Οι φίλοι του μπλοκ

Δευτέρα 27 Ιουνίου 2016

Prunella laciniata

Παρνασσός 18/08/2010
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Prunella laciniata [(L.) L. 1763] είναι μεσογειακό φυτό με εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Βιότοπος: δασικές εκτάσεις, εποχιακά λιμνία, αγροτικές θέσεις σε υψόμετρα 0-800 (-1200) μ.
Πολυετές είδος με ύψος 5-20 εκ.
Άνθη κρεμ ή λευκά και σπανιότερα ροζ ή μοβ.
Άνθιση από τον Απρίλιο μέχρι το καλοκαίρι.

Ετυμολογία:
Prunella <  prunella ή brunella (ιταλ.) < prunelle (γαλλ.) δαμάσκηνο ==> πιθανώς από το χρώμα των βραχιόνων της ταξιανθίας.
laciniata < lacinia & lacinea, απόσπασμα, χώρισμα, λωρίδα = διαχωρισμένη, σχισμένη, κομματιασμένη ==> από την διάταξη των πετάλων.



Κυριακή 26 Ιουνίου 2016

Aubrieta deltoidea

Πάρνηθα 08/04/2008

Η Ωμπριέτα η δελτοειδής [Aubrieta deltoidea (L.) D.C. 1821] είναι μεσογειακό φυτό με εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Φυτό της ορεινής ζώνης, χλοάζoν που δημιουργεί συχνά μικρά μαξιλάρια. 
Τα φύλλα είναι σπατουλοειδή-ρομβοειδή, χνουδωτά με αραιή οδόντωση.
Βιότοπος: σχισμές βράχων, χαράδρες.
Άνθη ιώδη ή ρόδινα με κίτρινο φάρυγγα. Τα δύο από τα 4 σέπαλα φέρουν ένα μικρό εξόγκωμα.
Ανθίζει από τα τέλη Μαρτίου.
Ετυμολογία:
Aubrieta > γένος αφιερωμένο στον ζωγράφο Claude Aubriet - Ωμπριέ (1665 - 1742), συνοδό του Tοurnefort στο ταξίδι του στην Ανατολή.
deltoidea > από το ελληνικό γράμμα Δέλτα - αναφορά στο σχήμα των φύλλων = δελτοϊδής.

Στα τέλη του 18ου αιώνα επισκέφτηκε την Ελλάδα για βοτανικές έρευνες ο Άγγλος βοτανικός Τζον Σίμπθορπ (John Sibthorp 1758-1796). Καρπός των ταξιδιών που έκανε ο χαρισματικός Τζον Σίμπθορπ ήταν η μνημειακή δεκάτομη έκδοση Flora Graeca, με περιγραφές και εικόνες φυτών από την Ελλάδα, την Κύπρο και την Μικρά Ασία. Η Flora Graeca εκδόθηκε σε μόνο 25 αντίτυπα και είναι η πιο σπάνια έκδοση στον κόσμο. 
Τον Σίμπθορπ συνόδευε στο ταξίδι του ο Αυστριακός ζωγράφος Φέρντιναντ Μπάγιερ (Ferdinand Bayer 1760-1826). Οι εξαιρετικές εικόνες του Μπάγιερ πολλαπλασιάζουν την τεράστια αξία της Flora Graeca και αποτελούν μέχρι σήμερα πρότυπο για την εικονογράφηση βιβλίων βοτανικής. 
Ο Σίμπθορπ και ο Μπάγιερ επισκέφτηκαν και την Αττική. Η υδατογραφία της Aubrietia deltoidea στην Flora Graeca, που εικονίζεται αμέσως μετά ζωγραφίστηκε σε ένα βουνό της Αθήνας αλλά δεν αναφέρεται σε ποιο.



Σάββατο 25 Ιουνίου 2016

Campanula orphanidea

Φαλακρό 12/07/2009
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Campanula orphanidea (Boiss. 1875) είναι βαλκανικό φυτό με εξάπλωση στην Ελλάδα στην Ανατολική Μακεδονία - Θράκη.
Βιότοπος: βραχώδη εδάφη, βράχοι, φαράγγια σε υψόμετρα 1400-2000 μ.
Άνθιση καλοκαιρινή.

Ετυμολογία:
Campanula < υποκοριστικό του campana ==> από την μορφή του άνθους.
orphanidea < προς τιμήν του βοτανικού Θεόδωρου Ορφανίδη (Σμύρνη 1817 - Αθήνα 1886), καθηγητή στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

Παρασκευή 24 Ιουνίου 2016

Hellenocarum multiflorum

Πάρνηθα 13/06/2012

Το Hellenocarum multiflorum (Sm.) H. Wolff 1927 είναι μεσογειακό φυτό με βασική εξάπλωση στην Ελλάδα και την Ιταλία και στην Μικρά Ασία στην περιοχή της Σμύρνης. Στην Ελλάδα φύεται σε όλη την χώρα, με εξαίρεση την Θεσσαλία.
Βιότοπος: ασβεστολιθικοί βράχοι σε υψόμετρα 0-1700 (-2200)
Συνώνυμο: Athamanta multiflora.
Πολυετές μονοκαρπικό φυτό, με βαθιά κάθετη ρίζα και πολυπληθή φύλλα στην βάση.
Βλαστός στιβαρός, με ύψος 10-60 εκατοστά, πολύκλαδος από την βάση.
Φύλλα γενικά τριγωνικά με ωοειδή λοβωτά ακραία τμήματα.
Όπως δηλώνει και τ’ όνομά του (multiflorum  = πολυανθές) έχει πολλά ανθοφόρα σκιάδια, τα οποία έχουν 15-25 λευκά ανθίδια.
Ανθίζει από τον Απρίλιο έως τον Αύγουστο, ανάλογα με το υψόμετρο

Ετυμολογία:
Hellenocarum >  > hellenicum + carum = «Ελληνόκαρον»
multiflorum > multus πολύς + flos floris άνθος = πολυανθές.
carum > κάρον (Διοσκουρίδης) - [2] κάρυον, για το σκληρό κέλυφος του καρπού - [3] από την Καρία (Πλίνιος).

Πέμπτη 23 Ιουνίου 2016

Allium sphaerocephalon subsp. trachypus

Ζήρεια 20/07/2013
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Το Allium sphaerocephalon subsp. trachypus [Boiss. & Spruner) K. Richt. 1890] ίναι φυτό των Βαλκανίων και της Ανατολίας
Βιότοπος: πετρώδεις θέσεις, ξηρά λιβάδια, φρύγανα.
Βολβώδες φυτό. Βολβός ωοειδής, με διάμετρο 1-2 εκ., με μεμβρανώδη εξωτερικό χιτώνα. 
Βλαστός ανθεκτικός, 30-90 εκ. 
Φύλλα 2-6 στενά, κυλινδρικά.
Ταξιανθία σφαιρική λευκοπράσινη
Ανθίζει από τον Ιούνιο.

Ετυμολογία:
Allium < allium (λατιν. Πλίνιος) > άγλις, -ίθος, η κεφαλή ή σκελίδα σκόρδου (σύμφωνα με τον Ottorino Pianigiani, 1845-1926, Ιταλό δικαστή, πολιτικό και γλωσσολόγο.
sphaerocephalon < σφαίρα + κεφαλή ==> με σφαιρική ταξιανθία.
trachypus < τραχύς + πους ==> με τραχύ στέλεχος.





Τετάρτη 22 Ιουνίου 2016

Clinopodium vulgare

Πάρνηθα 01/06/2010
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Το Clinopodium vulgare subsp. orientale (Bothmer 1967) είναι μεσογειακό φυτό  με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Βιότοπος: διάκενα δασών, μακκία βλάστηση σε υψόμετρα 0-1700 μ.
Πολυετές ριζωματώδες φυτό, ύψους 25-70 εκ. Φύλλα ωοειδή, χνουδωτά και στις δύο πλευρές. Άνθη ροζ-μοβ.
Άνθιση: Μάιος - αρχές Αυγούστου.

Ετυμολογία:
Clinopodium < κλίνη (κρεβάτι) + πους, ποδός ==> επειδή τα άνθη θυμίζουν τα στρογγυλεμένα πόδια αρχαίων κλινών.
vulgare < vúlgus κοινός, ευρέως διαδεδομένος.
orientale < oriens (ανατολή) ==> ανατολική (σε σχέση με την Δυτική Ευρώπη).



Τρίτη 21 Ιουνίου 2016

Minuartia verna subsp. collina

Χελμός 12/06/2010
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Minuartia verna subsp. collina [(Neilr.) Domin 1964] είναι ευρωμεσογειακό φυτό με βασική εξάπλωση στην Ελλάδα στην βόρεια χώρα αλλά και παρουσία στην Βόρεια Πελοπόννησο.
Βιότοπος: βραχώδεις πλαγιές, κορυφογραμμές, χαράδρες σε υψόμετρα (100-) 700-2200 μ.
Πυκνοφυές πολυετές φυτό. Φύλλα γραμμικά-λογχοειδή. Άνθη λευκά.
Άνθιση: Μάιος - Αύγουστος

Ετυμολογία:
Minuartia < γένος αφιερωμένο στον Juan Minuart (1693-1768), Ισπανό βοτανικό.
verna < ver, véris έαρ, άνοιξη = εαρινή.
collina < cóllis λόφος, βουνό = του λόφου.

Δευτέρα 20 Ιουνίου 2016

Euphorbia falcata

Ζήρεια 20/07/2013
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Euphorbia falcata (L. 1753) είναι μεσογειακό φυτό με επέκταση στην ΝΔ Ασία. Έχει ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Βιότοπος: ξηρά λιβάδια, δασικές εκτάσεις, αμπελώνες σε υψόμετρα 0-800 (1400) μ.
Άνθιση: Απρίλιος - Ιούλιος.

Ετυμολογία:
Euphorbia < ευ (καλώς) + φέρβω (τρέφω, βόσκω) και φορβή (τροφή, βοσκή) [2] Σύμφωνα με τον Πλίνιο, από το γιατρό Εύφορβο που ανακάλυψε τις θεραπευτικές ιδιότητες του φυτού. [3] Σύμφωνα με τον Treccani από το λατινικό euphorbium, που προέρχεται από το ελληνικό «ευφόρβιον».
falcata < falx, falcis δρεπάνι ==> από το σχήμα των φύλλων ή των καρπών.



Σάββατο 18 Ιουνίου 2016

Fritillaria rhodocanakis subsp. argolica

Δίδυμα 05/03/2016
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Fritillaria rhodocanakis (Baker 1878) είναι ενδημική της νήσου Ύδρας και των γειτονικών νησίδων της (Δοκός, Πετροθάλασσα, κ.ά.). Συναντάται επίσης και στις απέναντι από την Ύδρα περιοχές της Αργολίδας.

Φυτά από τις Σπέτσες, τον Πόρο και την χερσόνησο της Ερμιονίδας είναι εν μέρει ενδιάμεσα μεταξύ της Fritillaria rhodocanakis s. str. και της Fritillaria graeca και έχουν θεωρηθεί ως πλήρως γόνιμα υβρίδια μεταξύ των δύο. Η ταξινομική τους θέση δεν έχει ακόμα διευκρινιστεί πλήρως. Η Καμάρη τα έχει ονομάσει Fritillaria  spetsiotica και η Zaharof Fritillaria rhodocanakis subsp. argolica.
Η έκδοση Vascular plants of Greece an annotated checklist (2013) αναγνωρίζει την Fritillaria rhodocanakis subsp. argolica ως ξεχωριστό taxon (υποείδος) και την Fritillaria spetsiotica ως συνώνυμό της.
Από την άλλη μεριά, το Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων & Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας (RDB 2009) αναγνωρίζει ως ξεχωριστό  είδος την Fritillaria  spetsiotica Kamari 1991 και μάλιστα την τοποθετεί στην κλίμακα επικινδυνότητας με τον χαρακτηρισμό  Τρωτό (VU)

Ετυμολογία:
Fritillaria < fritíllus κύπελλο με το οποίο έριχναν τα ζάρια οι Ρωμαίοι - για το σχήμα του άνθους.
rhodocanakis < αφιερωμένο στον επιχειρηματία και εθνικό ευεργέτη Θεόδωρο Π. Ροδοκανάκη (Χίος 1797 - Οδησσός 1882), ο οποίος δώρισε στο Πανεπιστήμιο Αθηνών αξιόλογη βοτανική συλλογή.
spetsiotica < Σπέτσες.
argolica < Αργολίς.


Παρασκευή 17 Ιουνίου 2016

Bellevalia dubia subsp. boissieri

Ύδρα 05/03/2016
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Bellevalia dubia subsp. boissieri [(Freyn) Feinbrun 1939] είναι βολβώδες μεσογειακό φυτό, με εξάπλωση στην Δυτική Ελλάδα, Στερεά, Πελοπόννησο, Κρήτη και νησιά Ανατολικού Αιγαίου.
Βιότοπος: ελαιώνες, ακαλλιέργητα χωράφια, μακία βλάστηση, σε υψόμετρα 0-700 (-1100) μ.
Βολβός ωοειδής, 3Χ25 εκ.
Φύλλα 3-6, γραμμοειδή, επίπεδα ή σωληνοειδή.
Ανθοταξία βότρυς με 15-35 άνθη κωδωνοειδή, με χρώμα φωτεινό γαλάζιο και στην απάνθιση καφετί.
Άνθιση: Μάρτιος - Μάιος.

Ετυμολογία:
Bellevalia < γένος αφιερωμένο στον Richer de Belleval (1564-1602), ιδρυτή του Βοτανικού Κήπου του Μονπελιέ.
dubia = αμφίβολη, αβέβαιη.
boissieri < αφιερωμένο στο Ελβετό βοτανικό Μπουασιέ (Pierre Edmond Boissier 1810-1885).


Πέμπτη 16 Ιουνίου 2016

Campanula anchusiflora

Ύδρα 05/03/2016
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Campanula anchusiflora Sm. 1806, είναι ενδημικό φυτό της Ύδρας και των κοντινών της νησίδων.
Βιότοπος: ασβεστολιθικοί βράχοι και πέτρινοι τοίχοι σε οικισμού, σε υψόμετρα 0-200 μ.
Διετές η πολυετές μονοκαρπικό φυτό.
Βλαστοί αρκετοί προσκολλημένοι στον βράχο.
Φύλλα μεγάλα, λυροειδή, γκριζοπράσινα που σχηματίζουν ρόδακα.
Στεφάνη άνθους σωληνοειδής, 12-15 χιλ., μπλε -λιλά, με μεσαία νεύρωση και αμβλείς, ωοειδείς λοβούς.
Ανθίζει Μάρτιο - Μάιο.
Ετυμολογία:
Campanula < campana (λατιν.) < campanula υποκοριστικό.
anchusiflora < anchusa άγχουσα + flos floris άνθος ==> με άνθη σαν της άγχουσας.





Τετάρτη 15 Ιουνίου 2016

Medicago marina

 Ελαία 06/04/2013 Λακωνία
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Medicago marina (L. 1753) είναι ευρωμεσογειακό φυτό, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Βιότοπος: αμμώδεις περιοχές κοντά στη θάλασσα, όπου δημιουργεί μικρούς θαμνίσκους.
Πολυετής πόα, έρπουσα, με λευκό χνούδι και πλούσιο φύλλωμα, 20-50 εκ.
Φύλλα με τρία φυλλάρια. Φυλλάρια πολύ τριχωτά, ωοειδή, σφηνοειδή στην βάση τους, οδοντωτά προς την κορυφή. Παράφυλλα ωοειδή, λειόχειλα ή οδοντωτά.
Ταξιανθία βότρυς με 5-12 κίτρινα άνθη, με πέτασο μεγαλύτερο από την τρόπιδα.
Καρπός χέδρωπας σπειροειδής με 2-3 στροφές, κυλινδρικός, με μια μικρή τρύπα στο κέντρο και με πυκνό λευκωπό χνούδι.
Ανθίζει Μάρτιο - Ιούνιο.

Ετυμολογία:
Medicago < Media (η Μηδία) ιστορική γεωγραφική περιοχή του σημερινού Ιράν, νότια της Κασπίας = Μηδική.
marina < mare θάλασσα = παραθαλάσσια.



Τρίτη 14 Ιουνίου 2016

Vicia pannonica subsp. striata

Γεράνεια 20/03/2014
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Vicia pannonica subsp. striata [(M. Bieb.) Nyman 1878] είναι ευρωμεσογειακό φυτό με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα, εκτός Κρήτης.
Βιότοπος: ζιζάνιο καλλιεργούμενων ή παλιών χωραφιών, περιστασιακά σε λιβάδια και σε υψόμετρα 0-600 (-1100) μ.
Σχεδόν όρθιο φυτό, αλαφρά διακλαδισμένο, με τον κεντρικό βλαστό σε ύψος 20-50 εκ.
Άνθιση: τέλη Μαρτίου - αρχές Ιουνίου.

Ετυμολογία:
Vicia < vicia (λατιν. Πλίνιος, Βιργίλιος) κύαμος, κουκί = βίκος
pannonica < Pannonia, Παννονία, ιστορική περιοχή της Κεντρικής Ευρώπης που βρισκόταν στην θέση της σημερινής Ουγγαρία και εν μέρει των όμορων της χωρών.
striata < strio αύλακα, ράβδωση, ρίγα = ραβδωτή.


Δευτέρα 13 Ιουνίου 2016

Dianthus stenopetalus

Βόρας 11/07/2009
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Ο Dianthus stenopetalus (Griseb. 1843) είναι βαλκανικό φυτό, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα εκτός από την Θεσσαλία και τα νησιά.
Βιότοπος: ξηρές, βραχώδεις θέσεις σε λιβάδια και σε υψόμετρα 1050-2850 μ.
Πολυετές ορεινό φυτό.
Βασικά φύλλα γραμμοειδή.
Ανθοφόρα κεφάλια πυκνά, με πολλά άνθη και πέταλα γραμμοειδή-σπατουλοειδή.
Ανθίζει τέλη Μαΐου - μέσα Ιουλίου.

Ετυμολογία:
Dianthus < Δίας + άνθος > Διόσανθος (Θεόφραστος).
stenopetalus < στενός + πέταλο.

Κυριακή 12 Ιουνίου 2016

Verbascum sinuatum

Πεντέλη 02/10/2009
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Το Verbascum sinuatum (L. 1753) είναι μεσογειακό φυτό, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Βιότοπος: ακαλλιέργητοι αγροί, άκρες δρόμων, ξηρά λιβάδια, σε υψόμετρα 0-800 (-1200) μ.
Διετές φυτό. Φύλλα της βάσης μεγάλα, πτεροσχιδή με χείλη έντονα κυματοειδή. 
Από τον κεντρικό βλαστό φύονται πολλοί μικρότεροι και όλοι φέρουν κατά μήκος πολλές ολιγανθείς μασχαλιαίες ομάδες.
Ανθίζει Μάιο - Ιούλιο.

Ετυμολογία:
Verbascum < verbascum (λατιν.) φλόμος < barba > barbáscum γενειάδα, από τις τρίχες στα φύλλα και τα άνθη.
sinuatum < sinuo κολπώνω, καμπυλώνω, κυρτώνω.



Σάββατο 11 Ιουνίου 2016

Linaria pelisseriana

Πεντέλη 13/03/2010
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Linaria pelisseriana [(L.) Mill. 1768) είναι φυτό της Μεσογείου και της ΝΔ Ασίας, με ευρεία εξάπλωση σε όλη την Ελλάδα.
Βιότοπος: λιβάδια, ανοιχτές δασικές εκτάσεις, χωράφια, ελαιώνες, φρύγανα, σε υψόμετρα 0-800 (-1200) μέτρα.
Μονοετές φυτό με βλαστό, που φέρει εναλλασσόμενα ελλειπτικά φύλλα. Βλαστός όρθιος 20-40 εκ. λεπτός και μάλλον άκαμπτος.
Άνθη μπλε-μοβ.
Ανθίζει από τον Μάρτιο.

Ετυμολογία:
Linaria < λίνον (λινάρι)==> επειδή έχει παρόμοια φύλλα με το λίνο.
pelisseriana < αφιερωμένη στο G. Pellicier (1490-1568), επίσκοπο Μονπελιέ και βοτανικό. 

Παρασκευή 10 Ιουνίου 2016

Raparia bulbosa subp. bulbosa

Πάρνηθα 08/05/2011

Η Raparia bulbosa [(Spruner) F.K. Mey. 1973] subsp. bulbosa είναι ενδημικό φυτό της Στερεάς Ελλάδας, Θεσσαλίας και Εύβοιας. 
Συνώνυμο:  Thlaspi bulbosum Spruner 1843.
Βιότοπος: Ορεινά λιβάδια, ελατοδάση.
Πολυετής πόα, ύψους 5-15 εκατοστά και αρκετές κονδυλώδεις μακριές ρίζες.
Φύλλα σε ρόδακα, πλατιά, γλαυκά και λεία.
Άνθη: μοβ, φωτεινό βιολετί. 
Άνθιση: τέλη Μαρτίου-Ιούνιος.
Ετυμολογία:
Raparia < ράπυς (ραφανίς)
bulbosa < bulbus (λατιν.) βολβός = βολβώδης.
Thlaspi < θλάσπις, φυτό που αναφέρουν ο Διοσκουρίδης και ο Ιπποκράτης.

Πέμπτη 9 Ιουνίου 2016

Platanthera chlorantha

Χελμός 31/05/2008
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Platanthera chlorantha [(Custer) Rchb. 1829] είναι ευρωσιβηρική ορχιδέα των ορεινών δασών.
Περιγράφηκε το 1829 από την Ελβετία. Εξαπλώνεται σε όλη την ηπειρωτική Ελλάδα και κυρίως σε Πίνδο, Πήλιο, Δυτική Μακεδονία και Ροδόπη.
Το υποείδος Platanthera chlorantha subsp. holmboei [(H. Lindb.) J.J. Wood] φύεται στο Ανατολικό Αιγαίο.
Βιότοπος: ξέφωτα δασών και λιβάδια σε υψόμετρα μέχρι 2.000 μέτρα.
Ρωμαλέο φυτό, με ύψος μέχρι 80 εκατοστά. Φύλλα 2-3 πράσινα, γυαλιστερά, ωοειδή.
Άνθη: πράσινα, με μυτερά γραμμοειδή πέταλα.
Άνθιση: Μάιος - Αύγουστος.

Ετυμολογία:
Platanthera < πλατύς + ανθήρας ==> από το σχήμα των ανθήρων.
chlorantha < χλωρός + άνθος ==> από το πρασινωπό χρώμα του άνθους.

Τετάρτη 8 Ιουνίου 2016

Paliurus spina-christi

Παγγαίο 05/06/2010
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Το Paliurus spina-christi (Mill. 1768) είναι φυτό της Ευρώπης και της ΝΔ Ασίας με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Βιότοπος: δάση,  αποψιλωμένα δάση, διαβρωμένοι λόφοι σε υψόμετρα 0-700 (-1100) μ.
Ακανθώδης φυλλοβόλος θάμνος, ύψους 2-4 μ.

Ετυμολογία:
Paliurus < παλίουρος (αρχ) < (πιθανώς από) πάλιν + ούρο ==> αναφορά στις διουρητικές του ιδιότητες.
spina-christi < spina αγκάθι + Χριστός ==> υποτίθεται ότι το ακάνθινο στέμμα που τοποθετήθηκε στο κεφάλι του Χριστού κατά τη σταύρωση έγινε με κλαδιά αυτού του θάμνου.

Τρίτη 7 Ιουνίου 2016

Cephalanthera longifolia

Ζήρεια (Κυλλήνη) 09/05/2012
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Cephalanthera longifolia [(L.) Fritsch 1888] είναι μια ευρασιατική ορχιδέα με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα.
Περιγράφηκε το 1753 από την Σουηδία.
Βιότοπος: ξέφωτα δασών, άκρες δασικών δρόμων, σκιερές θέσεις, σε υψόμετρα μέχρι τα 1800 μέτρα.
Λεπτό φυτό με ύψος 15-60 εκατοστά.
Φύλλα 4-12 μακριά, λογχοειδή, πράσινα με έντονες νευρώσεις.
Άνθη: λευκά, σχεδόν κλειστά, με πορτοκαλί εσωτερικό, σε αραιή επιμήκη ταξιανθία.
Άνθιση: Απρίλιος - Ιούλιος.

Ετυμολογία:
Cephalanthera < κεφαλή + ανθήρας ==> για το σχήμα των ανθήρων.
longifolia < longus μακρύς, μακρός + folium φύλλο.



Δευτέρα 6 Ιουνίου 2016

Himantoglossum jankae

Παγγαίο 05/06/2010

To Himantoglossum jankae, Somlyay, Kreutz & Óvári 2012, είναι μια ορχιδέα με εξάπλωση στην Κεντρική Ευρώπη, την Βαλκανική και την βόρεια Τουρκία. 
Περιγράφτηκε από την Ουγγαρία το 2012. Μέχρι πρόσφατα πιστευόταν ότι στην Ελλάδα υπήρχε το είδος Himantoglossum caprinum.
Ρωμαλέο φυτό με ύψος μέχρι 1 μέτρο.
Άνθη: Χείλος πορφυρό, στενόμακρο, τρίλοβο, με στενόμακρους κυματιστούς πλαϊνούς λοβούς.

Ετυμολογία:
Himantoglossum > Ιμάς, ιμάντος + γλώσσα. Από την μορφή του άνθους. = Ιμαντόγλωσσο
jankae > αφιερωμένο στον Γερμανό βοτανικό Βίκτωρα Γιάνκα (Victor Janka, 1837-1890)


Κυριακή 5 Ιουνίου 2016

Ranunculus peltatus

Οίτη 29/05/2010
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Ο Ranunculus peltatus (Schrank 1789) εξαπλώνεται στην Ευρώπη και σε παράκτιες περιοχές της Αφρικής. Στην Ελλάδα έχει διάσπαρτη κατανομή σε λίγες θέσεις. 
Βιότοπος: ενδιαιτήματα γλυκού νερού, εποχιακά λιμνία, τέλματα και ρυάκια με αργή ροή σε υψόμετρα 0-1200 (1500) μ.
Ετήσιο ή πολυετές φυτό. 
Βλαστός βυθισμένος έως 1 μ. με τριχοειδή αποκλίνοντα τμήματα. Φύλλα νεφροειδή με 3-5 (7 λοβούς).
Άνθη μοναχικά με 5 ή μερικές φορές περισσότερα λευκά πέταλα.
Άνθιση: Μάρτιος - Ιούνιος.
Ανθίζει Μάρτιο - Ιούνιο, ανάλογα με το υψόμετρο.

Ετυμολογία:
Ranunculus < rana (λατιν.) βάτραχος. Ο Ρωμαίος συγγραφέας Πλίνιος γράφει ότι «ονομάζουμε ranunculus το βότανο που οι Έλληνες ονομάζουν βατράχιο»
peltátus < πέλτη, μικρή ελαφριά ασπίδα (εξ ου και οι ελαφρά οπλισμένοι πελταστές) σε σχήμα ημισελήνου ==> από τα ανώτερα φύλλα που έχουν σχήμα πέλτης.
Βατράχιο ==> επειδή ορισμένα είδη αυτού του γένους ευδοκιμούν σε υδάτινο περιβάλλον όπως οι βάτραχοι.



Παρασκευή 3 Ιουνίου 2016

Ophrys basilissa

Μαραθώνας 09/03/2016
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Ophrys basilissa (C.Alibertis, A.Alibertis & H.R.Reinhard 1990) είναι ενδημική ορχιδέα του Νότιου Αιγαίου. 
Περιγράφηκε το 1990 από το Ρέθυμνο. 
Το όνομά της οφείλεται στο μεγάλο μέγεθος του χείλους, μεγαλύτερο από την παρόμοια Ophrys
omegaifera, που είναι μεσογειακό είδος.
Βιότοπος: φρύγανα, ελαιώνες, ξέφωτα πευκοδασών.
Άνθος: χείλος μεγάλο έως 3 εκατοστά, με θυρεό σε σχήμα Ωμέγα και χωρίς αύλακα στην βάση του χείλους.
Άνθιση: Ιανουάριος - Απρίλιος.



Τετάρτη 1 Ιουνίου 2016

Centaurea achaia subsp. corinthiaca

Λουτράκι 25/05/2013
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Centaurea achaia subsp. corinthiaca [(Boiss. & Heldr.) Phitos & T.Georgiadis 1981] είναι ενδημικό φυτό της περιοχής του Λουτρακίου.
Βιότοπος: ομαλές θέσεις, άκρες καλλιεργημένων χωραφιών και αμπελώνων, άκρες δρόμων, όχθες χειμάρρων, ανάμεσα σε φρύγανα.
Πολυετής πόα με όρθιους βλαστούς που διακλαδίζονται ψηλά.
Άνθη: λευκά έως ρόδινα, με πορτοκαλόχροες νευρώσεις στο κατώτερο τμήμα τους
Άνθιση: τέλη Μαΐου - αρχές Ιουλίου.
Εξάπλωση: σε λίγες θέσεις κοντά στο Λουτράκι.
Ετυμολογία:
Centaurea < Centaurus < Κένταυρος (ο Κένταυρος Χείρων ήταν γιατρός και δάσκαλος του Ασκληπιού)
achaia < Αχαΐα.
corinthiaca < Κόρινθος
Περιλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων & Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας (RDB 2009), με τον χαρακτηρισμό «Τρωτό» (VU).