Οι φίλοι του μπλοκ

Τετάρτη 12 Δεκεμβρίου 2018

Draba praecox

Τουρκοβούνια 21-01-2014
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Draba praecox (Steven 1812) είναι μεσογειακό φυτό με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Συνώνυμο: Erophila praecox [(Steven) DC. 1821].
Βιότοπος: λιβάδια, φρύγανα, διάκενα δασών, άκρες δρόμων σε υψόμετρα 0-1200 (-1900) μ.
Ετήσιο φυτό, λεπτό ύψους 3-12 εκ. Βασικά φύλλα σε ρόδακα.
Ανθίζει από τα μέσα Φεβρουαρίου έως τον Ιούνιο, ανάλογα με το υψόμετρο.

Ετυμολογία:
Draba < δράβη (φυτό που αναφέρει ο Διοσκουρίδης). - Ο De Theis γράφει ότι, σύμφωνα με τον Λινναίο, Δράβη σημαίνει ξινή, πικάντικη, με αναφορά στη γεύση των φύλλων
praecox = πρώιμη ==> η πρώτη που ανθίζει.
Erophila < ηρ (ιωνικ.) έαρ + φίλη ==> για την πρώιμη ανθοφορία την άνοιξη.


Κυριακή 15 Ιουλίου 2018

Podospermum roseum subsp. peristericum

Βαρδούσια 30-05-2010
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Το Podospermum roseum subsp. peristericum [(Formánek) Gemeinholzer & Greuter 2006]  είναι ευρωπαϊκό φυτό, με εξάπλωση στην χώρα μας σε Στερεά Ελλάδα και Πίνδο.
Βιότοπος: υγρά λιβάδια, βραχώδεις θέσεις στην αλπική ζώνη, σε υψόμετρα πάνω από 2400 μ.
Πολυετές φυτό με ρίζωμα ελαφρά ή καθόλου ινώδες.
Βλαστός από 10 εκ., χωρίς φύλλα.
Άνθη πορφυρά.
Ανθίζει Μάιο - μέσα Ιουλίου

Ετυμολογία:
Podospermum < πους, ποδός + σπέρμα ==> από την μορφή των αχαινίων.
roseum < rosa ( ρόδο), τριαντάφυλο = ροδόχρωμο, ρόδινο, ροζ.
peristericum < από το όρος Περιστέρι (Λάκμος) της Πίνδου.

Τρίτη 3 Ιουλίου 2018

Anthemis tinctoria subsp. tinctoria

Κλικ στην φωτογραφία για μεγέθυνση
Όλυμπος 10-07-2009
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Anthemis tinctoria (L. 1753) subsp. tinctoria, είναι ευρωπαϊκό φυτό, με εξάπλωση στην Ελλάδα στην βόρεια χώρα.
Βιότοπος: δάση, θαμνώνες, ξηρά λιβάδια, βραχώδεις τοποθεσίες, σε υψόμετρα (0-) 400-1800 (-2300) μ.
Πολυετές φυτό με ελαφρώς ξυλώδη βάση. Πολύ μεταβλητό είδος.
Βλαστοί 25-60 εκ., μέτρια διακλαδισμένοι.
Φυλλάρια επιμήκη-λογχοειδή με σκούρο καφέ στα άκρα τους.
Ανθίδια κίτρινα (λευκά στο υποείδος parnassica, που φύεται στην νότια Ελλάδα).
Ανθίζει Μάιο - Αύγουστο.

Ετυμολογία:
Anthemis < ανθεμίς (> άνθεμον), όνομα που χρησιμοποιεί ο Διοσκουρίδης για το χαμομήλι = Ανθεμίς.
tinctoria < tingo βάφω > tinctus βαφή = βαφική.


Σάββατο 28 Απριλίου 2018

Silene colorata

Κλικ στην φωτογραφία για μεγέθυνση
Αμοργός
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Silene colorata (Poir. 1789) έχει ευρεία εξάπλωση στην Μεσόγειο. Στην Ελλάδα είναι πολύ συχνή, με εξαίρεση την Θεσσαλία, την Δυτική Μακεδονία και την Βόρεια Πίνδο.
Προτιμά τις αμμώδεις παραλίες, όπου συχνά καλύπτει μεγάλη έκταση. Ευδοκιμεί και μακριά από τη θάλασσα, σε αμμώδη εδάφη.
Βλαστοί έρποντες ή όρθιοι και φύλλα μικρά, λογχοειδή. Άνθη με ποδίσκο σε αραιό στάχυ. Κάλυκας κυλινδρικός, διογκωμένος στην κορυφή με κοκκινωπές ραβδώσεις. Πέταλα ρόδινα, διαιρεμένα σε δυο βαθείς λοβούς.  
Ανθίζει από τα μέσα του χειμώνα μέχρι την άνοιξη, ανάλογα με το υψόμετρο και το γεωγραφικό πλάτος.

Ετυμολογία:
Silene < Silenus (λατιν.) < Σειληνός. Οι Σειληνοί ήταν ακόλουθοι του Διονύσου. Απεικονίζονται πολλές φορές με αυτιά και ουρά αλόγου και βγάζοντας αφρούς. Η ονομασία Silene ίσως αποτελεί υπαινιγμό για την ιξώδη έκκριση που καλύπτει πολλά είδη Σιληνής.
colorata <  coloro χρωματίζω < colorato με φωτεινά χρώματα.

Παρασκευή 27 Απριλίου 2018

Minuartia stellata

Παρνασσός 30-07-2013
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Minuartia stellata [(E. D. Clarke) Maire & Petitm. 1908] είναι ενδημικό είδος της Ελλάδας και της Νότιας Αλβανίας. Στην χώρα μας εξαπλώνεται σε Πελοπόννησο, Στερεά Ελλάδα, Νότια Πίνδο.
Συλλέχτηκε στον Παρνασσό το 1801 από τον Βρετανό ταξιδιώτη E. D. Clarke, ο οποίος στη συνέχεια το περιέγραψε ως Cherleria stellata.
Σχηματίζει εκτεταμένους, πολύ πυκνούς, πράσινους τάπητες σε απότομες, βραχώδεις ασβεστολιθικές πλαγιές, σε υψόμετρα πάνω από 1500 μέτρα.

Ετυμολογία:
Minuartia < γένος αφιερωμένο στον Juan Minuart (1693-1768), Ισπανό βοτανικό.
stellata < stella (λατιν.) αστέρι ==> ονομάστηκε stellata (αστερωτή) από την διάταξη των φύλλων, η οποία έχει το σχήμα στυλιζαρισμένων αστεριών.
Cherleria < γένος αφιερωμένο στον Ελβετό βοτανικό Johann Heinrich Cherler (1570-1610).


Πέμπτη 26 Απριλίου 2018

Malcolmia macrocalyx subsp. scyria

Κλικ στην φωτογραφία για μεγέθυνση
Δίρφυς 28/04/2013
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Malcolmia macrocalyx subsp. scyria [(Rech.) P.W.Ball 1963] είναι ενδημικό υποείδος Σκύρου, Εύβοιας και Κυκλάδων (Άνδρος).
Βιότοπος: βραχώδεις πλαγιές, κορυφογραμμές με φρύγανα, διάκενα δασών, σε υψόμετρα 0-700 μ.
Άνθιση: τέλη Μαρτίου - μέσα Μαΐου
Ετυμολογία
Malcolmia < προς τιμήν του W. Malcolm (19ος αιώνας), Άγγλου γεωπόνου και φυτοκόμου.
macrocalyx < μακρός, μακρύς + κάλυξ (κάλυκας)
scyria < Σκύρος.

Κυριακή 22 Απριλίου 2018

Cymbalaria microcalyx subsp. microcalyx

Ταΰγετος 25/03/2010
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Cymbalaria microcalyx subsp. microcalyx [(Boiss.) Wettst. 1891] είναι ενδημική της Πελοποννήσου (Μαίναλο, Ταΰγετος, Μονεμβασιά...).
Βιότοπος: σκιερές θέσεις με υγρασία σε κρημνούς, φαράγγια, βραχώδεις πλαγιές, όχθες ρυακιών.
Πολυετές, λεπτεπίλεπτο φυτό με πολλά αναρριχώμενα, έρποντα ή κρεμάμενα τριχωτά στελέχη. Φύλλα σχεδόν αντίθετα έως εναλλασσόμενα, με μακρύ μίσχο και έλασμα ελαφρώς σαρκώδες, ελαφρώς τριχωτό.
Άνθη μονήρη με μακρείς ποδίσκους, ζυγόμορφα με αραιή τρίχωση. Στεφάνη λευκή έως ιώδης, Άνω χείλος δίλοβο με ιώδεις νευρώσεις και δύο κίτρινες κηλίδες. 
Ανθίζει Μάρτιο - Ιούνιο.
Ετυμολογία:
Cymbalaria < από κύμβαλο (αρχαίο κρουστό μουσικό όργανο) ==> λόγω του σχήματος των φύλλων.
microcalyx < μικρός + κάλυξ.


Τρίτη 27 Μαρτίου 2018

Stachys swainsonii subsp. melangavica

Γεράνεια
Κλικ στην φωτογραφία για μεγέθυνση

Ο Stachys swainsonii (Benth.) subsp melangavica, D. Perss. 1981 είναι στενότοπο ενδημικό των Γερανείων. 
Φυτό πυκνά τριχωτό, έντονα διακλαδισμένο, με ξυλώδη βάση.
Βιότοπος: Σχισμές βράχων, συνήθως κοντά στην θάλασσα.
Άνθη: λευκά με πορφυρές γραμμές.
Άνθιση: Απρίλιος - Ιούνιος, ανάλογα με το υψόμετρο/
Εξάπλωση: στο ακρωτήριο Μελαγκάβι και τις γύρω από αυτό περιοχές των Γερανείων.

*** Περιλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων & Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας (RDB 2009), με τον χαρακτηρισμό «Σχεδόν Κινδυνεύον» (ΝΤ).

Ετυμολογία:
Stachys > στάχυς (από την διάταξη των ανθέων)
swainsonii > προς τιμήν του William Swainson (1789-1855), Βρετανού φυσιοδίφη και εξερευνητή
melangavica > από ακρωτήριο Μελαγκάβι Πέρα Χώρας - Ηραίου, από όπου περιγράφηκε.

Δευτέρα 26 Μαρτίου 2018

Bolanthus graecus

Κιθαιρώνας 07/07/2013
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Ο Bolanthus graecus [(Schreb.) Barkoudah 1962] είναι ενδημικό φυτό Στερεάς Ελλάδας, Πελοποννήσου, Κυκλάδων (Νάξος, Σίκινος), Εύβοιας και Ανατολικού Αιγαίου (Σάμος).
Η περιγραφή του είδους βασίστηκε σε μια συλλογή του Τουρνεφόρ το 1700, πιθανώς από την Νάξο. Υδατογραφία του από την Δίρφη περιλαμβάνεται στην Flora Graeca.
Βιότοπος: βραχώδεις ασβεστολιθικές πλαγιές, αραιό δάσος κωνοφόρων σε υψόμετρα (0-) 400-1600 μ.
Μικρό πολυετές φυτό με ξυλώδη βάση. Βλαστός λεπτός, 10-20 εκ. Ολόκληρο το φυτό καλυμμένο με χνούδι και ο κάλυκας με τρίχες.
Άνθη 3-10 σε τετραγωνικό σύμπλεγμα, λευκά με μια εγκάρσια μοβ λωρίδα στην βάση των πετάλων.
Ανθίζει από τα μέσα Μαΐου μέχρι τον Ιούλιο.

Ετυμολογία:
Bolanthus < βώλος ή βόλος (από το σχήμα της άκρη του στύλου + άνθος.
graecus < Graecia Γραικία.

Κυριακή 25 Μαρτίου 2018

Bellevalia ciliata

Κλικ στην φωτογραφία για μεγέθυνση
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Bellevalia ciliata [(Cirillo) T.Nees 1834] είναι βολβώδες φυτό, με εξάπλωση στην Ανατολική Μεσόγειο.
Φύλλα λογχοειδή, μικρότερα του βλαστού, τριχωτά, κυματοειδή.
Βιότοπος: ανοικτές θέσεις, αγροί και καλλιεργημένες περιοχές. Λόγω του περιορισμού των καλλιεργούμενων εκτάσεων, αρχίζει να σπανίζει
Άνθη: ταξιανθία κωνική και πυκνή, με 40-60 λευκωπά άνθη.
Άνθιση: Μάρτιος - Απρίλιος.

Ετυμολογία:
Bellevalia < γένος αφιερωμένο στον Richer de Belleval (1564-1602), ιδρυτή του Βοτανικού Κήπου του Μονπελιέ.
ciliata < cílium βλεφαρίδα, ματόκλαδο = βλεφαριδωτή.

Σάββατο 24 Μαρτίου 2018

Anchusella variegata

Κλικ στην φωτογραφία για μεγέθυνση
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Anchusella variegata [(L.) Bigazzi, Nardi & Selvi 1997] είναι ενδημικό φυτό της νότιας ηπειρωτικής Ελλάδας, Αιγαίου, Ιονίου και Κρήτης.
Βιότοπος: ασβεστολιθικοί βραχώδεις και πετρώδεις θέσεις, θαμνότοποι, φρύγανα, ξηρά λιβάδια.
Μονοετές είδος με σκληρές άκαμπτες τρίχες και βλαστούς έρποντες. Τα φύλλα είναι άμισχα, λογχοειδή, πριονωτά και πάνω τους αναπτύσσονται χαρακτηριστικά λευκά εξογκώματα.
Άνθη μικρά, σωληνοειδή με πέντε μικρά, άνισα πέταλα λευκά, με ρόδινα, ιώδη ή γαλάζια στίγματα. Κάλυκας με πέντε οξύληκτους λοβούς.
 Ανθίζει την άνοιξη.

Ετυμολογία:
Anchusella < υποκοριστικό του Anchusa < άγχουσα (φυτό που αναφέρουν οι αρχαίοι Έλληνες συγγραφείς με φαρμακευτικές και καλλωπιστικές ιδιότητες).
variegata < vario (ποικίλω) = ποικίλη, ποικιλόχρωμη, διάστικτη.


Παρασκευή 23 Μαρτίου 2018

Allium cithaeronis

Κλικ στην φωτογραφία για μεγέθυνση
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Το Allium cithaeronis (Bogdanović & al. 2011) είναι ενδημικό της Αττικής (Στερεά Ελλάδα). 
Πρωτοβρέθηκε και περιγράφηκε πρόσφατα από τον Κιθαιρώνα, αλλά από τότε βρέθηκε επίσης στα Γεράνεια και την Πάρνηθα. 
Φύεται σε ασβεστολιθικές βραχώδεις και πετρώδεις θέσεις και σε βουνοκορφές. 
Ανθίζει Ιούνιο, Ιούλιο. 

Ετυμολογία
Allium <  allium (λατιν. Πλίνιος) > άγλις, -ίθος, η κεφαλή ή σκελίδα σκόρδου (σύμφωνα με τον Ottorino Pianigiani, 1845-1926, Ιταλό δικαστή, πολιτικό και γλωσσολόγο.
cithaeronis < Κιθαιρώνας.


Τρίτη 20 Μαρτίου 2018

Linum phitosianum

Κλικ στην φωτογραφία για μεγέθυνση
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Το Linum phitosianum (Christod. & Iatroú 1994) είναι ενδημικό της πεδινής Νότιας Λακωνίας.
Βιότοπος: υποβαθμισμένη μακία βλάστηση μικτής με φρύγανα, σε υψόμετρο 100 μ.
Λεπτό ημιθαμνώδες φυτό με πολυάριθμους όρθιους βλαστούς που φτάνουν τα 28 εκ. και μεταξύ τους παραμένουν οι αποξηραμένοι βλαστοί της προηγούμενης χρονιάς. 
Τα φύλλα είναι γλαυκοπράσινα.
Τα λευκά άνθη βγαίνουν σε χαλαρές ομάδες.
Άνθιση Απρίλιος - Μάιος.

Ετυμολογία:
Linum < λίνον (λινάρι).
phitosianum < αφιερωμένο στον καθηγητή Βοτανικής Δημήτριο Φοίτο.

Περιλαμβάνεται στο πρώτο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων & Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας (RDB 1995) με τον χαρακτηρισμό Κρισίμως Κινδυνεύον (CR).

Δευτέρα 19 Μαρτίου 2018

Campanula rupicola

Κλικ στην φωτογραφία για μεγέθυνση
φωτογραφίες από τον Παρνασσό
Νίκος Νικητίδης

Η Campanula rupicola (Boiss. & Spruner 1846) είναι ενδημικό φυτό της Στερεάς Ελλάδας, με εξάπλωση στα Βαρδούσια, την Γκιώνα και τον Παρνασσό από όπου και περιγράφηκε
Βιότοπος: χαλικώδη θραύσματα ασβεστολιθικών βράχων, σπανιότερα σε βράχους, σε υψόμετρα 1500-2400 μ.
Πολυετές φυτό, χνουδωτό, διακλαδισμένο. Στελέχη πολλά, λεπτά, έρποντα, μήκους 5-15 εκ.
Τα φύλλα βάσης είναι ελλειπτικά έως ωοειδή και σχηματίζουν ρόδακα. Φύλλα βλαστού παρόμοια αλλά μικρότερα.
Άνθη σε ανοιχτό μοβ - λιλά, στο τέλος των βλαστών, συχνά συνοδεύονται με 1-2 πλευρικά άνθη.
Ανθίζει από τα τέλη Ιουνίου μέχρι τον Αύγουστο.
Ετυμολογία:
Campanula < campana (λατιν.) < campanula υποκοριστικό
rupicola < rupes βράχος + colo ζω, κατοικώ, προστατεύω.

Κυριακή 18 Μαρτίου 2018

Campanula reiseri

Κλικ στην φωτογραφία για μεγέθυνση
φωτογραφίες από την Κέα Νίκος Νικητίδης

Η Campanula reiseri (Halacsy 1896) είναι ενδημική των Κυκλάδων και των Σποράδων. Η γεωγραφική κατανομή της περιλαμβάνει τα νησιά Γιούρα και Κυρά Παναγιά των Σποράδων, τις νήσους Άνδρο, Κέα και Δονούσα των Κυκλάδων και τις νησίδες Μάκαρες (Δονούσας), Στρογγυλή (Νάξου) και Χταπόδια (Μυκόνου). Ανάλογα με το νησί, υπάρχει και κάποια διαφοροποίηση στα φυτά, με συνέπεια να αναφέρονται διάφορα υποείδη ή ποικιλίες.
Ως τυπικό χασμόφυτο του Αιγαίου, φυτρώνει στις σχισμές απότομων παραθαλάσσιων βράχων, σε υψόμετρα 10 - 150 μ.
Διετής ή πολυετής πόα. Τα φύλλα σχηματίζουν ρόδακα. 
Άνθη κυανά-ιώδη άνθη. 
Ανθίζει από τα μέσα Απριλίου μέχρι και τον Μάιο. 
Περιλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων & Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας (εκδ. 1995 & 2009).
Ετυμολογία:
Campanula < campana (λατιν.) < campanula υποκοριστικό
reiseri < προς τιμήν του Αυστριακού ορνιθολόγου Othmar Reiser (1861 - 1936), ο οποίος είχε επισκεφθεί το 1894 τα νησιά Γιούρα και Κυρά Παναγιά.

Σάββατο 17 Μαρτίου 2018

Fritillaria mutabilis

Κλικ στην φωτογραφία για μεγέθυνση
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Fritillaria mutabilis (Kamari 1991) είναι ενδημική Πελοποννήσου, Στερεάς Ελλάδας, Νότιας Πίνδου και Ιονίου. Περιγράφηκε από τα Βαρδούσια.
Βιότοπος: βραχώδεις πλαγιές με μακία βλάστηση, ορεινά και υποαλπικά λιβάδια, ανοίγματα δασών ελάτης, σε υψόμετρα (400-) 600-2100 μ.
Βολβώδες φυτό, με βολβό διαμέτρου έως 1,5 εκ.
Βλαστός λεπτός, έως 20 εκ. 
Φύλλα 4-7 (-9), πράσινα, λογχοειδή. Τα ανώτερα 2-4 γραμμικά-λογχοειδή
Άνθη ευρέως καμπανοειδή, με ασταθή χρώματα: πράσινο, πράσινο-κιτρινωπό, μοβ-καφέ, κεραμιδί. Νεκτάρια τριγωνικά-ωοειδή ή στενά ωοειδή.
Ανθίζει Απρίλιο - Ιούνιο.

Ετυμολογία:
Fritillaria < fritíllus κύπελλο με το οποίο έριχναν τα ζάρια οι Ρωμαίοι - για το σχήμα του άνθους.
mutabilis = μεταβλητή, ασταθής ==> ως προς τον χρωματισμό των ανθέων.


Παρασκευή 16 Μαρτίου 2018

Asperula boissieri

Παρνασσός 30/07/2013
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Asperula boissieri (Heldr. ex Boiss 1888) είναι ενδημική Πελοποννήσου (Ζήρεια, Χελμός) και Στερεάς Ελλάδας (Παρνασσός, Γκιώνα, Τυμφρηστός). Περιγράφηκε από την Ζήρεια (Κυλλήνη) και τον Χελμό.
Βιότοπος: προεξοχές ασβεστολιθικών βράχων, σε υψόμετρα 1600-2450 μ.
Χαμηλό, πυκνά μαξιλαρόμορφο, γλαυκώδες πολυετές φυτό.
Στελέχη 2-7 (-10) με όρθιους ανερχόμενους ανθοφόρους βλαστούς.
Φύλλα σε πολύ πυκνή διάταξη, γραμμοειδή έως βελονοειδή.
Στεφάνη σωληνόμορφη, με ροζ ή θαμπό ρόδινο χρώμα.
Ανθίζει Απρίλιο - Ιούνιο.

Ετυμολογία:
Asperula < asper, τραχύς, ακατέργαστος - αναφορά στα φύλλα.
boissieri < αφιερωμένη στο Ελβετό βοτανικό Μπουασιέ (Pierre Edmond Boissier 1810-1885).

Πέμπτη 15 Μαρτίου 2018

Alkanna graeca subsp. baeotica

Κλικ στην φωτογραφία για μεγέθυνση

Η Αλκάννα η ελληνική υποείδος βοιωτική (Alkanna graeca Boiss. & Spruner 1844 subs. baeotica (A.DC.) Nyman 1881) είναι ενδημική της Στερεάς Ελλάδας, Θεσσαλίας, Εύβοιας και Πελοποννήσου. Φύεται σε βραχώδεις και πετρώδεις τοποθεσίες, σε ορεινές περιοχές και συνήθως πάνω από τα 1200m. Ανθίζει από τον Απρίλιο. 
Η Alkanna baeotica περιγράφτηκε το 1846 από τον A. DC. (Alphonse De Candolle, καθηγητής Βοτανικής στο Πανεπιστήμιο της Γένοβας) και από αποξηραμένο δείγμα το Sartori από την Βοιωτία ("in campis Boeotieae"). Δύο χρόνια νωρίτερα το 1844 οι Boissieur & Spruner είχαν περιγράψει την Alkanna graeca από την Πελοπόννησο. Το 1881 ο Nyman υποβάθμισε την Alkanna baeotica σε υποείδος της Alkanna graeca, επειδή η A. graeca είχε περιγραφεί νωρίτερα. Έτσι προέκυψε η Alkanna graeca subsp. baeotica, (DC.) Nyman 1881.
Ετυμολογία:
Alkanna  < al-kanne, αραβικό όνομα φυτού, την ρίζα του οποίου χρησιμοποιούσαν οι Άραβες φαρμακοποιοί και για την χρωστική al-henna // από την ισπανική alcana henna (θάμνος), από τη μεσαιωνική λατινική Alhanna (αλχανά) , από την αραβική al-ḥinnā η χέννα
graecus, a, um < Grecia Ελλάδα. = ελληνική
baeotica < Baeotia Βοιωτία. = βοιωτική.

Τετάρτη 14 Μαρτίου 2018

Hedysarum grandiflorum

Κλικ στην φωτογραφία για μεγέθυνση
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Το Hedysarum grandiflorum (Pall. 1773) εξαπλώνεται σε Ουκρανία, Ρωσία, Καζακστάν, Ρουμανία και Βουλγαρία. Στην Ελλάδα ήταν γνωστό μόνο από μια θέση στα Γεράνεια, που ανακαλύφθηκε το 2008 αλλά αργότερα βρέθηκε και στην Πελοπόννησο.
Είναι πολυετές ποώδες φυτό χωρίς βλαστό.
Βιότοπος: διάκενα πυκνής μακίας βλάστησης
Άνθη: ωχροκίτρινα-ρόδινα.
Άνθιση: Μάιος - Απρίλιος.

Λόγω της σπανιότητάς του για την Ελλάδα, περιλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων & Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας (RDB 2009), με τον χαρακτηρισμό «Κινδυνεύον» (ΕΝ).

Ετυμολογία
Hedysarum < ηδύς (γλυκός) + άρον = Ηδύσαρον (αρχαίο όνομα φυτού που αναφέρει ο Διοσκουρίδης).
grandiflorum <  grandis (μέγας) + flos floris (άνθος) = μεγανθές.



Τρίτη 13 Μαρτίου 2018

Astragalus drupaceus

φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Ο Astragalus drupaceus (Boiss.1856) εντοπίστηκε το 1852 στην περιοχή του χωριού Άγιος Ιωάννης του βόρειου Πάρνωνα από τον Θεόδωρο Ορφανίδη και περιγράφηκε το 1856. Είναι ενδημικό φυτό της Πελοποννήσου με κατανομή στην πεδινή Λακωνία, τον Πάρνωνα και την Κυλλήνη (Ζήρεια) της ορεινής Κορινθίας.
Βιότοπος: πετρώδεις περιοχές με θάμνους και φρύγανα, παρυφές ελαιώνων, πρανή δρόμων σε υψόμετρα 100-1000 μ.
Πολυετές είδος, με συστάδες ετήσιων βλαστών.
Βλαστοί ανορθωμένοι έως όρθιοι, 25-85 εκ., με εμφανείς γραμμώσεις και φύλλα σε όλο το μήκος τους και λευκό τρίχωμα.
Φύλλα με 8-32 ζεύγη φυλλαρίων. Φυλλάρια γραμμοειδή-λογχοειδή, λεία ή ελαφρώς τριχωτά στην πάνω επιφάνεια.
Ταξιανθίες πλευρικές, στις μασχάλες των μεσαίων και ανώτερων φύλλων.
Άνθη λεμονοκίτρινα έως πρασινοκίτρινα.
Καρπός χέδρωπας, ωοειδής.
Άνθιση: μέσα Απριλίου - μέσα Μαΐου.
Περιλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων & Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας (RDB 2009).
Ετυμολογία:
Astragalus < αστράγαλος, το οστό του ταρσού που χρησιμοποιούσαν οι αρχαίοι για ζάρι ==> αναφορά στην γωνιακή μορφή των σπερμάτων // Σύμφωνα με τον A. Neill, η ονομασία του φυτού προέρχεται από αστήρ + γάλα για το σχήμα του άνθους και επειδή οι αρχαίοι πίστευαν ότι σαν τροφή μεγάλωνε την παραγωγή γάλακτος στα κατσίκια.
drupaceus < druppa & drupa < δρύππα (υπερώριμος καρπός ελιάς) < δρύπη (καρπός με ξυλώδη πυρήνα - κουκούτσι) = δρυπώδης.

Δευτέρα 12 Μαρτίου 2018

Onosma kaheirei

Κλικ στην φωτογραφία για μεγέθυνση
φωτογραφίες από Υμηττό και Πατέρα
Νίκος Νικητίδης

Το Onosma kaheirei (Teppner 1988) είναι ελληνικό ενδημικό, με περιορισμένη εξάπλωση σε Στερεά Ελλάδα (βουνά της Αττικής), Πελοπόννησο (Παναχαϊκό) και κεντρική Εύβοια.
Βιότοπος: βράχοι, βραχώδεις πλαγιές και ξέφωτα αειθαλών δασών.
Το φυτό σχηματίζει χαμηλούς θάμνους με μορφή μαξιλαριού. Έχει ξυλώδη βάση. Γενικά είναι τριχωτό φυτό στα φύλλα και τους κάλυκες. 
Φύλλα στενά λογχοειδή, με τα περιθώριά τους να γυρίζουν προς τα μέσα.
Άνθη: σωληνοειδή, σε χρώμα κίτρινο-λεμονί και καλυμμένα με κοντό χνούδι.

Ετυμολογία:
Onosma < όνος + οσμή ==> επειδή η οσμή του προσελκύει τους όνους (γαϊδούρια)   
kaheirei < από το αρτικόλεξο του ονόματός του Αυστριακού βοτανικού Ρέχινγκερ (Karl Heinz Rechinger).

Κυριακή 11 Μαρτίου 2018

Thalictrum orientale

Ταΰγετος 26/03/2010
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Το Θάλικτρο το ανατολικό (Thalictrum orientale Boiss. 1841) είναι φυτό με ασιατική εξάπλωση (Τουρκία, Συρία, Λίβανος), το οποίο στην Ευρώπη φύεται μόνο στην ΝΑ Πελοπόννησο, στον Ταΰγετο και τον Πάρνωνα.
Βιότοπος: βάσεις βράχων και κρημνοί πετρώδεις θέσεις, γενικά σε προφυλαγμένες σκιερές θέσεις, σε υψόμετρα μέχρι 1200 μ.
Πολυετές φυτό, λείο, με διακλαδισμένο υπόγειο ρίζωμα που δημιουργεί ρόδακες φύλλων.
Φύλλα βάσης σύνθετα, πράσινα ή γλαυκοπράσινα, 8-30 εκ. έμμισχα. Φύλλα βλαστού παρεμφερή αλλά μικρότερα.
Άνθη λευκά, αχνά ρόδινα ή αχνά ιώδη.
Ανθίζει Μάρτιο - Μάιο.

Ετυμολογία:
Thalictrum < θάλλω (ανθώ, ακμάζω, ευδαιμονώ)
orientale < oriens (ανατολή).

Σάββατο 10 Μαρτίου 2018

Fritillaria rhodocanakis subsp. rhodocanakis

Κλικ στην φωτογραφία για μεγέθυνση
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Fritillaria rhodocanakis (Baker 1878) subsp. rhodocanakis είναι ενδημική της νήσου Ύδρας και των γειτονικών νησίδων της (Δοκός, Πετροθάλασσα, κ.ά.). Συναντάται επίσης και στις απέναντι από την Ύδρα περιοχές της Αργολίδας.
Βιότοπος: ασβεστολιθικά βραχώδη ή πετρώδη εδάφη με φρύγανα ή αραιή θαμνώδη βλάστηση, παρυφές ελαιώνων ή αμπελώνων σε υψόμετρα 0-500 μ.
Γεώφυτο με βολβό διαμέτρου μέχρι 2,5 εκ.
Βλαστός 10-25 εκ., λείος.
Φύλλα 5-7 αντίθετα, λογχοειδή έως στενώς λογχοειδή, γλαυκοπράσινα, τα ανώτερα εντόνως στενά.
Άνθη 1-2 (-3) ανά στέλεχος, κωδωνοειδή ή σπανίως κωνικά-κωδωνοεδή, κίτρινα έως χρυσοκίτρινα, καστανέρυθρα έως καστανοπόρφυρα στην βάση.
Άνθιση τέλη Φεβρουαρίου - αρχές Απριλίου.

Ετυμολογία:
Fritillaria < fritíllus κύπελλο με το οποίο έριχναν τα ζάρια οι Ρωμαίοι - για το σχήμα του άνθους.
rhodocanakis < αφιερωμένο στον επιχειρηματία και εθνικό ευεργέτη Θεόδωρο Π. Ροδοκανάκη (Χίος 1797 - Οδησσός 1882), ο οποίος δώρισε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών αξιόλογη βοτανική συλλογή. 

Παρασκευή 9 Μαρτίου 2018

Stellaria holostea

Κλικ για μεγέθυνση
Δίρφυς 28/04/2013
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Stellaria holostea (L. 1753) είναι ευρωπαϊκό φυτό. Στην Ελλάδα φύεται σε Εύβοια (Δίρφυς, Ξεροβούνι), Ανατολική Μακεδονία (Χαλκιδική, Άγιον Όρος) και Θράκη.
Βιότοπος: φυλλοβόλα ή κωνοφόρα δάση σε υψόμετρα 600-1200 μ.
Πολυετές φυτό με λεπτό ρίζωμα.
Ανθοφόρα στελέχη απλά, τετράπλευρα, 15-30 εκ.
Φύλλα άμισχα, λογχοειδή.
Πέταλα λευκά, 1,5-2 φορές όσο τα σέπαλα.
Σπέρματα κοκκινωπά-καφέ.
Άνθιση: μέσα Απριλίου - αρχές Ιουνίου

Ετυμολογία:
Stellaria < stella (λατιν.) αστέρι ==> από την μορφή των λουλουδιών σε πλήρη άνθιση
holostea < όλον + οστούν ==> επειδή στην αρχαιότητα χρησιμοποιούσαν το φυτό για την θεραπεία των καταγμάτων.

Πέμπτη 8 Μαρτίου 2018

Campanula constantini

Κλικ στην φωτογραφία για μεγέθυνση
φωτογραφίες από την Δίρφη
Νίκος Νικητίδης

Η Campanula constantini (Beauverd & Topali 1937), είναι ορεινό ενδημικό φυτό της Εύβοιας, στα όρη Δίρφυς και Ξεροβούνι.
Βιότοπος: ρωγμές ασβεστολιθικών βράχων, βραχώδεις θέσεις, υποαλπικά ενδιαιτήματα σε υψόμετρα 500-1600 μ.
Πολυετές χασμόφυτο, χνουδωτό, διακλαδισμένο. Στελέχη πολλά, λεπτά, έρποντα.
Τα φύλλα βάσης είναι ωοειδή, σχετικά μικρά και σχηματίζουν ρόδακα.
Στεφάνη με σωλήνα 7-10 χιλ. με απαλό μπλε χρώμα.
Ανθίζει από τα τέλη Απριλίου μέχρι τα μέσα Ιουνίου.
Ετυμολογία:
Campanula < campana (λατιν.) < campanula υποκοριστικό
constantini < αφιερωμένο στον βοτανικό Κωνσταντίνο Τοπάλη.

Τετάρτη 7 Μαρτίου 2018

Campanula andrewsii subsp. hirsutula

Κλικ στην φωτογραφία για μεγέθυνση
φωτογραφίες από την Μονεμβασιά
Νίκος Νικητίδης

Η Campanula andrewsii subsp. hirsutula (Phitos 1965) είναι ενδημική της Πελοποννήσου, στην περιοχή της Μονεμβασιάς.
Βιότοπος: ρωγμές ασβεστολιθικών βράχων, πέτρινοι τοίχοι σπιτιών και κάστρων σε υψόμετρα 0-200 μ.
Διετές ή πολυετές αλλά μονοκαρπικό τριχωτό φυτό.
Τα φύλλα βάσης είναι λυροειδή και σχηματίζουν ρόδακα.
Ανθοφόροι βλαστοί αρκετοί, 10-30 εκ.
Στεφάνη σωληνοειδής 14-20 χιλ. με μπλε-ιώδες χρώμα.
Ανθίζει από τα τέλη Απριλίου μέχρι τα μέσα Ιουνίου.
Ετυμολογία:
Campanula < campana (λατιν.) < campanula υποκοριστικό.
andrewsii < αφιερωμένη στον Άγγλο βοτανικό και βοτανικό χαράκτη Henry Charles Andrews (1794-1830).
hirsutula > υποκοριστικό του hirsutus < irsuto τριχωτός ==> με πυκνό, δασύ τρίχωμα.


Τρίτη 6 Μαρτίου 2018

Alkanna sfikasiana

Κλικ στην φωτογραφία για μεγέθυνση
φωτογραφίες από τον Πάρνωνα
Νίκος Νικητίδης

Η Alkanna sfikasiana (Kit Tan, Vold & Strid 2005) είναι ενδημικό φυτό τους Πάρνωνα και των προεκτάσεών του Μαδάρα και Χιονοβούνι.
Βιότοπος: πετρώδεις θέσεις με φρύγανα και θαμνώνες, παρυφές δρόμων και μονοπατιών, διάκενα δασών, ακαλλιέργητοι αγροί σε ημισκιερές θέσεις και σε υψόμετρα 250-1400 μ.
Πολυετές είδος με 3-10 κατακείμενους ή ανορθωμένους τριχωτούς βλαστούς, μήκους έως 40 εκ.
Φύλλα βάσης σε έναν ή περισσότερους ρόδακες, ελλειπτικά έως λογχοειδή και πυκνό μη αδενώδες τρίχωμα.
Φύλλα βλαστού άμισχα, ωοειδή-επιμήκη.
Άνθη σε κυματώδεις ταξιανθίες πολυάριθμα. Στεφάνη γαλάζια ή γαλάζια-ρόδινη.
Ανθίζει Απρίλιο - Ιούνιο, ανάλογα με το υψόμετρο.
Ετυμολογία:
Alkanna < από αραβική al-kanne, η ρίζα του χρησιμοποιείται από Άραβες φαρμακοποιούς και για την χρωστική al-henna / από την ισπανική alcana henna (θάμνος), από τη Μεσαιωνική Λατινική αλχανά, από την αραβική al-ḥinnā ' η χέννα.
sfikasiana < προς τιμήν του Γιώργου Σφήκα, ζωγράφου και ερασιτέχνη βοτανικού, επίτιμου προέδρου της Ελληνικής Εταιρείας Προστασίας της Φύσης.


Δευτέρα 5 Μαρτίου 2018

Tulipa goulimyi Τουλίπα του Γουλιμή

Κλικ στην φωτογραφία για μεγέθυνση
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Tulipa goulimyi (Sealy & Turrill 1955) είναι ενδημική της ΝΑ Πελοποννήσου (Κουλοχέρα, Μαλέας, Μάνη, Όρη Ανατολικής Λακωνίας), των Κυθήρων και της Δ. Κρήτης.
Βιότοπος: ασβεστούχα πετρώδη ή αμμώδη εδάφη, θαμνώνες, φρύγανα, αγροί με σιτηρά.
Πολυετές γεώφυτο.
Βολβός με δερματώδεις χιτώνες και με πυκνό καφέ τρίχωμα στο εσωτερικό.
Βλαστός ύψους 15-35 εκ. με το υπέργειο τμήμα στα 6-18 εκ.
Φύλλα λεπτά και μακριά.
Άνθη με 6 ελεύθερα τέπαλα, ελλειπτικά, στενά με οξέα άκρα, χρώματος από έντονο κόκκινο έως κόκκινο-πορτοκαλί.
Άνθιση: Μάρτιος - Μάιος.

Ετυμολογία:
Tulipa < από τουρκική λέξη túlipand, τουρμπάνι
goulimyi < αφιερωμένο στον δικηγόρο και ερασιτέχνη βοτανικό Κ. Γουλιμή.

Περιλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων & Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας (1995) με τον χαρακτηρισμό Τρωτό (VU).

Κυριακή 4 Μαρτίου 2018

Paeonia parnassica

Κλικ στην φωτογραφία για μεγέθυνση
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Paeonia parnassica (Tzanoud. 1984) είναι ενδημική του Παρνασσού και του Ελικώνα.
Βιότοπος: υγρά, χλοερά λιβάδια, στα περιθώρια ή τα ανοίγματα ελατοδασών, σε υψόμετρα 800-1300 μ. 
Πολυετές ριζωματώδες είδος.
Βλαστός 30-65 εκ. πυκνά τριχωτός, πράσινος.
Κατώτερα φύλλα δις τρισχιδή, αντωοειδή έως ελλειπτικά, οξύληκτα, στην άνω επιφάνεια πράσινα, στην κάτω επιφάνεια φαιοπράσινα και με πυκνή τρίχωση.
Άνθη μελανοπόρφυρα, ισχυρώς κοίλα.
Ανθίζει από τα τέλη Απριλίου μέχρι και τον Μάιο.
Περιλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων & Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας (2009) με τον χαρακτηρισμό Τρωτό (VU).
Ετυμολογία:
Paeonia < παιωνία < Παίων. Όνομα που δόθηκε από τον Θεόφραστο προς του μυθικού γιατρού των θεών Παίωνος.
parnassica < Παρνασσός.

Σάββατο 3 Μαρτίου 2018

Fritillaria conica

φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Fritillaria conica (Boiss., 1846) είναι ενδημική της Μεσσηνίας. Εντοπίστηκε το 1845 στην περιοχή της Πύλου και η βοτανική της περιγραφή δημοσιεύθηκε το 1846. Ενδημεί στην περιοχή μεταξύ Πύλου και Μεθώνης και στη νήσο Σαπιέντζα. Το 2009 βρέθηκε από τον Α. Αδαμόπουλο και στο όρος Καλάθι του μεσσηνιακού Ταΰγετου. Υπάρχουν επίσης αναφορές για την παρουσία της Φριτιλάριας της κωνικής στις χερσονήσους του Μαλέα και της Μάνης.
Βιότοπος: ασβεστολιθικοί λόφοι που καλύπτονται από θάμνους και φρύγανα, σε υψόμετρα μέχρι 400 μ.
Γεώφυτο με μικρούς βολβούς μέχρι 2 cm. 
Ο λείος βλαστός της φθάνει τα 35 cm.
Τα 5-8 φύλλα της είναι αντίθετα και λογχοειδή. 
Τα 1-2 κίτρινα άνθη της είναι κωνικά. 
 Άνθιση: Μάρτιο - Απρίλιο.
Περιλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων & Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας (εκδ. 2009).
Ετυμολογία:
Fritillaria < fritíllus κύπελλο με το οποίο έριχναν τα ζάρια οι Ρωμαίοι ==> από το σχήμα του άνθους.
conica < conus < κώνος ==> από το σχήμα του άνθους.

Παρασκευή 2 Μαρτίου 2018

Anemone apennina subsp. blanda

Κλικ στην φωτογραφία για μεγέθυνση
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Anemone apennina subsp. blanda (Schott & Kotschy) Nyman 1878, είναι φυτό της Ανατολικής Μεσογείου, με ευρεία εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα, εκτός Κρήτης και Κυκλάδων.
Συνώνυμο: Anemone blanda Schott & Kotschy
Πολυετές φυτό. Το ρίζωμά του είναι σφαιρικός ή ακανόνιστος κόνδυλος.
Αυτή η όμορφη ανεμώνη ξεχωρίζει από τα φυλλάρια του σπονδύλου που έχουν μακρύ μίσχο και είναι τρίλοβα, οδοντωτά. Τα φύλλα της βάσης είναι παρόμοια, αλλά μεγαλύτερα.
Βιότοπος: εποχικά υγρές θέσεις, πετρώδεις και βραχώδεις θέσεις, συχνά σε ημισκιά, σε υψόμετρα 200-1500 (-2000) μ.
Άνθος με σέπαλα στενά, πολλά σε αριθμό, κυανοϊώδη. Ανθήρες κίτρινοι. 
Ανθίζει από Ιανουάριο έως Μάιο.
Πρόκειται για την Ορεία ανεμώνη του Θεόφραστου. 

Ετυμολογία:
Anemone < ανεμώνη > άνεμος ==> από την ευκολία που κινούνται οι μίσχοι στον άνεμο ή για την τυπική ανεμοφιλική διάδοση αυτού του γένους.
apennina < Appennini, η ιταλική οροσειρά των Απέννινων.
blanda (λατιν.) = γοητευτική, ευχάριστη, χαρίεσσα.

Πέμπτη 1 Μαρτίου 2018

Fritillaria obliqua

φωτογραφίες από τα Τουρκοβούνια
Νίκος Νικητίδης

Η Fritillaria obliqua (Ker-Gawler 1805) subsp. obliqua είναι ενδημική Αττικής και Εύβοιας.
Περιγράφηκε από τα Τουρκοβούνια του Λεκανοπεδίου Αθηνών.
Παλαιογεωγραφικό πολυετές βολβώδες φυτό. Φύλλα 8-13, γλαυκά, λογχοειδή. Άνθη 1-3, εύοσμα.
Βιότοπος: βραχώδεις ασβεστολιθικές θέσεις με φρύγανα και αραιή θαμνώδη βλάστηση, από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι τα 1000 μέτρα.
Άνθη: κωνικά, καμπανοειδή, με τμήματα μαύρα, γλαυκά στο εξωτερικό.
Άνθιση: αρχές Φεβρουαρίου έως αρχές Απριλίου.

Περιλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων & Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας (RDB 2009), με τον χαρακτηρισμό «Σχεδόν Απειλούμενο» (ΝΤ).

Ετυμολογία:
Fritillaria < fritíllus κύπελλο με το οποίο έριχναν τα ζάρια οι Ρωμαίοι - για το σχήμα του άνθους.
obliqua = πλάγια, λοξή ==> για την πλάγια θέση των ανθέων στον βλαστό.

Τετάρτη 28 Φεβρουαρίου 2018

Persicaria amphibia

Κλικ στην φωτογραφία για μεγέθυνση

Η Περσικάρια η αμφίβια (Persicaria amphibia (L.) Delarbre 1800) είναι ευρωσιβηρικό υδρόβιο φυτό. Στην Ελλάδα η κύρια εξάπλωσή του είναι στην βόρεια χώρα. Επίσης, αναφέρεται το 1995 από την Ικαρία και την λίμνη Στυμφαλία της Κορινθίας.
Συνώνυμο: Polygonum amphibia
Βιότοπος: λίμνες και οικότοποι γλυκού νερού, σε υψόμετρα (20-) 300-1000 μ..
Πολυετές ριζωματώδες φυτό, με επιπλέοντα φύλλα, σε βάθη 20-100 μ.
Ανθοταξίες μοναχικές, ροζ.
Άνθιση: Μάιος - Αύγουστος.

Ετυμολογία:
Persicaria > malus persica, ροδάκινο ==> επειδή τα φύλλα πολλών ειδών αυτού γένους μοιάζουν με της ροδακινιάς = Περσικάρια.
amphibius, -a, -um = αμφίβιος, -α, -ο.