Crocus oreocreticus

Ψηλορείτης 21/11/2003
φωτογραφία Βαγγέλης Παπιομύτογλου

Ο Crocus oreocreticus (B. L. Burtt 1949​) είναι ενδημικός της Κρήτης. Είναι όμοιος με τον Crocus cartwrighitianus και την καλλιεργήσιμη μορφή του (C. sativus) αλλά είναι μικρότερος κι έχει πιο σκούρες αποχρώσεις.

Βιότοπος: βραχώδεις πλαγιές, ανάμεσα σε θάμνους και σε υψόμετρα 900-2.000 μ.

Οι βολβοί του έχουν χιτώνες νηματώδεις – δικτυωτούς. Φύλλα 7-15 που εμφανίζονται κατά την άνθιση ή αμέσως μετά. .

Άνθη μοβ με σκούρες νευρώσεις. Στύλος κόκκινος, διαιρεμένος από χαμηλά σε τρεις βραχίονες, ισομήκεις με τα τμήματα του περιανθίου. Ανθήρες κίτρινοι. 

Ανθίζει Οκτώβριο-Νοέμβριο σε όλα τα βουνά της Κρήτης, εκτός από τα Λευκά Όρη.

Ετυμολογία:

Crocus < κρόκος (πιθανώς από την κρόκη, υφάδι).

oreocreticus < ορέων (των) - κρητικός = των κρητικών ορέων.

Crocus pulchellus

Χορτιάτης 02/10/2011

φωτογραφίες Ζήσης Αντωνόπουλος

Ο Crocus pulchellus (Herb. 1841) είναι βαλκανικό είδος.
Τον βρίσκουμε στην Βόρεια Ελλάδα, την Θεσσαλία, την Θάσο, την Σαμοθράκη και την Χίο.
Βιότοπος: υγρά λιβάδια, αραιά δάση πεύκου και βελανιδιάς.
Περιάνθιο γαλάζιο ή μοβ με σκούρες γραμμές και κίτρινο φάρυγγα. Στίγματα στύλου πορτοκαλί σχισμένα σε πολλά νημάτια.
Ανθήρες λευκοί. Σωλήνας λευκοκίτρινος. Τα φύλλα βγαίνουν μετά την άνθιση.
Ανθίζει Σεπτέμβριο – Νοέμβριο, σε υψόμετρα 300-1300 (-1.900 μέτρα.

Ετυμολογία
Crocus < κρόκος <  πιθανώς από την κρόκη (υφάδι) από τα γεννητικά όργανα (ανθήρες, κλπ) που έχουν παρόμοιο σχήμα με τα υφάδια.
pulchellus < pulcher ωραίος, χαριτωμένος.

Χαλκιδική 19/10/2009

φωτογραφία Ζήσης Αντωνόπουλος

Colchicum boissieri

Γκιώνα 25/10/2009

φωτογραφία Γιάννης Κοφινάς

Το Colchicum boissieri (Orph 1874) είναι είδος της Ελλάδας και της Μικράς Ασίας.

Εξάπλωση: Στερεά Ελλάδα (Γκιώνα, Βαρδούσια, Ελικώνας, Καλλίδρομο, Παρνασσός, Τυμφρηστός), Πελοπόννησος (Ταΰγετος, Μαίναλο), Εύβοια (όρος Κανδήλι), Ανατολικό Αιγαίο (Σάμος, Χίος). 

Βιότοπος: Ορεινά λιβάδια σε υψόμετρα 700-1800.

Άνθη λιλά - ρόδινα, αρκετές φορές με ελαφρά δικτύωση-ψηφιδοποίηση.

Ανθίζει το φθινόπωρο.

Ετυμολογία:

Colchicum < Κολχίς (αρχαία όνομα της σημερινής Γεωργίας). Κατά τον Διοσκουρίδη, το κολχικό φύτρωνε άφθονο στην Κολχίδα και την Μεσσηνία.

boissieri < αφιερωμένο στον Ελβετό βοτανικό Pierre Edmond Boissier (1810-1885).

Γκιώνα 25/10/2009

φωτογραφία Γιάννης Κοφινάς

Βαρδούσια 22/10/2005 

φωτογραφία Γιάννης Κοφινάς

Βαρδούσια 22/10/2005 

φωτογραφία Γιάννης Κοφινάς

Narcissus obsoletus

Ηρακλειά (Κυκλάδες) 06/11/2005 

φωτογραφίές  Γιάννης Γαβαλάς

Ο Narcissus obsoletus [(Haw.) Spach 1846] είναι ο πιο μικρός νάρκισσος, με βολβό μέχρι 2 εκ.

Τον συναντάμε σε όλη την Κεντρική και Νότια Ελλάδα, την Κρήτη και τα νησιά.

Συνώνυμο: Narcissus serotinus L. 

Βιότοπος: θαμνώνες, φρύγανα, πευκοδάση.

Φύλλα συνήθως ένα, λεπτό κυλινδρικό, που αναπτύσσεται μετά την άνθιση.

Βλαστός σκουροπράσινος, λεπτός και κυλινδρικός, με ένα άνθος στην κορυφή του.

Άνθη αρωματικά, με διάμετρο 2,5-35, εκ. Πέταλα λευκά. Παραστεφάνη μικρή, πορτοκαλόχρωαμη, κυματιστή στα χείλη.

Άνθιση: Σεπτέμβριος - Νοέμβριος

Ετυμολογία:

Narcissus < νάρκισσος, όνομα φυτού από το νεολιθικό υπόστρωμα της ελληνικής γλώσσας. Ο Πλίνιος παρετυμολογεί από την «νάρκη» (λατ. narce) λόγω του μεθυστικού αρώματος των ανθέων. Νάρκισσος: μυθολογικός πανέμορφος νέος που πέθανε στον Ελικώνα της Βοιωτίας μένοντας να θαυμάζει το πρόσωπό του στο νερό μιας πηγής.

obsoletus < obsolesco παλαιούμαι = παλαιός.

Ηρακλειά 03/11/2010

Ηρακλειά 03/11/2010

Galanthus reginae - olgae subsp. reginae-olgae

Πελλάνα (Λακωνία) 31/10/2009 

φωτογραφία Γιάννης Κοφινάς

Ο Galanthus reginae-olgae (Orph. 1876) subsp. reginae olgae  περιγράφηκε από τον καθηγητή Θεόδωρο Ορφανίδη με φυτά από τον Ταΰγετο. Θεωρήθηκε ενδημικό της Πελοποννήσου αλλά τελικά βρέθηκε και στην Αττική, όπως και στην Σικελία, την Μάλτα και στη ΝΔ Βαλκανική. Στην Κέρκυρα περιγράφηκε το υποείδος Galanthus reginae - olgae subsp. corcyrensis, που έχει φύλλα παρόντα κατά την άνθιση, αλλά τώρα θεωρείται παραλλαγή του τυπικού υποείδους.

Βιότοπος: υγρές θέσεις με πλατάνια ή θάμνους και δάση ελάτης, σε υψόμετρα 100-1300 μ. 

Φύλλα γλαυκοπράσινα με πλάτος 5-12 χιλιοστά, που εμφανίζονται μετά την άνθιση.

Άνθη με εξωτερικά πέταλα λογχοειδή. Εσωτερικά πέταλα με στενή ανοιχτοπράσινη κηλίδα στο άκρο τους. 

Άνθιση: Σεπτέμβριος - Νοέμβριος.

Ετυμολογία:

Galanthus <, γάλα + άνθος ==>  επειδή τα άνθη είναι λευκά σαν το γάλα.

reginae-olgae < αφιερωμένο στην βασίλισσα Όλγα (1851-1926) σύζυγο του βασιλιά της Ελλάδας Γεωργίου Α'.

Περιλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων & Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας (RDB 1995).

Ταΰγετος 25/10/2008

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Colchicum pusillum

Ηρακλειά 23/11/2011 Κυκλάδες

φωτογραφία Γιάννης Γαβαλάς

Το Colchicum pusillum (Sieber 1822) φύεται στη Νότια Ελλάδα και την Κρήτη, από την οποία και περιγράφηκε το 1822 από τον Αυστριακό φυσιοδίφη Ζήμπερ (Sieber). 

Είναι συγγενικό με το μεγάλης εξάπλωσης Colchicum cupanii (με δύο μεγάλα πλατιά φύλλα) αλλά ξεχωρίζει από τους ανοιχτόχρωμους ανθήρες και τα πολλά και στενόμακρα φύλλα του. 

Ανθίζει το φθινόπωρο σε πετρώδεις θέσεις.

Ετυμολογία:

Colchicum < Κολχίς (αρχαία όνομα της σημερινής Γεωργίας). Κατά τον Διοσκουρίδη, το κολχικό φύτρωνε άφθονο στην Κολχίδα και την Μεσσηνία.

pusilluum < υποκοριστικό του púsus (μικρός).

Τήνος 07/11/2010 Κυκλάδες

φωτογραφία (c) Παναγιώτης Κουμπέτσος

Crocus boryi

Κέρκυρα 09/10/2010
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Ο Crocus boryi (Gay 1831) είναι κατά βάση ελληνικό ενδημικό, που φύεται σε λίγες θέσεις και στην Νότια Αλβανία. Ευδοκιμεί στην Κέρκυρα, Λευκάδα, Κεφαλονιά, Ζάκυνθο, Αιτωλοακαρνανία, Κυπαρισσία, Πύλο, Μεθώνη, Καλαμάτα, Ταΰγετο, Μάνη (σε πολλές θέσεις), Μονεμβασιά, Κυνουρία, Κύθηρα και (κάνοντας ένα γεωγραφικό άλμα) στην ανατολική Κρήτη.

Βιότοπος: πετρώδη εδάφη, βραχώδεις λόφοι, πρανή φαραγγιών, παλιοί ελαιώνες, λιβάδια, θαμνότοποι σε υψόμετρα 0-1500 μ.

Φύλλα γραμμοειδή στο ύψος των ανθέων.

Άνθη ολόλευκα, ορισμένες φορές κρεμ. Ο λαιμός έχει βαθύ κίτρινο χρώμα. Στίγματα κιτρινοπορτοκαλί, σχισμένα σε λεπτά νημάτια, κοντύτερα από το περιάνθιο. Ανθήρες λευκοί. 

Ανθίζει Σεπτέμβριο – Δεκέμβριο.

Ετυμολογία:

Crocus < κρόκος < πιθανώς από την κρόκη (υφάδι) από τα γεννητικά όργανα (ανθήρες, κλπ) που έχουν παρόμοιο σχήμα με τα υφάδια.

boryi < αφιερωμένος στον Γάλλο βοτανικό Baptiste Geneviève Marcellin Bory de Saint-Vincent (1778–1846).

Άστρος Κυνουρίας - Αρκαδία 25/10/2008

Crocus cartwrightianus

Πάνειον όρος 02/11/2008 Μεσόγεια Αττικής
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Ο Crocus cartwrightianus (Herbert 1843) είναι ενδημικός του νότιου Αιγαίου. Είναι ο άγριος πρόγονος του καλλιεργήσιμου κρόκου.

Συνώνυμα: Crocus sativus var. cartwrighitianus (Maw 1873) // Crocus graecus (Chapp. 1873) 

Βιότοπος: βραχώδεις τοποθεσίες, χαμηλοί θαμνότοποι και αραιά πευκοδάση, σε υψόμετρα από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι τα 1.000 μ.

Τα άνθη του είναι μοβ με σκούρες νευρώσεις. Είναι αρωματικά και δεν κλείνουν τη νύχτα, όπως σχεδόν όλων των κρόκων. Εμφανίζονται και άνθη λευκά με μοβ με νευρώσεις. Στίγματα κόκκινα, ακέραια, μεγάλα που κρέμονται έξω από το περιάνθιο. Ανθήρες κίτρινοι. Φύλλα 7-12 παρόντα κατά την άνθηση. 

Ανθίζει Οκτώβριο – Δεκέμβριο, σε μια στενή σχετικά περιοχή που περιλαμβάνει την Δυτική Κρήτη (Χανιά), αρκετά νησιά των Κυκλάδων (Σαντορίνη, Νάξο, Μύκονο, Τήνο, Σύρο, Κέα), την Αττική, την Αίγινα και την Ύδρα. 

Ένα από τα βορειότερα σημεία που έχει εντοπιστεί (από τον καθηγητή Θεοφάνη Κωνσταντινίδη) είναι το όρος Πάστρα, στα σύνορα Αττικής και Βοιωτίας.

Crocus < κρόκος (πιθανώς από την κρόκη, υφάδι).

cartwrightianus < αφιερωμένο στον Άγγλο πρόξενο στην Κωνσταντινούπολη Cartwrihgt που συνέλεξε το φυτό από την Τήνο.

Κέα 28/11/2009 Κυκλάδες

Cyclamen graecum

Αθήνα 10/11/2011 

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Το Cyclamen graecum  (Link. 1834 subsp. graecum) είναι κονδυλώδες φυτό Ελλάδας, Μικράς Ασίας και Κύπρου.

Έχει ευρεία εξάπλωση στην Ελλάδα με εξαίρεση την Πίνδο.

Κόνδυλος σφαιρικός με χοντρό και άγριο φλοιό. Ρίζες χοντρές, σαρκώδεις.

Τα φύλλα βγαίνουν προς το τέλος της ανθοφορίας. Είναι μεγάλα, καρδιοειδή, με την κάτω επιφάνειά τους πορφυρή και την επάνω σκουροπράσινη με ανταύγειες ανοιχτοπράσινες ή ασημί και διάφορα σχέδια.

Άνθη ρόδινα σε διάφορες αποχρώσες και στην βάση τους πορφυρά, πολλά, σε μακρύ ποδίσκο, δίχως φύλλα. Τα άνθη γέρνουν προς τα κάτω, ενώ τα πέντε πέταλα (λοβοί της στεφάνης) στρέφονται προς τα πίσω και πάνω. Στην βάση κάθε πέταλου υπάρχουν «ωτιόμορφα εξαρτήματα» (αυτάκια).

Ανθίζει από τον Σεπτέμβριο σε βραχώδεις και πετρώδεις περιοχές, φρυγανότοπους, θαμνώνες, συνήθως σε ηλιόλουστες θέσεις.

*** Στην Ρόδο φύεται το υποείδος anatolicum και στην Κρήτη (νομός Χανίων) το υποείδος candicum, ενδημικά και τα δύο.

Ετυμολογία

Cyclamen < κυκλάμινος > κύκλος - από τους τέλειους κύκλους που κάνουν οι καρποφόροι βλαστοί και η στεφάνη.

graecum < Graecia (το όνομα της Ελλάδας στα λατινικά).

Το αρχαίο του όνομα ήταν «κυκλάμινος» κατά Θεόφραστο. Ετυμολογικά η λέξη προέρχεται από την λέξη «κύκλος» (πρβλ. σησάμινος, συκάμινος). Οι κόνδυλοί του όταν είναι νωποί είναι τοξικοί. Από την λαϊκή ιατρική οι ξεροί κόνδυλοι χρησιμοποιούνται ως εμμηναγωγό και ως αντίδοτο για το δηλητήριο των φιδιών.

Κέρκυρα 10/10/2010
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Colchicum haynaldii

Κέρκυρα 09/10/2010

φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Το Colchicum haynaldii (Heuffel 1858) είναι βαλκανικό είδος. Στην Ελλάδα εξαπλώνεται στο Ιόνιο (Κέρκυρα), την Πίνδο, την Μακεδονία, τον Όλυμπο...

Βιότοπος: λιβάδια, θαμνώνες, ανοίγματα δασών.

Φύλλα λογχοειδή.

Τα μεσαίου μεγέθους άνθη του έχουν απαλό ροζ χρώμα και φέρουν δικτύωση - ψηφιδοποίηση.

Ανθίζει από τα μέσα Αυγούστου μέχρι τις αρχές Νοεμβρίου.

Ετυμολογία:

Colchicum < Κολχίς (αρχαία όνομα της σημερινής Γεωργίας). Κατά τον Διοσκουρίδη, το κολχικό φύτρωνε άφθονο στην Κολχίδα και την Μεσσηνία.

haynaldii < προς τιμήν του Ούγγρου καρδινάλιου Stephan Franz Ludwig (Lajos) Haynald (1816-1891) παθιασμένου με την βοτανική και συλλέκτη.

Crocus tournefortii

Ηρακλειά - Κυκλάδες 17/11/2009
φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Ο Crocus tournefortii (Gay, 1832) είναι ενδημικός του νοτιοανατολικού Αιγαίου.

Εξάπλωση: Κρήτη (Ηράκλειο και κυρίως στο Λασίθι), Δωδεκάνησα (Ρόδος, Κάρπαθος, Κάσος, Χάλκη, Νίσυρος, Αστυπάλαια), Κυκλάδες (Ανάφη, Θήρα, Αμοργός, Ηρακλειά, Νάξος, Φολέγανδρος, Σίκινος, Ίος, Σέριφος, Μήλος, Κίμωλος, Τήνος, Κέα, Σύρος), Ύδρα

Βιότοπος: πετρώδεις τοποθεσίες, ρωγμές βράχων κι ανάμεσα σε θάμνους.

Άνθη μεγάλα με ρόδινη απόχρωση και σκούρες ραβδώσεις, που παραμένουν ανοιχτά και στην διάρκεια της νύχτας. Φάρυγγας κίτρινος. Στίγματα κόκκινα ή πορτοκαλί, σχισμένα δενδροειδώς σε πολλά λεπτά νημάτια, που προεξέχουν από το περιάνθιο. Ανθήρες λευκοί.

Άνθιση: από Οκτώβριο μέχρι Δεκέμβριο, σε χαμηλά υψόμετρα από την παραθαλάσσια ζώνη μέχρι τα 650 μέτρα.

Ετυμολογία:

Crocus < κρόκος < πιθανώς από την κρόκη (υφάδι) ==> από τα γεννητικά όργανα (ανθήρες, κλπ) που έχουν παρόμοιο σχήμα με τα υφάδια.

tournefortii < προς τιμήν του Γάλλου βοτανικού Τουρνεφόρ (Joseph Pitton de Tournefort 1656–1708) που ερεύνησε βοτανικά το Αιγαίο το 1700.

Crocus cancellatus subsp. mazzaricus

Αθήνα 10/11/2011 Athens
photo (c) Nikos Nikitidis Νίκος Νικητίδης

Ο Κρόκος ο εσχαρωτός (Crocus cancellatus υποείδος mazziaricus, HERB, 1845) παρουσιάζει μεγάλη εξάπλωση σε Ελλάδα, Βαλκάνια και Βορειοδυτική Τουρκία. Χρωματικά πολύμορφο είδος. Το περιάνθιο είναι λευκό, λευκό με γαλάζιες δικτυωτές ραβδώσεις, γαλαζωπό, ρόδινο. Στίγματα χρυσοκίτρινα ή πορτοκαλόχρωμα, διακλαδισμένα σε πολλούς βραχίονες. Ανθήρες κίτρινοι. Είναι ο πρώτος φθινοπωρινός κρόκος που ανθίσει, από τον Σεπτέμβριο μέχρι το Νοέμβριο, σε υψόμετρα από το επίπεδο της θάλασσας μέχρι τα 1.500 μ. Φύεται σε βραχώδεις πλαγιές, πετρώδεις τοποθεσίες, θαμνότοπους. Τον βρίσκουμε στα περισσότερα μέρη της ηπειρωτικής Ελλάδας, την Πελοπόννησο, τα νησιά του Ιονίου, την Εύβοια, την Σάμο και σε ορισμένα νησιά των Κυκλάδων, όπως την Νάξο, την Κέα και την Ηρακλειά.

Ηρακλειά 17/11/2009 Heraklia

photo (c) Yiannis Gavalas Γιάννης Γαβαλάς

Πεντέλη 06/11/2009 Pentelikon
photo (c) Nikos Nikitidis Νίκος Νικητίδης

Helichrysum taenari

Μάνη 23/05/2010

φωτογραφία Γιάννης Κοφινάς

Το Helichrysum taenari (Rothm. 1944) είναι ενδημικό της Νότιας Πελοποννήσου, γνωστό από τα ακρωτήρια Ταίναρο και Μαλέας. Το εντόπισε το 1942 (εν μέσω γερμανικής Κατοχής) ο Γερμανός βοτανικός Rothmaler στο ακρωτήριο Ταίναρο της Μάνης. Ο Ε. Κομκοτός ανακάλυψε έναν δεύτερο πληθυσμό του στο ακρωτήριο του Μαλέα και η ανακάλυψή του επιβεβαιώθηκε το 2008 από τους Ε. Καλπουτζάκη και Θ. Κωνσταντινίδη.

Πολυετής πόα με αποξυλωμένο, διακλαδισμένο στέλεχος βάσης (20+ εκ.) και 3-15 ρόδακες φύλλων. Φύλλα βάσης ελλειπτικά έως αντιλογχοειδή, φαιοπράσινα, τριχωτά και στις δυο επιφάνειες.

Βιότοπος: σχισμές ασβεστολιθικών βράχων, κρημνοί, σε υψόμετρα έως 400 μ. Ταξιανθία με 5-15 κεφάλια.

Ανθίδια κίτρινα. Ανθίζει από τον Μάιο μέχρι τις αρχές Ιουνίου.

Περιλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων & Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας (2009) με τον χαρακτηρισμό Τρωτό (VU).

Ετυμολογία:

Helichrysum < ήλιος + χρυσός ==> αναφορά στο χρυσοκίτρινο χρώμα των ανθέων σε πολλά είδη του γένους.

taenari < Ταίναρο= του Ταίναρου.

Viola scorpiuroides

Δυτική Κρήτη 16/01/2011
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Η Viola scorpiuroides (Cosson, 1872) είναι σπάνιο φυτό, βορειοαφρικανικής προέλευσης. Έχει εύοσμα και πολύ μικρά άνθη, μήκους μόλις 1 εκατοστού. Είναι πολυετές, φρυγανώδες φυτό με ξυλώδη βλαστό. Προτιμά πετρώδεις θέσεις που βρίσκονται κοντά στην θάλασσα. Ανθίζει τον χειμώνα, από Ιανουάριο έως Μάρτιο. Η εξάπλωσή του περιλαμβάνει τα Κύθηρα, τα Αντικύθηρα, την Δυτική και Ανατολική Κρήτη.

Περιλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων & Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας (εκδ. 1995).

Ετυμολογία:

Viola < viola (latin.) δάνειο από κάποια μεσογειακή γλώσσα. Ελληνικά: ίον (< ιώδες χρώμα, κλπ)

scorpiuroides < scorpiurus (σκορπιός + ουρά), επειδή το άνθος έχει θέση όπως η ουρά του σκορπιού + είδος = σκορπιουροειδής.

Κρήτη 22_02_2009

φωτογραφία Βαγγέλης Παπιομύτογλου

Colchicum confusum

Κέρκυρα 09/10/2010
φωτογραφία Νίκος Νικητίδης

Το Colchicum confusum (K. Persson 1999) είναι ενδημικό είδος με εξάπλωση σε Κέρκυρα, Πίνδο, Όλυμπο και Παρνασσό. Είναι συγγενικό με τα C. graecum και C. autumnale αλλά διαφέρει από αυτά με τα μικρότερα άνθη του. Ίσως γι' αυτό ονομάστηκε confusum (συγκεχυμένο, μπερδεμένο). 

Τα 3-5 λογχοειδή φύλλα του είναι μεσαίου μεγέθους. 

Ανθίζει το φθινόπωρο.

Ετυμολογία:

Colchicum < Κολχίς (αρχαία όνομα της σημερινής Γεωργίας). Κατά τον Διοσκουρίδη, το κολχικό φύτρωνε άφθονο στην Κολχίδα και την Μεσσηνία.

confusum < confundo σύγχυση, μπέρδεμα, μίξη.

Sternbergia lutea

Κέρκυρα (Παλαιά Περίθεια) 09/10/2010 

φωτογραφίες Νίκος Νικητίδης

Η Sternbergia lutea [(L.) Spreng. 1825] είναι μεσογειακό γεώφυτο.
Έχει μεγάλη εξάπλωση στην Ελλάδα, με εξαίρεση την Δυτική Μακεδονία. Ανάλογα με τις περιοχές ονομάζεται κρινάκι, κίτρινο κρινάκι, λαλές, αγριολαλές και αγριόκρινος. 
Είναι πολυετής, πόα με βολβοειδές ρίζωμα, φύλλα λογχοειδή, στενόμακρα, ανεπτυγμένα κατά την άνθιση. Ανθίζει το φθινόπωρο. Άνθη κίτρινα, με 6 λογχοειδή τέπαλα μήκους μέχρι 6 εκατοστά. Στην βάση τους έχουν μία μεμβρανώδη σπάθη. 
Φύεται κυρίως σε πετρώδεις τοποθεσίες. Συχνά καλλιεργείται σαν καλλωπιστικό. 

Ετυμολογία:
Sternbergia < αφιερωμένο στον Caspar (Kaspar) Maria von Sternberg (1761-1838), Βοημό βοτανικό που θεωρείται ιδρυτής του κλάδου της Παλαιοβοτανικής

lutea = κίτρινη.

Αμοργός (Θολάρια) 23/11/2007

Χώρα Αμοργού 11/10/2006

Χώρα Αμοργού 11/10/2006

Fritillaria pelinaea

Χίος 13/04/2009

φωτογραφία  Βαγγέλης Παπιομύτογλου

Η Fritillaria pelinaea (Kamari 1996) είναι ενδημική της νήσου Χίου. Εντοπίστηκε το 1979 στο όρος Πελινναίο (από όπου και η ονομασία της) και περιγράφηκε το 1996 από την καθηγήτρια Βοτανικής στο Πανεπιστήμιο Πατρών Γεωργία Καμάρη. 

Ανήκει στην ομάδα με τις φριτιλάριες κίτρινου χρώματος, που ευδοκιμούν στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου και στην Δυτική Μικρά Ασία. 

Παλαιότερα αναφερόταν είτε ως F. sibthorpiana είτε ως F. bithynica, μέχρις ότου την περιέγραψε η Καμάρη ως ξεχωριστό είδος, το μοναδικό ενδημικό taxon της Χίου.

Η έκδοση Vascular plants of Greece an annotated checklist 2013, την θεωρεί συνώνυμη της Fritillaria carica Rix subsp. carica

Ο βολβός του φυτού είναι διαμέτρου μέχρι 2 cm και ο βλαστός του φθάνει μέχρι τα 20-25 cm. 

Τα φύλλα είναι συνήθως αντίθετα. 

Ευδοκιμεί στο όρος Πελινναίο, με τρεις υποπληθυσμούς κοντά στα χωριά Σπαρούντας, Βίκιο και Αμάδες, σε δασώδεις και θαμνώδεις θέσεις. 

Ανθίζει από τέλη Μαρτίου έως και τον Απρίλιο. 

Περιλαμβάνεται στο Βιβλίο Ερυθρών Δεδομένων των Σπάνιων & Απειλούμενων Φυτών της Ελλάδας (εκδ. 2009).

Ετυμολογία

Fritillaria < fritíllus κύπελλο με το οποίο έριχναν τα ζάρια οι Ρωμαίοι - για το σχήμα του άνθους.

pelinaea < Πελινναίο όρος.