Οι φίλοι του μπλοκ

Τετάρτη 31 Ιουλίου 2013

Arum creticum

Σύμη 25/03/2011
φωτογραφία Ζήσης Αντωνόπουλος

Το Arum creticum (Boiss. & Heldr. 1853) εξαπλώνεται στην Κρήτη, όπου έχει μεγάλη συχνότητα, και επίσης στην Κάσου και την Κάρπαθο που ανήκουν στην ίδια χλωριδική περιοχή με την Μεγαλόνησο. Πρόσφατα βρέθηκε στην Ρόδο και την Σύμη (2011). Θα ήταν ενδημικό αν δεν είχε βρεθεί σε λίγες μικρασιατικές θέσεις απέναντι από την Σύμη.
Βιότοπος: εποχικά υγρές θέσεις, βραχώδεις τοποθεσίες, ελαιώνες, ρεματιές σε υψόμετρα (0-)200-1400 (2000) μ.
Φύλλα μεγάλα, βελοειδή, συχνά με ελαφρύ κυματισμό. 
Σπάθη με φωτεινό κίτρινο χρώμα, λυγισμένη στην κορυφή. Σπάδικας βαθυκίτρινος, μακρύτερος από την σπάθη. Τα άνθη έχουν συνήθως ευχάριστη μυρωδιά, σπάνια ελαφρά δύσοσμη. 
Ανθίζει από τα μέσα Μαρτίου μέχρι τα μέσα Μαΐου.

Ετυμολογία:
Arum < Άρον, φυτό που αναφέρουν ο Θεόφραστος και ο Διοσκουρίδης.
creticum < Creta Κρήτη.

Κάρπαθος 28/03/2014
φωτογραφία Δαυίδ Κουτσογιαννόπουλος





Τρίτη 30 Ιουλίου 2013

Vicia melanops

Ταΰγετος 25/03/2010
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Vicia melanops (Sm. 1813) είναι ευρωμεσογειακό φυτό, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα, εκτός Κρήτης.
Βιότοπος: κράσπεδα αγρών, δάση, ελαιώνες, σε υψόμετρα 0-800 (-1600) μ.
Ετήσιο ποώδες φυτό με βλαστό 15-80 εκ. Φύλλα σύνθετα με 5-10 ζεύγη φυλλαρίων. Φυλλάρια προμήκη ή ωοειδή. Παράφυλλα λειόχειλα.
Άνθη 1-4 μαζί. Λοβοί κάλυκα ανισομήκεις, το κατώτερο τμήμα ίσο με τον σωλήνα του κάλυκα. Στεφάνη 15-22 mm, πρασινωπά κίτρινη και πτέρυγες με σκουρόχρωμες αποχρώσεις. Καρπός χέδρωπας 20-50 (-80) mm, καστανός, γυμνός ή χνοώδης με 4-7 σπέρματα.
Ανθίζει Απρίλιο - Ιούνιο.

Ετυμολογία:
Vicia < vicia (λατιν. Πλίνιος, Βιργίλιος) κύαμος, κουκί = βίκος
melanops < μέλας + όψις = μελανόμορφος.

Πάρνηθα 16/04/2013




Δευτέρα 29 Ιουλίου 2013

Nymphaea alba νούφαρο

Παραλίμνη 26/04/2013 Βοιωτία
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Το νούφαρο Nymphaea alba (L. 1753) είναι ευρωσιβηρικό φυτό. Στην Ελλάδα έχει σταθερούς πληθυσμούς στις λίμνες Κερκίνη, Πρέσπα, Παμβώτιδα Ιωαννίνων, Παραλίμνη και διάσπαρτη παρουσία στην υπόλοιπη χώρα. Έχει ενδιαφέρον ότι αναφέρεται από την Ικαρία (με πρόσφατη επιβεβαίωση το 2010), παρότι στα νησιά του Αιγαίου δεν υπάρχουν οι κατάλληλοι βιότοποι.
Βιότοπος: λίμνες και κανάλια γλυκού νερού.
Είναι μεγάλο υδρόβιο φυτό, που αναπτύσσεται σε βάθη 1-2 μέτρων, με έντονες ρίζες που διασπείρονται στον λασπώδη φυτό.
Φύλλα μεγάλα έμμισχα, διαμέτρου 10-18 εκ. που επιπλέουν στην επιφάνεια του νερού.
Άνθη λευκά, με σπειροειδώς διατεταγμένα πέταλα.
Ανθίζει (Απρίλιο) Μάιο - Αύγουστο.

Ετυμολογία:
Nymphaea < Νύμφη, Νύμφες ==> θεότητες της ελληνικής μυθολογίας, πνεύματα των πηγών, ποταμών και λιμνών.
alba (λατιν.) = λευκή


Κερκίνη 06/06/2010

Ένας μικροτσικνιάς παραμονεύει πάνω σε μια αποικία από νούφαρα
Παραλίμνη 26/04/2013 Βοιωτία





Κυριακή 28 Ιουλίου 2013

Saponaria glutinosa

Πιέρια όρη 06/06/2010
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Saponaria glutinosa (M. Bieb. 1808) είναι ευρωμεσογειακό φυτό με διάσπαρτη εξάπλωση στην ηπειρωτική Ελλάδα.
Βιότοπος: διάκενα δασών, βραχώδεις κορυφογραμμές, πρανή δρόμων σε υψόμετρα 600-1800 (-2100) μ.
Ετήσιο και συνήθως διετές φυτό με ύψος 25-70 εκ., έντονα χνουδωτό. Βλαστός κολλώδης με φύλλα ωοειδή-ελλειπτικά. 
Ταξιανθία συμπαγής με ροζ άνθη.
Άνθιση: τέλη Μαΐου - μέσα Αυγούστου.

Ετυμολογία:
Saponaria < sapo, σαπούνι ==> επειδή όλα τα μέρη του φυτού και ιδιαίτερα οι ρίζες (έως και 20% στην περίοδο άνθισης) περιέχουν σαπωνίνες που μπορούν να χρησιμοποιηθούν για πλύσιμο .
glutinosa < glúten κόλλα = κολώδης, ιξώδης.



Σάββατο 27 Ιουλίου 2013

Onosma elegantissima

Βούρινος 28/05/2007
φωτογραφία Ζήσης Αντωνόπουλος

Το Onosma elegantissima (Rech. f. & Goulimy 1957) είναι ενδημικό του όρους Βούρινος στην Δυτική Μακεδονία. 
Φύεται σε ηφαιστειογενή σερπεντινικά πετρώματα. 
Ανθίζει από τα μέσα Μαΐου.
Ετυμολογία:
Onosma < Όνος + οσμή. Κατά την επικρατέστερη εκδοχή, επειδή η οσμή του προσελκύει τους όνους (γαϊδούρια).
elegantissima < υπερθετικός του elegans κομψό = κομψότατο.


Παρασκευή 26 Ιουλίου 2013

Viola orphanidis

Πιέρια όρη 06/06/2010
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Viola orphanidis, Boiss. 1867, είναι βαλκανικό φυτό. Στην Ελλάδα εξαπλώνεται στην βόρεια χώρα. 
Βιότοπος: υποαλπικοί βοσκότοποι, άκρες δασών σε υψόμετρα 1600-2100 μ.
Πολυετές φυτό με μαλακό τρίχωμα και όρθιους βλαστούς, 10-50 εκ. στην πλήρη ανθοφορία.
Μεσαία και ανώτερα φύλλα ωοειδή, στριφογυριστά, οδοντωτά.
Στελέχη με 1-4 άνθη και άνθη μπλε-ιώδη με σκούρες ιώδεις ραβδώσεις σε κίτρινο κέντρο με λευκές προεκτάσεις.
Ανθίζει Μάιο - Ιούλιο.

Ετυμολογία:
Viola < viola, δάνειο από κάποια μεσογειακή γλώσσα - Ελληνικά: ίον (< ιώδες χρώμα, κλπ). 
orphanidis < προς τιμήν του βοτανικού Θεόδωρου Ορφανίδη (Σμύρνη 1817 - Αθήνα 1886), καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Πέμπτη 25 Ιουλίου 2013

Rhynchocorys elephas

Γράμμος 31/07/2011
φωτογραφίες Ζήσης Αντωνόπουλος

Ο Rhynchocorys elephas [(L.) Griseb. 1844] subsp. elephas είναι φυτό της Ανατολικής Μεσογείου. Στην Ελλάδα εξαπλώνεται από την Στερεά Ελλάδα  (Οίτη) και βορειότερα.
Βιότοπος: οικότοποι γλυκού νερού, υγρές θέσεις και λιβάδια σε υψόμετρα πάνω από 1000 μέτρα.
Το άνω χείλος της στεφάνης αγκαλιάζει το στύλο του άνθους, θυμίζοντας προβοσκίδα ελέφαντα.
Άνθιση καλοκαιρινή.

Ετυμολογία:
Rhynchocorys < ρύγχος + κόρυς (περικεφαλαία, κεφάλι) ==> από το σχήμα του άνθους που μοιάζει με κεφάλι πουλιού με μακρύ ράμφος.
elephas < ελέφας.


Τετάρτη 24 Ιουλίου 2013

Dianthus viscidus

Ζήρεια 20/07/2013
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Ο Dianthus viscidus (Bory & Chaub. 1838) είναι φυτό των Βαλκανίων και της Ανατολίας, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα, εκτός της Κρήτης και των νησιών του Αιγαίου.
Βιότοπος: ξηρά λιβάδια, ανοίγματα δασών σε υψόμετρα 400-1500 (-1900 μ.
Πολυετές φυτό με λίγους έως αρκετούς ανθοφόρους βλαστούς, όρθιους, 10-25 εκ.
Βασικά φύλλα γραμμοειδή, ελαφρά χνουδωτά.
Άνθη σε αρκετά πυκνή ταξιανθία 2 έως 7, ακανόνιστα οδοντωτά, με αραιές τρίχες, ρόδινα με μικρά λευκά στίγματα.
Άνθiση: τέλη Μαρτίου - Αύγουστος.

Ετυμολογία:
Dianthus < Δίας + άνθος > Διόσανθος (Θεόφραστος).
viscidus < víscum ιξός = ιξώδης.



Χελμός 12/06/2010

Χελμός 12/06/2010





Τρίτη 23 Ιουλίου 2013

Iris reichenbachii

Χαλκιδική 22/04/2012 
φωτογραφία Ζήσης Αντωνόπουλος

Η Iris reichenbachii (Heuff. 1858) είναι βαλκανικό φυτό με κύρια εξάπλωση στην Βόρεια Ελλάδα.
Βιότοπος: λιβάδια, βραχώδεις προεξοχές σε υψόμετρα 50-1300 (-1900).
Πολυετές φυτό με απλό στέλεχος, ύψους 10-25 εκ.
Άνθη σε ποικιλία χρωμάτων: κόκκινο, μοβ, κίτρινο...
Άνθιση: μέσα Απριλίου - τέλος Ιουνίου, ανάλογα με το υψόμετρο.

Ετυμολογία:
Iris < Ίρις, η αγγελιαφόρος των θεών.
reichenbachii < αφιερωμένη στον Γερμανό βοτανικό Heinrich Gottlieb Ludwig Reichenbach (1793–1879).




Δευτέρα 22 Ιουλίου 2013

Sedum ochroleucum

Χελμός 12/06/2010
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Το Sedum ochroleucum (Chaix 1786) είναι μεσογειακό φυτό με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Βιότοπος: προεξοχές βράχων σε ανοιχτά δάση και φαράγγια σε υψόμετρα 600-1800 (2300) μ.
Πολυετές φυτό με πολυάριθμους μη ανθοφόρους βλαστούς και πυκνό φύλλωμα. Ανθισμένοι μίσχοι όρθιοι 15-40 εκ. Άνθη κρεμ ή ανοιχτό κίτρινο.
Άνθιση: Μάιος - Αύγουστος.

Ετυμολογία:
Sedum < sédo (λατιν.) ανακουφίζω, καταπραΰνω, ηρεμώ ==> επειδή τα φύλλα κάποιων ειδών υποστηρίζεται ότι αμβλύνουν τον πόνο των τραυμάτων.
ochroleucum < ωχρό + λευκό ==> αναφορά στο χρώμα των ανθέων.


Σάββατο 13 Ιουλίου 2013

Stachys germanica

Όσσα 07/06/2010
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Το Stachys germanica (L. 1753) είναι ευρωμεσογειακό φυτό με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα. Είναι πολύ μεταβλητό είδος και μέχρι τώρα έχουν αναγνωριστεί  για την Ελλάδα 3 υποείδη: το τυπικό  subsp. germanica και τα subsp. heldreichii και penicillata.
Βιότοπος: ξηρά λιβάδια, ανοίγματα δασών, φαράγγια σε υψόμετρα 200-1300 μ.
Πολυετές ριζωματώδες φυτό με ύψος 30-90 εκ. Βασικά φύλλα μακρόμισχα, επιμήκη- ελλειπτικά, τριχωτά.
Ταξιανθία μεγάλη και πυκνή.
Άνθιση: Μάιος - Ιούλιος.

Ετυμολογία:
Stachys < στάχυς (ο) ==> από την διάταξη των ανθέων κατά μήκος του στελέχους.
germanica < Γερμανία.





Παρασκευή 12 Ιουλίου 2013

Centaurea alba subsp. deusta

Πήλιο 20/07/2011
φωτογραφία Γιάννης Γαβαλάς

H Centaurea alba subsp. deusta (Ten.) Nyman 1879 είναι φυτό των Βαλκανίων και της Ιταλίας. Στην Ελλάδα εξαπλώνεται στο Ιόνιο, την Βόρεια Πίνδο, την Δυτική Μακεδονία, την Θεσσαλίακ και την Στερεά Ελλάδα. Ανήκει στην ομάδα της πολύμορφης Centaurea alba, από την οποία έχουν αναγνωριστεί 5 υποείδη.
Βιότοπος: πετρώδες θέσεις, υπομεσογειακά λιβάδια σε υψόμετρα 0-1500 μ.
Άνθιση καλοκαιρινή.

Ετυμολογία:
Centaurea < Centaurus < Κένταυρος (ο Κένταυρος Χείρων ήταν γιατρός και δάσκαλος του Ασκληπιού).
alba (λατιν.) = λευκή ==> από τα λευκά βράκτια που είναι καλυμμένο το υπάνθιο.
deusta (λατιν.) < de-úro καμένο ==> από τις σκούρες κηλίδες που έχουν τα βράκτια.





Τρίτη 9 Ιουλίου 2013

Epipactis helleborine

Πάρνηθα 16/07/2011
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Epipactis helleborine [(L. 1753) Crantz 1769] είναι ευρασιατική ορχιδέα με μεγάλη εξάπλωση στην Ελλάδα. Περιγράφηκε αρχικά το 1753 από την Βάδη - Βυτεμβέργη της Γερμανίας, με το όνομα Serapias helleborine L..
Βιότοπος: δασικό είδος, που προτιμά σκιερές ή ημισκιερές θέσεις.
Φυτό με έρπον ρίζωμα και 1 έως 6 εύρωστους βλαστούς, ύψους μέχρι 1 μέτρο. Φύλλα καρδιόσχημα σε σπειροειδή διάταξη. Παρουσιάζει μεγάλη ποικιλομορφία κι έχουν περιγραφεί διάφορα υποείδη.
Άνθη: καρδιόσχημα, συνήθως ροζ, σε πυκνή ταξιανθία 10-100 ανθέων.
Άνθιση: Ιούνιος - Αύγουστος.

Ετυμολογία:
Epipactis < Επιπακτίς, όνομα φυτού που αναφέρει ο Διοσκουρίδης: «επιπακτίς, οἱ δε ελλεβορίνην, θαμνίσκος μικρός, φυλλάρια ελάχιστα έχων».
helleborine < helleborus < ελλέβορος ==> ελλεβορίνη, επειδή μοιάζουν τα φύλλα με τον λευκό ελλέβορο (βοτανικό όνομα σήμερα: Veratrum album).