Bryonia cretica

Σχινιάς 20/02/2011

Η Βρυωνία η κρητική (Bryonia cretica L. 1753] είναι γεώφυτο της Ανατολικής Μεσογείου, με ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα, ενώ παραδόξως δεν αναφέρεται μόνον από την Θεσσαλία.
Φυτό δίοικο, τριχωτό, αναρριχώμενο με τη βοήθεια ελίκων παρόμοιων μ' αυτές του αμπελιού. 
Φύλλα παλαμόλοβα με λευκές νευρώσεις και την κάτω πλευρά πιο ανοιχτόχρωμη. 
Άνθη κιτρινοπράσινα με σκούρες νευρώσεις και καρπός ράγα κόκκινη. Στα θηλυκά φυτά οι ταξιανθίες δεν έχουν πάνω από 1-2 άνθη. 
Φυτό δηλητηριώδες που προτιμά φράχτες και θαμνώνες.
Ανθίζει από τον Φεβρουάριο

Ετυμολογία:
Bryonia > βρύω πληθαίνω, παράγω σε αφθονία - αναφέρεται στην ταχεία ανάπτυξη του φυτού = Βρυωνία (αναφέρεται από τον Διοσκουρίδη).
cretica > Κρήτη.

===>> Η Bryonia  dioica είναι φυτό πολύ παρόμοιο, αλλά ξεχωρίζει εύκολα από τα χωρίς λευκές νευρώσεις φύλλα.

Ο Διοσκουρίδης αναφέρει δύο είδη βρυωνίας και περιγράφει ως εξής:

*** «ἄμπελος λευκή· οἱ δὲ βρυωνίαν, οἱ δὲ ὀφιοστάφυλον, οἱ δὲ χελιδόνιον, οἱ δὲ ‹μάδον ἢ› μήλωθρον ἢ ψίλωθρον ἢ ἀρχέζωστιν ἢ ἄγρωστιν ἢ κέδρωστιν καλοῦσι. ταύτης τὰ κλήματα καὶ τὰ φύλλα καὶ αἱ ἕλικες ὅμοια τῇ ἡμέρῳ ἀμπέλῳ, δασύτερα δὲ πάντα· καὶ ἐμπλέκεται τοῖς παρακειμένοις θάμνοις ἐλλαμβανομένη ταῖς ἕλιξι· καρπὸν δὲ ἔχει βοτρυώδη, πυρρόν, ᾧ ψιλοῦται τὰ δέρματα. ταύτης οἱ ἀσπάραγοι κατὰ τὴν πρώτην ἐκβλάστησιν ἑφθοὶ ἐσθίονται, οὔρησιν καὶ κοιλίαν κινοῦντες».

*** «ἄμπελος μέλαινα, ἣν ἰδίως βρυωνίαν ὀνομάζουσί τινες, οἱ δὲ Χειρώνιον ἄμπελον· φύλλα ἐστὶ κισσῷ ὅμοια, μᾶλλον δὲ πρὸς τὰ τῆς μίλακος, καὶ οἱ καυλοὶ ‹δέ›· μείζονα δὲ ταῦτα. ἐλλαμβάνεται δὲ καὶ αὕτη τῶν δένδρων ταῖς ἕλιξι· καρπὸς δὲ βοτρυώδης, χλωρὸς κατ' ἀρχήν, πεπανθεὶς δὲ μέλας γίνεται· ῥίζα μέλαινα ἔξωθεν, ἔνδοδεν δὲ πυξοειδής».