λινναίος (Linnaeus) αργότερα άλλαξε το όνομα σε Moraea, συσχετίζοντάς το με το επώνυμο του πεθερού του Johan Moraeus.
sisyrinchium < σισυρίγχιoν, όνομα φυτού με γλυκό βολβό που αναφέρεται από τον Θεόφραστο.
Gynandriris < γυνή + ανήρ ανδρός ==> επειδή τα θηλυκά και αρσενικά αναπαραγωγικά όργανα του φυτού είναι ενωμένα.

«ἴδιον δὲ τοῦ σισυριγχίου τὸ τῆς ῥίζης αὐξάνεσθαι τὸ κάτω πρῶτον, ὃ καλοῦσι...» Θεόφραστος

Παρασκευή 25 Απριλίου 2014

Melittis melissophyllum

Ζήρεια (Κυλλήνη) 31/05/2008
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Το Melittis melissophyllum (L. 1753) eξαπλώνεται σε όλη την Ευρώπη και χωρίζεται σε διάφορα υποείδη. Στην Ελλάδα υπάρχει το υποείδος Melittis melissophyllum subsp. albida.
Οι κοινές του ονομασίες είναι μελισσόφυλλο, μελίτης και αγριοβάλσαμο
Tο Melittis melissophyllum (L.) subsp. albida [(Guss.) P. W. Ball 1971] είναι φυτό Ιταλίας, Βαλκανίων και βόρειας Ανατολίας.. Εξαπλώνεται σε όλη την ηπειρωτική Ελλάδα και από τα νησιά σε Εύβοια, Θάσο και Κέρκυρα.
Βιότοπος: υγρές και σκιερές θέσεις στον υπόροφο φυλλοβόλων και μικτών δασών. 
Πολυετές ριζωματώδες φυτό. Βλαστοί, όρθιοι ύψους 30-70 εκ.
Μελισσοτροφικό είναι και φαρμακευτικό φυτό (καταπραϋντικές, τονωτικές, υπνωτικές και εμμηναγωγές ιδιότητες).
 Έχει πολύ ωραία άνθη σε λευκορόδινες αποχρώσεις και γλυκό άρωμα μελιού, που λατρεύουν οι μέλισσες. Αρωματικά είναι και τα φύλλα του.
Άνθιση: τέλη Απριλίου - αρχές Ιουλίου.

Ετυμολογία:
Melittis < μέλιττα (ιων.) μέλισσα ==> επειδή συγκεντρώνει τις μέλισσες.
melissophyllumMelissa (βοτανικό γένος) + φύλλο ==> με φύλλα σαν το γένος Melissa.
albida (λατιν.) = λευκός, υπόλευκη ==> για το λευκό-κιτρινωπό χρώμα των ανθέων.



Πέμπτη 24 Απριλίου 2014

Acinos alpinus

Βέρμιο 11/07/2009
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Ο Acinos alpinus [(L.) Moench 1794] είναι ευρωπαϊκό είδος με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα. Πολύμορφο φυτό, χωρισμένο σε πολλά υποείδη.
Συνώνυμο: Calamintha alpina (L.).
Βιότοπος: ασβεστολιθικοί βράχοι, πετρώδεις πλαγιές, βραχώδη εδάφη, σε υψόμετρα έως 2000 μέτρα.
Ανθίζει Ιούνιο - Σεπτέμβριο, ανάλογα με το υψόμετρο.
Ετυμολογία:
Acinos < άκινος (και άκονος), φυτό που αναφέρει ο Διοσκουρίδης.
alpinus < Alpes Άλπεις = αλπικός.
Calamintha < καλός + μίνθη (από το έντονο άρωμα, όπως αυτό της μίνθης-μέντας).

Τετάρτη 23 Απριλίου 2014

Scutellaria orientalis subsp. alpina

Παρνασσός 29/05/2010
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Scutellaria orientalis subsp. alpina [(Boiss.) O. Schwarz 1934] φύεται στην Στερεά Ελλάδα και την Σάμο.
Βιότοπος: βραχώδεις ασβεστολιθικές πλαγιές σε υψόμετρα 1000-1400 μ.
Πολυετές φυτό με λεπτούς ανθοφόρους βλαστούς. Άνθη κίτρινα.
Άνθιση: Μάιος - Ιούλιος.

Ετυμολογία:
Scutellaria < υποκοριστικό του scutum ασπίδα, θυρεός ==> αναφορά στο σχήμα των ανθέων.
orientalis < oriens (ανατολή) ==> ανατολική (σε σχέση με την Δυτική Ευρώπη), ανατολίτικη.
alpina < Alpes Άλπεις = αλπική (επειδή είναι φυτό μεγάλων υψομέτρων).



Τρίτη 22 Απριλίου 2014

Ajuga chamaepitys subsp. chia

Παρνασσός 29/05/2010 

Η Ajuga chamaepitys subsp. chia [{Schreb. 1774) Arcang. 1882] είναι ευρωμεσογειακό είδος που επεκτείνεται έως την ΝΔ Ασία. Έχει ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Βιότοπος: διάκενα δασών, φρύγανα, χωράφια σε υψόμετρο 0-1300 (1600) μ.
Ετήσιο ή βραχύβιο πολυετές φυτό. Τα στελέχη συνήθως διακλαδίζονται από την βάση. 
Άνθη σε φωτεινό κίτρινο με σκούρα στίγματα.
Άνθιση: Μάρτιος - αρχές Ιουλίου.
Ετυμολογία:
Ajuga < στερητικό πρόθεμα -α + jugum ζυγός ==> για να δείξει πιθανώς την απουσία του άνω χείλους της στεφάνης.
chamaepitys < χαμαί + πίτυς (είδος πεύκου) ==> αναφορά στα φύλλα που μοιάζουν με του πεύκου.
chia < Χίος


Παρνασσός 29/05/2010


Δευτέρα 21 Απριλίου 2014

Teucrium chamaedrys subsp. olympicum

Όλυμπος 07/06/2010
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Το Teucrium chamaedrys subsp. olympicum (Rech.f. 1941) είναι ενδημικό του Ολύμπου, από όπου περιγράφηκε, και της Όσσας.
Βιότοπος: ξηρές βραχώδεις θέσεις, ιδιαίτερα σε ξέφωτα διάκενα πευκοδασών σε υψόμετρα (500) 1000-2200 μ.
Στελέχη πυκνά, κυλινδρικά, τριχωτά.
Στεφάνη κοκκινωπή-μοβ.
Άνθιση Ιούνιος -Σεπτέμβριος.

Ετυμολογία:
Teucrium < τεύκριον, φυτό που αναφέρεται από τον Διοσκουρίδη.
chamaedrys < χαμαί + δρυς ==> με φύλλα σαν της δρυός (βελανιδιάς) ==> Η χαμαίδρυς αναφέρεται από τον Θεόφραστο και τον Διοσκουρίδη.
olympicum < Όλυμπος.


Όσσα (Κίσσαβος) 07/06/2010

Κυριακή 20 Απριλίου 2014

Lavandula stoechas

Κέα 05/05/2011
φωτογραφία Ρένα Καρακατσάνη

Η αγριολεβάντα (Lavandula stoechas L. 1753) είναι μεσογειακό φυτό, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα εκτός της ΒΔ χώρας.
Είναι ένα από τα πιο γνωστά αρωματικά βότανα. Οι ηρεμιστικές και καταπραϋντικές του ιδιότητες την έκαναν πολύ αγαπητή ήδη από την αρχαιότητα. Παρασκεύαζαν μάλιστα και ένα κρασί αρωματισμένο μ’ αυτήν, τον στοιχαδίτη οίνο του Διοσκουρίδη. 
Οι χρήσεις της λεβάντας στην ιατρική την κοσμετολογία αλλά και στο σπίτι είναι άπειρες. Μικρά υφασμάτινα σακουλάκια με αποξηραμένα άνθη λεβάντας μπορούν να τοποθετηθούν στις ντουλάπες για να αρωματίζουν το χώρο και να απωθούν τα έντομα. 
Χρησιμοποιείται επίσης για να αρωματίσει γλυκά και ποτά ενώ ως αφέψημα ηρεμεί, χαλαρώνει και καταπραΰνει τους πόνους.
Είναι πολύ όμορφο φυτό για τον αρωματικό κήπο και μπορεί να φυτευτεί σε παρτέρια και μπορντούρες. Πολλαπλασιάζεται εύκολα με μοσχεύματα και πιο δύσκολα με σπόρο. Συλλέγονται τα άνθη όταν το φυτό είναι σε πλήρη άνθιση και στη συνέχεια αποξηραίνονται σε σκιερό μέρος.
Παλιότερα, από τη λεβάντα παρασκεύαζαν το καραμπάχι, ένα λάδι που οι πλανόδιοι έμποροι το πουλούσαν μαζί με το δαφνέλαιο στις νοικοκυρές. Έριχναν τα άνθη της λεβάντας στο λάδι και το εξέθεταν στον ήλιο. Στη συνέχεια το καθάριζαν με μια απλή διήθηση και το προϊόν ήταν έτοιμο. 
Βιότοπος: θαμνότοποι, φρύγανα, πετρώδεις τοποθεσίες, σε υψόμετρα 0-500 (-800) μ.
Πολύκλαδο φρύγανο, πολύ αρωματικό με φύλλα χνουδωτά, γραμμοειδή σε όλο το μήκος του βλαστού. 
Άνθη μικρά, χοανοειδή, σκούρα βιολετιά, σε πυκνό στάχυ στην κορυφή του οποίου αναπτύσσονται μεγάλα ρόδινα βράκτια με μήκος μέχρι 5 εκ.

Ανθίζει Μάρτιο - Μάιο.

Ετυμολογία:
Lavandula < υποκοριστικό του lavanda < lavo πλένω λούζω.
stoechas < Στοιχάδες νήσοι < στοιχώδες (σε μια σειρά, ευθυγραμμισμένο).


Γεράνεια 06/04/2014 
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Άνδρος 25/03/2012
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης


Σάββατο 19 Απριλίου 2014

Gladiolus palustris

Παγγαίο 05/06/2010
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Ο Gladiolus palustris (Gaudin. 1828) είναι ευρωπαϊκό φυτό Στην Ελλάδα φύεται στην Ανατολική Μακεδονία (Παγγαίο, Φαλακρό, Όρβηλος).
Βιότοπος: ορεινά λιβάδια συνήθως σε υγρές θέσεις και σε υψόμετρα έως 2200 μ.
Πολυετές βολβώδες φυτό, συνήθως με τρία φύλλα και ύψος έως 50 εκ. 
Άνθη σε αραιό στάχυ, ρόδινα, όλα προς μία κατεύθυνση με τα κατώτερα τέπαλα μεγαλύτερα. 
Ανθίζει το καλοκαίρι.

Ετυμολογία:
Gladiolus < gladius μάχαιρα > gladiolus ξιφίδιο ==> το όνομα χρησιμοποιείται για το φυτό από τον Πλίνιο για το σχήμα των φύλλων.
palustris < pálus, palúdis, έλος ==> επειδή προτιμά υγρές θέσεις.

Παρασκευή 18 Απριλίου 2014

Crocus sieberi


Ψηλορείτης (Ίδη) 22/04/2019
φωτογραφία Γιάννης Γαβαλάς

Ο Crocus sieberi (J.Gay, 1831) είναι ενδημικός των βουνών της Κρήτης.
Βιότοπος: πετρώδεις θέσεις και λιβάδια, βραχώδεις πλαγιές, συχνά ανάμεσα σε θάμνους, σε υψόμετρα 1200—1500 μ.
Φύλλα 4-8.
Άνθη: λευκό περιάνθιο με μοβ περιοχές στην εξωτερική πλευρά των τριών τεπάλων και κίτρινο φάρυγγα. Μέρη του στύλου πορτοκαλί, ακέραια με πλατιά κορυφή. Ανθήρες κίτρινοι. 
Άνθιση: Μάρτιος – Ιούνιος.
Ετυμολογία:
Crocus < κρόκος < πιθανώς από την κρόκη (υφάδι) ==> από τα γεννητικά όργανα (ανθήρες, κλπ) που έχουν παρόμοιο σχήμα με τα υφάδια.
sieberi < αφιερωμένος στον Αυστριακό βοτανικόύ Ζήμπερ (F.W. Sieber), ο οποίος  ερεύνησε την Κρήτη το 1817 και το βιβλίο του αποτελεί αξιόπιστο τεκμήριο για τη χλωρίδα και την ζωή στην Μεγαλόνησο εκείνη την εποχή.

Πέμπτη 17 Απριλίου 2014

Iris sintenisii

Βαρνούς 12/06/2010
φωτογραφία  Ζήσης Αντωνόπουλος

Η Iris sintenisii (Janka 1877) εξαπλώνεται στην Ελλάδα, την Βαλκανική, την Τουρκία και την Ιταλία.
Βιότοπος: ξηρά λιβάδια και ανοιχτοί θαμνότοποι, σε υψόμετρα 400 - 1000 μ.
Φυτό με ρίζωμα και ύψος 20-40 εκατοστά. Φύλλα 1-3. 
Άνθη 1-2, μακρόστενα, άοσμα και χρώματος μπλε-μοβ.
Άνθιση: Απρίλιος - Ιούνιος.

Ετυμολογία:
Iris < Ίρις, η αγγελιαφόρος των θεών
sintenisii < αφιερωμένη στον Γερμανό βοτανικό Paul Ernst Emil Sintenis (1847-1907).


Τετάρτη 16 Απριλίου 2014

Geranium versicolor

Ταΰγετος 19/07/2008
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Το Geranium versicolor (L. 1755) είναι φυτό των Βαλκανίων και της Ιταλίας με εξάπλωση στην ηπειρωτική Ελλάδα.
Βιότοπος: δάση και θαμνώνες σε υψόμετρα 500-1500 μ.
Πολυετές γεώφυτο. Φύλλα ρομβοειδή με νευρώσεις.
Άνθη σε διάφορες αποχρώσεις του ροζ με σκουρότερες νευρώσεις.
Άνθιση: Απρίλιος - Ιούλιος.

Ετυμολογία:
Geranium < γεράνιον, φυτό που αναφέρει ο Διοσκουρίδης ==> από τον καρπό του που μοιάζει «γεράνων κεφαλάς συν τοις ράμφεσιν».
versicolor < verso στρέφω, αλλάζω + color χρώμσ = ποικιλόχρωμο, με μεταβαλλόμενο χρώμα.

Τρίτη 15 Απριλίου 2014

Geranium macrorrhizum

Παγγαίο 05/05/2010
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Το Geranium macrorrhizum (L. 1753) είναι ευρωμεσογειακό φυτό με εξάπλωση στην Ελλάδα από την Ρούμελη (Ελικώνας, Παρνασσός) και βορειότερα.
Βιότοπος: δάση, βραχώδεις θέσεις σε υψόμετρα 500-2200 μ.
Πολυετές, τριχωτό, πολύκλαδο φυτό με χαρακτηριστική οσμή. Ανθοφόρα στελέχη 20-70 εκ. Φύλλα παλαμόλοβα, οδοντωτά.
Ταξιανθία συνήθως με 3 μίσχους. Άνθη μεγάλα, ρόδινα, σε κορύμβους. Σέπαλα τριχωτά, κοκκινωπά. Στήμονες με μεγάλο μήκος, ρόδινοι.
Άνθιση: Μάιος - αρχές Αυγούστου.

Ετυμολογία:
Geranium < γεράνιον, φυτό που αναφέρει ο Διοσκουρίδης ==> από τον καρπό του που μοιάζει «γεράνων κεφαλάς συν τοις ράμφεσιν».
macrorrhizum < μακρό + ρίζα.

Δευτέρα 14 Απριλίου 2014

Geranium subcaulescens

Γκιώνα 30/05/2010
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Το Geranium subcaulescens (DC. 1824) είναι μεσογειακό γεώφυτο, με εξάπλωση στην Δυτική, Κεντρική και Νότια ηπειρωτική Ελλάδα.
Βιότοπος: λιβάδια, βραχώδεις πλαγιές, σε υψόμετρα (800) 1300-2500 μ.
Πολυετές φυτό με έντονο κάθετο ρίζωμα.
Φύλλα σκούρα πράσινα, οδοντωτά διαιρούμενα κατά τα τρία τέταρτα σε 5-7 λοβούς.
Άνθη μοβ, ρόδινα, κόκκινα αλλά πολλές φορές πιο ανοιχτόχρωμα.
Ανθίζει από τα μέσα Μαΐου έως τον Αύγουστο. 

Ετυμολογία:
Geranium < γεράνιον, φυτό που αναφέρει ο Διοσκουρίδης - από τον καρπό του που μοιάζει «γεράνων κεφαλάς συν τοις ράμφεσιν = Γεράνιο.
subcaulescens <  sub (υπό, σχεδόν) + caulescens υπέρβλαστο.


Βέρμιο 11/07/2009

Βόρας (Καμαϊκατσαλάν) 11/07/2009

Κυριακή 13 Απριλίου 2014

Carlina lanata

Ηρακλειά 13/06/2008 Κυκλάδες
φωτογραφία Γιάννης Γαβαλάς

Η Carlina lanata (L. 1753) είναι μεσογειακό φυτό, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Βιότοπος: ξηρά λιβάδια, φρύγανα, παράκτια βραχώδη ενδιαιτήματα, σε υψόμετρα 0-400 (-700) μ.
Μονοετής πόα, ύψους 5-40 εκ. Φύλλα πτερόλοβα, αγκαθωτά, εριώδη από κάτω.
Κεφάλια 15-40 εκ. Βράκτια ρόδινα.
Ανθίζει Μάιο - Ιούλιο.

Ετυμολογία:
Carlina < γένος αφιερωμένο στο Καρλομάγνο, επειδή υποτίθεται ότι θεράπευσε τον στρατό του από την πανώλη με κάποια καρλίνα.
lanata < lána μαλλί, έριον = εριώδης.

Centaurea axillaris

Βόρας 11/07/2009
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Centaurea axillaris Willd. 1803 έχει ευρεία εξάπλωση στην ηπειρωτική Ελλάδα.
Σχετικά με την αναγνώριση και την ονοματοδοσία της υπάρχει μεγάλο μπέρδεμα. Για πολλά χρόνια ήταν γνωστή ως Centaurea triumfetti. 
Οι νεότερες έρευνες έδειξαν ότι η Centaurea triumfetti είναι ένα είδος που περιορίζεται στις Άλπεις. Προκρίθηκε το όνομα Centaurea axillaris που χρησιμοποίησε ο Willdenow το 1803 αλλά το όνομα αυτό θεωρείται παράνομο αλλά το χρησιμοποιούμε μέχρι να βρεθεί επίσημο όνομα (Vascular plants of Greece, an annotated checklist, 2013)
Βιότοπος: δάση, θαμνότοποι, λιβάδια συνήθως στην ορεινή ζώνη.
Πολυετές φυτό με βλαστό όρθιο και φύλλα λογχοειδή καλυμμένα με λευκό χνούδι.
Κεφάλια με περιφερειακά ανθίδια γαλάζια, πτερωτά. 
Άνθιση από τα μέσα της άνοιξης.

Ετυμολογία:
Centaurea < Centaurus < Κένταυρος (ο Κένταυρος Χείρων ήταν γιατρός και δάσκαλος του Ασκληπιού)
axillaris < axilla (ala) μασχάλη ==> επειδή τα άνθη βγαίνουν από την μασχάλη των φύλλων.
triumfetti < αφιερωμένη στον Giovanni Battista Trionfetti (1656-1708), Ιταλό γιατρό και φυσιοδίφη που ήταν διευθυντής του Βοτανικού Κήπου της Ρώμης.

Centaurea solstitialis subsp. solstitialis

Κυλλήνη (Ηλεία) 10/07/2009
φωτογραφία Ρένα Καρακατσάνη

Η Centaurea solstitialis (L. 1753) subsp. solstitialis είναι μεσογειακό φυτό, με εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Βιότοπος: θαμνώνες, ξηρά λιβάδια, ελαιώνες, διάκενα κωνοφόρων δασών, μπάζα, σε υψόμετρα 0-600 (1100) μ.
Ετήσιο ή διετές φυτό με βλαστούς 30-80 εκ., με κυματοειδή πτερύγια. Φύλλα γλαυκά, καλυμμένα με αραχνοειδείς τρίχες, τα κατώτερα λυροειδή που ξεραίνονται στην περίοδο της άνθισης, τα ανώτερα λογχοειδή.
Κεφάλια μονήρη, με ανθίδια χρυσοκίτρινα. Βράκτια με μεγάλα κίτρινα αγκάθια.
Ανθίζει Μάιο - Ιούλιο και ενίοτε μέχρι τον Οκτώβριο.

Ετυμολογία:
Centaurea < Centaurus > Κένταυρος (ο Κένταυρος Χείρων ήταν γιατρός και δάσκαλος του Ασκληπιού).
solstitialis = θερινή (του θερινού ηλιοστασίου), από την εποχή που ανθίζει.

Centaurea salonitana

Οίτη 25/07/2008
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Centaurea salonitana (Vis. 1829) είναι ευρασιατικό φυτό με μεγάλη εξάπλωση στην ηπειρωτική Ελλάδα και διάσπαρτη παρουσία σε μερικά νησιά του Αιγαίου.
Βιότοπος: φυλλοβόλοι θαμνώνες, δρόμοι, χωράφια, ξηρά λιβάδια σε υψόμετρα 0-700 (-1800).
Πολυετές φυτό με ξυλώδη βλαστό και ύψος 30-70 εκ.
Άνθη κεφάλια με ανθίδια σε κίτρινο-λεμονί.
Άνθιση: τέλη Μαΐου - Αύγουστος.

Ετυμολογία:
Centaurea < Centaurus < Κένταυρος (ο Κένταυρος Χείρων ήταν γιατρός και δάσκαλος του Ασκληπιού)
salonitana < Salona, πρωτεύουσα της Δαλματίας στην διάρκεια της Ρωμαϊκής Αυτοκρατορίας - σήμερα Solin, πόλη της Κροατίας ==> επειδή περιγράφηκε με φυτά από αυτή την περιοχή.

Σάββατο 12 Απριλίου 2014

Cichorium spinosum ραδίκι της θάλασσας, σταμναγκάθι

Ηρακλειά 19/06/2007 
φωτογραφία Γιάννης Γαβαλάς 

Το Cichorium spinosum (L. 1753) είναι μεσογειακό φυτό. Στην Ελλάδα εξαπλώνεται στο Νότιο Αιγαίο. 
Κοινό ελληνικό όνομα: ραδίκι της θάλασσας και στην Κρήτη σταμναγκάθι (επειδή σκέπαζαν το στόμιο της στάμνας με ους ακανθώδεις κλαδίσκους του)
Βιότοπος: παράκτιοι βιότοποι σε υψόμετρα 0-50 (-150) μ., στην Κρήτη και ψηλότερα.
Πολυετές είδος, περίπλοκα διακλαδισμένο, με προσκεφαλοειδή μορφή διαμέτρου 40 εκ. Τα κάτω φύλα είναι σαρκώδη, λαμπερά κι αυτά είναι που την άνοιξη γίνονται σαλάτα. Τα ανώτερα κλαδιά διαχωρίζονται και μεταμορφώνονται σε αγκάθια.
Ανθίζει από τον Απρίλιο μέχρι τα μέσα Ιουλίου.

Ετυμολογία:
Cichorium < κιχόριον, φυτό που αναφέρουν οι Θεόφραστος και Διοσκουρίδης.
spinosum (λατιν.) < spina, άκανθα, αγκάθι =  ακανθώδες.

Παρασκευή 11 Απριλίου 2014

Potentilla argentea

Όλυμπος 21/07/2011
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Potentilla argentea (L. 1753) είναι ευρωσιβηρικό φυτό με εξάπλωση στην Ελλάδα από την Ρούμελη και βορειότερα.
Βιότοπος: λιβάδια, ρεματιές, διάκενα δασών.
Ανθίζει Μάιο - Ιούλιο.

Ετυμολογία:
Potentilla < υποκοριστικό του potens (potentis) δυνατός, δυνάμενος, αυτός που μπορεί ==> αναφορά στις φαρμακευτικές ιδιότητες ειδών αυτού του γένους.
argentea < argentum άργυρος, ασήμι ==> από το ασημόχρωμο χνούδι στο κάτω μέρος των φύλλων.

Πέμπτη 10 Απριλίου 2014

Potentilla detommasii

Φαλακρό 12/07/2009
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Potentilla detommasii (Ten. 1811) είναι μεσογειακό φυτό (Ιταλία, Βαλκάνια) με εξάπλωση στην Ελλάδα από την Ρούμελη και βορειότερα.
Βιότοπος: λιβάδια, ορεινή βλάστηση σε υψόμετρα 200-1100 μ.
Πολυετές ποώδες φυτό. Φύλλα ελλειπτικά, οδοντωτά.
Άνθη κίτρινα. Άνθιση: Μάιος - Ιούλιος.

Ετυμολογία:
Potentilla < υποκοριστικό του potens (potentis) δυνατός, δυνάμενος, αυτός που μπορεί ==> αναφορά στις φαρμακευτικές ιδιότητες ειδών αυτού του γένους.
detommasii < αφιερωμένο στον C.A. De Tommasi (αρχές 19ου αιώνα) συνεργάτη του σπουδαίου Ιταλού βοτανικού Tenore.

Τετάρτη 9 Απριλίου 2014

Tulipa agenensis

Χίος 12/04/2009
φωτογραφία Ζήσης Αντωνόπουλος

Η Tulipa agenensis θεωρείται αυτοφυής της Ανατολίας και του Ιράν. 
Στην Ευρώπη αποτελεί καλλιεργημένο είδος, εξ ου και η ονομασία του από την πόλη Αζάν (Agen) της Γαλλίας.
Στην Ελλάδα είναι γνωστή μόνο από την Χίο, όπου αυτοφύεται κυρίως σε ελαιώνες, μάλλον από παλιές φυτεύσεις.
Βιότοπος: πηλώδη εδάφη σε ελαιώνες και χωράφια με δημητριακά, σε υψόμετρα (0-) 100-300 μ.
Βολβός με ελαφρώς ή μέτρια εριώδη χιτώνα.
Στέλεχος 30-45 εκ.
Φύλλα πράσινα ή γλαυκοπράσινα.
Περιάνθιο με επιμήκη -λογχοειδή τέπαλα, κόκκινα, γυαλιστερά. 
Ανθίζει μέσα Μαρτίου- τέλη Απριλίου.

Ετυμολογία
Tulipa < από τουρκική túlipand, τουρμπάνι.
agenensis < Agen, πόλη της Νοτιοδυτικής Γαλλίας.




Τρίτη 8 Απριλίου 2014

Matthiola fruticulosa subsp. valesiaca

Παγγαίο 05/06/2010
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Matthiola fruticulosa subsp. valesiaca [(Gaudin) P. W. Ball 1962]
ευρωμεσογειακό φυτό, με εξάπλωση στην Βόρεια Ελλάδα.
Βιότοπος: πετρώδεις θέσεις, βράχοι σε υψόμετρα 500-2800 μ.
Πολυετές φυτό, ύψους μέχρι 50 εκ., με ξυλώδη βάση. Φύλλα γραμμοειδή, γλαυκά με διακλαδισμένο τρίχωμα.
Άνθη με πέταλα ρόδινα.
Ανθίζει από τον Απρίλιο.

Ετυμολογία:
Matthiola < γένος αφιερωμένο στον Pierandrea Mattioli (Matthiolus  † 1577) Ιταλό γιατρό.
fruticulosa < υποκοριστικό του fruticosa πολύβλαστη, θαμνώδης.
valesiaca < Valesia, το λατινικό όνομα της περιοχής Vallese (Valois και Wallis) στις ελβετικές Άλπεις.

Δευτέρα 7 Απριλίου 2014

Potentilla micrantha

Κιθαιρώνας 03/04/3014
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Potentilla micrantha (DC. 1805) είναι ευρωμεσογειακό φυτό με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Βιότοπος: υγρές βραχώδεις θέσεις σε δάση και φαράγγια και σε υψόμετρα 400-1400 (-2000) μ.
Πολυετές ριζωματώδες φυτό. Βασικά φύλλα σε ρόδακα. Φυλλάρια, ωοειδή, οδοντωτά, σκουροπράσινα, χνουδωτά.
Ανθοφόροι βλαστοί στις μασχάλες, με1-2 άνθη και πέταλα λευκά και ενίοτε ρόδινα.
Άνθιση: τέλη Φεβρουαρίου - Ιούνιος.

Ετυμολογία:
Potentilla < υποκοριστικό του potens (potentis) δυνατός, δυνάμενος, αυτός που μπορεί ==> αναφορά στις φαρμακευτικές ιδιότητες ειδών αυτού του γένους.
micrantha < μικρός + άνθος = μικρανθής.




Κυριακή 6 Απριλίου 2014

Iris attica

Λαυρεωτική 05/03/2013
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Iris attica (Boiss. & Heldr. 1859) είναι ενδημική της Ελλάδας και της Σέβερνα Μακεντόνιγια. Έχει ευρεία εξάπλωση στην στεριανή Ελλάδα. Στην Βόρεια Βαλκανική και την Ευρώπη αντικαθίσταται από την παρόμοια Iris pumila.
Βιότοπος: πετρώδεις θέσεις από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι την ορεινή ζώνη.
Πολυετές φυτό με φύλλα γλαυκά, λογχοειδή με έντονη καμπυλότητα.
Άνθη: κίτρινα, ιώδη ή μπλε. Σε μερικές περιοχές, όπως στο Λαύριο, συνυπάρχουν και τα τρία χρώματα.
Άνθιση: από τον Φεβρουάριο.

Ετυμολογία:
Iris < Ίρις, η αγγελιαφόρος των θεών.
attica < Αττική. 


Σάββατο 5 Απριλίου 2014

Rindera graeca

Ταΰγετος 27/06/2009
φωτογραφία Γιάννης Κοφινάς

Η Rindera graeca [A. DC.) Boiss. & Heldr. 1846] είναι ενδημικό είδος της Στερεάς Ελλάδας, Πελοποννήσου, Βόρειας Πίνδος, Γράμμου και Εύβοιας.
Περιγράφηκε από τον Πάρνωνα.
Συνώνυμα: Mattia graeca A. DC. 1846 // Cynoglossum graecum (A. DC.) Greuter & Burdet 1981.
Βιότοπος: πετρώδεις τοποθεσίες, στην υποαλπική και αλπική ζώνη σε υψόμετρα  1600 - 2300 μ.
Πολυετής πόα, με πυκνό τρίχωμα σε όλα τα μέρη.
Φύλλα επαλλάσσοντα, στενά.
Βλαστός όρθιος, ύψους 10-20 εκ., σχεδόν γυμνός από φύλλα.
Άνθη χοανοειδή.
Ανθίζει από τα μέσα της άνοιξη.
Ετυμολογία:
Rindera < όνομα αφιερωμένο στον Γερμανό γιατρό Franz Andreas Rinder (1714-1771).

Κιθαιρώνας 03/04/2014
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Κιθαιρώνας 03/04/2014
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης


Παρασκευή 4 Απριλίου 2014

Digitalis lanata

Παγγαίο 05/06/2010
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Digitalis lanata (Ehrh. 1792) subsp.  lanata είναι βαλκανικό φυτό με ευρεία εξάπλωση στην Βόρεια Ελλάδα και παρουσία στο Βόρειο Αιγαίο (Σαμοθράκη, Θάσος).
Το υποείδος Digitalis lanata subsp. leucophaea θεωρείται πλέον συνώνυμο με Digitalis leucophaea (Sm. 1809), που περιγράφηκε με φυτά που συνέλεξε από τον Άθωνα η αποστολή του Sibthorp.
Βιότοπος: λιβάδια, φυλλοβόλες δρύες, άκρες δασών σε υψόμετρα 200-1300 (-1800) μ.
Φυτό δηλητηριώδες αλλά και φαρμακευτικό (ισχυρό καρδιοτονωτικό).
Πολυετής πόα με όρθιο τριχωτό βλαστό. 
Άνθη καφεκόκκινα, σε σχήμα κύπελου, που σχηματίζουν πυκνή ταξιανθία. Ανθίζει από τα μέσα Μαΐου μέχρι τον Ιούλιο. 

Ετυμολογία:
Digitalis < dígitus δάχτυλο ==>  από το σχήμα του άνθους = δακτυλίτιδα.
lanata < lána μαλλί, έριον = εριώδης.



Πέμπτη 3 Απριλίου 2014

Alyssum smolikanum

Σμόλικας 30/07/2011
φωτογραφίες Ζήσης Αντωνόπουλος

Το Alyssum smolikanum (Nyár. 1929) είναι ενδημικό Βόρειας Πίνδου και Νότιας Αλβανίας.
Βιότοπος: πετρώδεις και βραχώδεις θέσεις, σάρες σε οφιολιθικά πετρώματα και σε υψόμετρα 1500-2600 μ.
Άνθιση καλοκαιρινή

Ετυμολογία:
Alyssum < α (στερητικό) + λύσσα (θυμός) = που θεραπεύει την λύσσα (συμπτώματα είναι ο θυμός, η μανία, η υδροφοβία).
smolikanum < Σμόλικας (το δεύτερο ψηλότερο βουνό της Ελλάδας στα 2.637 μέτρα).



Τετάρτη 2 Απριλίου 2014

Iberis sempervirens

Οίτη 29/05/2010
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Iberis sempervirens (L. 1753) είναι μεσογειακό φυτό με ευρεία εξάπλωση στην ηπειρωτική Ελλάδα και αξιοσημείωτη παρουσία στα Λευκά Όρη της Κρήτης.
Βιότοπος: βραχώδεις πλαγιές, λιβάδια, διάκενα δασών σε υψόμετρα 700-2000 (-2700) μ.
Μικρός θάμνος με βλαστούς ανερχόμενους 15-30 εκ.
Άνθη με πέταλα λευκά, μερικές φορές με πινελιές ροζ ή μοβ.
Άνθιση: Απρίλιος - μέσα Αυγούστου.

Ετυμολογία:
Iberis < Ιβηρία, αρχαία ελληνική ονομασία Ισπανίας και Πορτογαλίας.
sempervirens < sémper πάντοτε, αεί + vivo ζωή = πάντοτε ζωντανή, αείζωη.

Τρίτη 1 Απριλίου 2014

Cardamine acris subsp. vardousiae

Βαρδούσια 30/05/2010
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Cardamine acris subsp. vardousiae (Perný & Marhold 2004). είναι ενδημικό φυτό της Στερεάς Ελλάδας.
Βιότοπος: υγρά λιβάδια, βραχώδεις θέσεις σε ρεματιές, ημισκιερές άκρες δασών σε υψόμετρα 1100-2100 μ.
Πολυετές ριζωματώδες φυτό, με οριζόντιο ρίζωμα διαμέτρου 5-6 εκ., που αποτελεί μια μάζα λεπτών ινωδών ριζών.
Βασικά φύλλα πυκνά με 3-5 πλευρικά φυλλάρια κι ένα δευτερεύον τερματικό.
Πέταλα λευκά, ανοιχτό ροζ, ή κοκκινωπά-ιώδη, με σκούρες νευρώσεις. Ανθήρες κίτρινοι.
Ανθίζει Μάιο - μέσα Ιουλίου
Ετυμολογία:
Cardamine < καρδαμίνη (φυτό που αναφέρει ο Διοσκουρίδης) < καρδία + αμύνω ==> για τις υποτιθέμενες καρδιοτονωτικές της ιδιότητες.
acris (λατιν.) < πικάντικη, καυτερή, ξινή.
vardousiae < Βαρδούσια όρη.